Branie leków to codzienność dla wielu z nas. Pojawia się jednak pytanie – czy mamy je przyjmować przed czy po posiłku? Kwestia tego, kiedy brać tabletki wbrew pozorom ma ogromne znaczenie dla skuteczności terapii. Leki na czczo zachowują się w organizmie inaczej niż te przyjęte po jedzeniu, dlatego warto poznać podstawowe zasady ich stosowania. Kiedy brać tabletki?
Dlaczego pora przyjmowania leków ma znaczenie?
Wpływ jedzenia na lek może być bardzo różny w zależności od substancji czynnej i jej właściwości. Niektóre leki lepiej wchłaniają się z pustego żołądka, ponieważ kwasowość żołądkowa i brak pokarmu sprzyjają ich rozpuszczaniu. Inne natomiast mogą podrażniać śluzówkę żołądka kiedy są przyjmowane między posiłkami – więc powinny być przyjmowane z jedzeniem.
Spraewdź także: Kway Onega-3
Gdy mówimy o lekach przyjmowanych na czczo, to oznacza to przyjmowanie ich na pusty żołądek (czyli co najmniej godzinę przed posiłkiem lub 2-3 godziny po jedzeniu). W takich warunkach lek może szybciej dotrzeć do jelita cienkiego, gdzie następuje główny proces wchłaniania. Jednocześnie nie ma konkurencji ze strony składników pokarmowych, które mogłyby zakłócić ten proces.
Z drugiej strony, niektóre substancje lecznicze wymagają obecności tłuszczów, białek lub innych składników pokarmu, aby mogły być prawidłowo wchłonięte. W takich przypadkach przyjmowanie leków z posiłkiem jest nie tylko wskazane, ale wręcz konieczne dla uzyskania pełnej skuteczności terapii.
Sprawdź też: Interakcje leków z żywnością – czego unikać podczas terapii?
Które leki należy brać na czczo? Jakie leki na czczo?
Do leków, które powinny być przyjmowane na pusty żołądek należą między innymi niektóre antybiotyki (jak ampicylina czy tetracykliny). Te ostatnie mogą tworzyć nierozpuszczalne kompleksy z wapniem i magnezem zawartymi w mleku czy innych produktach mlecznych, co znacznie zmniejsza ich wchłanianie (sprawdź nasze: Leki i probiotyki osłonowe w kapsułkach i kroplach).
Inne leki na czczo to leki na tarczycę (szczególnie lewotyroksyna) – również wymagają przyjmowania na czczo. Jedzenie może zmniejszyć wchłanianie hormonu nawet o 50%, co przekłada się na gorszą kontrolę pracy tarczycy. Dlatego lekarze zalecają przyjmowanie tych preparatów rano, na pusty żołądek – co najmniej pół godziny przed śniadaniem.
Kiedy leki powinny być przyjmowane z jedzeniem? Kiedy wpływ jedzenia na lek ma znaczenie?
Wiele leków wymaga przyjmowania wraz z posiłkiem lub krótko po nim. Dotyczy to przede wszystkim preparatów, które mogą działać drażniąco na śluzówkę żołądka. Do tej grupy należą przede wszystkim niesteroidowe leki przeciwzapalne (ibuprofen, kwas acetylosalicylowy), kortykosteroidy czy niektóre antybiotyki (sprawdź nasze: Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne).
Leki rozpuszczalne w tłuszczach, takie jak witaminy A, D, E i K, znacznie lepiej się wchłaniają w obecności pokarmów bogatych w tłuszcze (sprawdź nasze: Witaminy i minerały). Podobnie dzieje się z niektórymi lekami przeciwgrzybiczymi. Ciekawym przykładem są także statyny, czyli leki obniżające cholesterol. Większość z nich należy przyjmować wieczorem, niezależnie od posiłków, ponieważ cholesterol jest głównie syntetyzowany w nocy. Jednak simwastatyna lepiej działa, gdy zostanie przyjęta z lekkim posiłkiem wieczornym.
Najczęstsze pytania
Czy można pić kawę lub herbatę podczas przyjmowania leków? Najlepiej unikać kawy i herbaty przez około 2 godziny od przyjęcia leku. Kofeina i taniny obecne w herbacie mogą wpływać na wchłanianie niektórych substancji, szczególnie preparatów żelaza.
Co oznacza "na czczo" w przypadku małych dzieci? U dzieci "na czczo" oznacza zwykle 1 godzinę przed karmieniem lub 2 godziny po nim. U niemowląt karmionych piersią ten czas może być krótszy ze względu na szybsze trawienie mleka matki.
Czy wszystkie leki danego typu należy brać w ten sam sposób? Nie zawsze. Nawet leki z tej samej grupy mogą mieć różne zalecenia dotyczące sposobu przyjmowania. Zawsze należy sprawdzić ulotkę konkretnego preparatu lub skonsultować się z farmaceutą.
Sprawdź także: Bravera Control
Podsumowanie
Sposób przyjmowania leków ma kluczowe znaczenie dla ich skuteczności i bezpieczeństwa. Leki na czczo działają inaczej niż te przyjęte z jedzeniem, dlatego zawsze warto przestrzegać zaleceń zawartych w ulotce. W przypadku wątpliwości najlepiej skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą w aptece, którzy pomogą dobrać odpowiedni sposób przyjmowania konkretnego preparatu.
Sprawdź nasze: Zestawy do testowania
O autorze
mgr farm. Mateusz Jabłoński
Absolwent Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego na kierunku farmacja. Od ponad 15 lat nieprzerwanie pracuje w aptece ogólnodostępnej. Od ponad 10 lat piastuje stanowisko kierownika apteki. W swojej pracy kieruje się przede wszystkim dobrem pacjenta, dlatego też stara się uzmysławiać pacjentom, jak ważna jest świadoma i przemyślana farmakoterapia.
Poza pracą w aptece współpracuje z kilkoma branżowymi serwisami farmaceutycznymi, m.in. mgr.farm, aptekarz.pl, receptura.pl, gdzie przygotowuje i publikuje artykuły o tematyce farmaceutycznej i prozdrowotnej.
W czasie wolnym ceni sobie możliwość przebywania z rodziną, a w wolnych chwilach grywa w squasha.
« wróć
