Wprowadzenie – antybiotyki i skutki uboczne antybiotyków
Antybiotyki stanowią jeden z największych przełomów w historii medycyny. To dzięki nim udało się uratować miliony istnień ludzkich. A to dlatego, że okazały się one potężna bronią w walce z bakteriami chorobotwórczymi. Substancje te działają poprzez zabijanie bakterii lub hamowanie ich wzrostu. Jednak ich działanie, choć skuteczne w zwalczaniu patogenów, nie jest selektywne - wpływają również na pożyteczne bakterie bytujące w naszym organizmie.
Szczególnie niebezpieczne – zwłaszcza w kontekście zdrowia publicznego i antybiotykoodporności jest nadużywanie antybiotyków. Poza spadkiem ich skuteczności w populacji indywidualnie mogą też prowadzić do:
- Zaburzeń żołądkowo-jelitowych
- Biegunki poantybiotykowej
- Zaburzeń równowagi w składzie i ilości mikroflory jelitowej
- A nawet osłabienia układu odpornościowego.
Antybiotyki i probiotyki – dlaczeto te rzeczy powinny chodzić w parze?
Mikroflora jelitowa to złożony ekosystem składający się z bilionów mikroorganizmów, które wspierają nasze zdrowie na wiele sposobów. Antybiotykoterapia, eliminując bakterie chorobotwórcze niestety nieuchronnie niszczy również bakterie korzystne dla naszego organizmu – zasiedlające naturalnie nasze jelita. To właśnie dlatego suplementacja probiotykami stała się standardowym elementem towarzyszącym terapii antybiotykowej.
Liczne badania i eksperci wskazują, że odpowiednio dobrane szczepy probiotyczne mogą zmniejszyć ryzyko wystąpienia biegunki poantybiotykowej nawet o 60%! Probiotyki uzupełniając mikroflorę jelit w pożyteczne bakterie wpływają na zachowanie równowagi mikrobiologicznej jelit i prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego (tak, bo właśnie w jelitach znajduje się istotny element składowy układu immunologicznego). Poza tym probiotyki podtrzymują prawidłowe procesy trawienia i wchłaniania składników odżywczych, a także mają istotny udział w produkcji niektórych witamin!
Sprawdź także: Flora bakteryjna – czym jest, po co jest, jak o nią dbać i jak odbudować?
Probiotyki podczas antybiotykoterapii, czyli ochrona flory bakteryjnej przede wszystkim
Probiotyki to wyselekcjonowane szczepy bakterii, które wykazują udowodnione działanie prozdrowotne. Najczęściej stosowane w trakcie antybiotykoterapii należą do rodzajów Lactobacillus (L. rhamnosus, - np. w produkcie Dicoflor 6 czy też Biotyk oraz L. acidophilus – obecne wraz z bakteriami z rodziny Bifidobacterium w produkcie Solgar Jelitowa Flora bakteryjna), Bifidobacterium (B. lactis, B. longum) i Saccharomyces boulardii (to probiotyczne drożdże, występujące np. w produkcie Enterol). Probiotyki to ochrona flory bakteryjnej jelit. W jaki sposób się to dzieje? Mechanizm działania probiotyków opiera się przede wszystkim na:
- Odbudowie naturalnej bariery jelitowej
- Konkurencji z patogenami o składniki odżywcze
- Stymulacji układu odpornościowego
- Produkcji substancji przeciwdrobnoustrojowych
- Wspomaganiu procesów trawiennych.
Jak chronić florę bakteryjną podczas leczenia?
Jak chronić florę bakteryjną podczas leczenia antybiotykiem (podczas antybiotykoterapii)? Bezsprzecznie należy stosować antybiotyki wówczas, gdy są faktycznie potrzebne oraz stosować probiotyki. Jak wyglądają zasady stosowania probiotyków?
Po pierwsze należy zachować odpowiedni odstęp czasowy pomiędzy przyjęciem antybiotyku a spożyciem probiotyku. Optymalnym byłoby, aby były to minimum 2-3 godziny od przyjęcia antybiotyku, a to dlatego że im dłuższa przerwa tym mniejsze ryzyko oddziaływania niewchłoniętego jeszcze antybiotyku w jelitach z bakteriami probiotycznymi. Są różne szkoły stosowania probiotyków – przed jak i po przyjęciu antybiotyków. Każda z nich ma swoje wady i zalety.
Ważny jest także czas trwania takiej suplementacji. Bezsprzecznie powinna ona trwać przez cały okres antybiotykorerapii i najlepiej, gdyby była kontynuowana przez 2 do 4 tygodni po zakończeniu przyjmowania antybiotyku. W przypadkach nawracających infekcji eksperci rekomendują, aby wydłużyć przyjmowania probiotyków.
Jak wybrać odpowiedni probiotyk oraz dodatkowe zalecenia dietetyczne
Kryteria wyboru preparatu probiotycznego powinny uwzględniać m.in.:
- Zawartość żywych bakterii (minimum 1 miliard CFU)
- Potwierdzoną stabilność w temperaturze pokojowej
- Formę preparatu, która zapewni mu dotarcie do miejsca działania, czyli jelit.
Poza tym rekomenduje się, aby w miarę możliwości spożywać produkty fermentowane, takie jak naturalne jogurty, kefiry lub kaszonki. Dobrym rozwiązaniem, co zresztą polecają eksperci są składniki wspomagające mikroflorę, a do takich należy bezwzględnie błonnik pokarmowy, prebiotyki naturalne, produkty pełnoziarniste oraz warzywa i owoce.
Czego unikać i wystrzegać? Bezsprzecznie powinno się zrezygnować z alkoholu, dużych ilości cukru, wysoko przetworzonej żywności oraz nadmiaru tłuszczów nasyconych.
Antybiotyki a probiotyki - Podsumowanie
Mając na uwadze ochronę mikroflory jelit oraz bezpieczne stosowanie antybiotyków i probiotyków warto zatem pamiętać o takich zasadach jak:
- Ochrona mikroflory jelitowej podczas antybiotykoterapii wymaga kompleksowego podejścia łączącego m.in. właściwy dobór probiotyków, odpowiednie dawkowanie i odstępy czasowe oraz wsparcie dietetyczne
- Stosowanie antybiotyków powinno mieć miejsce tylko w uzasadnionych przypadkach, a ich suplementacja powinna trwać jeszcze po zakończeniu antybiotykoterapii
- Przyjmowanie probiotyków daje długofalowe korzyści, takie jak zmniejszenie ryzyka działań niepożądanych po antybiotykach, wzmocnienie odporności i zachowanie zdrowia układu pokarmowego.
Pamiętajmy, że zdrowa mikroflora jelitowa stanowi fundament naszej odporności, dlatego jej ochrona podczas antybiotykoterapii powinna być dodatkowym priorytetem w procesie leczenia infekcji bakteryjnych przy pomocy antybiotyków. Antybiotyki i probiotyki zawsze powinny iść w parze!
Sprawdź nasze: Leki i probiotyki osłonowe w kapsułkach i kroplach
mgr farm. Mateusz Jabłoński
