Flora bakteryjna jelit to niezwykle ważny element ludzkiego układu pokarmowego. Znajdująca się w przewodzie pokarmowym człowieka mikrobiota jelitowa nie dość, że jest niezbędna do prawidłowego jego funkcjonowania, to jeszcze bierze udział w licznych procesach odpornościowych i przeciwzapalnych. Wszystko to sprawia, że zaburzenia flory bakteryjnej jelit stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia. Warto zatem wiedzieć, jak dbać o mikrobiom jelitowy i w jaki sposób można odbudować florę bakteryjną jelit.
Flora bakteryjna jelit, czyli bakterie jelitowe
Flora bakteryjna to co do zasady żywe drobnoustroje zasiedlające nasz układ pokarmowy. Organizm człowieka w obrębie jelit może mieć nawet kilkadziesiąt lub kilkaset bilionów komórek bakterii jelitowych - zarówno w obrębie jelita cienkiego, jak i jelita grubego. Bakteryjna flora jelitowa jest niezbędna do tego, aby nasz układ trawienny funkcjonował prawidłowo. Naturalnie występujące drobnoustroje w jelitach wykazują korzystny wpływ na szereg licznych procesów i przemian (w tym na procesy trawienia). Praktyka pokazuje, że spora część zmian i komplikacji ze strony przewodu pokarmowego wynika bardzo często właśnie z zaburzeń w ilości i składzie mikroflory jelitowej. Po co nam flora bakteryjna jelit?
Po co dbać o florę bakteryjną jelit? Na co wpływ ma stan flory bakteryjnej jelit?
Mikroflora jelitowa obecna w jelitach wykazuje szereg różnych i czasami nieoczywistych funkcji. Po pierwsze okazuje się, że mikrobiom jelitowy chroni nasz układ pokarmowy przed drobnoustrojami chorobotwórczymi. Co prawda obecność bakterii chorobotwórczych jest w obrębie jelit czymś normalny, to jednak przy prawidłowo funkcjonującej mikroflorze jelitowej są one "pod kontrolą" naszego organizmu. Każde zachwiania w ilości i strukturze mikrobiomu jelitowego wpływają negatywnie na poziom ochrony przed patogenami.
Flora bakteryjna jelit ma też zatem wpływ na odporność organizmu. Wspiera układ odpornościowy w walce z chorobotwórczymi patogenami. Bakterie jelitowe uczestniczą także w syntezie witamin (np. kwasu foliowego czy też witaminy K). Wytwarzanie witamin ulega w związku z tym zakłóceniu w przypadku dysbiozy jelitowej (czyli zaburzenia w składzie i ilości bakterii jelitowych).
Mikrobiom jelit wpływa też na procesy trawienia. Obecność bakterii w jelitach jest niezbędna do efektywnego trawienia licznych składników odżywczych zawartych w przyjmowanych pokarmach. Dlatego też im większa ilość złych bakterii w jelitach, tym większe problemy z trawieniem (przykładem mogą być chociażby biegunki bakteryjne).
Zaburzona flora bakteryjna jelit - przyczyny i konsekwencje
Co ma wpływ na skład flory bakteryjnej jelit? Okazuje się, czy czynników oddziałujących na mikrobiom jelitowy jest całe mnóstwo. Badanie flory bakteryjnej jelit pokazuje, że ogromny wpływ na to, jakie bakterie zasiedlają nasze jelita odgrywa rodzaj spożywanych przez nas posiłków. Produkty wysoko przetworzone, pozbawione większości substancji odżywczych znacząco utrudniają bakteriom jelitowym prawidłowy rozwój. Wynika to z faktu, że nie dostarczają drobnoustrojom pożywienia, dzięki któremu mogły w sposób nieprzerwany się namnażać. Inną przyczyną dysbiozy jelitowej może być też zanieczyszczenie środowiska, długotrwały stres, a także przyjmowanie niektórych leków, takich jak chociażby inhibitory pompy protonowej czy antybiotyki. Zwłaszcza długotrwała antybiotykoterapia działa mocno negatywnie na nasze bakterie jelitowe. W trakcie antybiotykoterapii zniszczeniu ulegają nie tylko złe, ale i dobre bakterie.
Jakie są konsekwencje zaburzonej flory bakteryjnej? Wśród najczęstszych wymienia się chociażby choroby autoimmunologiczne. Tego typu schorzenia to zarówno choroby przewodu pokarmowego, jak i dolegliwości obejmujące inne narządy i tkanki (np. choroby alergiczne). W związku z tym, że flora jelitowa wspiera układ odpornościowy to zaburzenia w jej składzie potęgują nawracające infekcje. Dodatkowo dysbioza jelitowa to nierzadko bóle brzucha oraz nietolerancje pokarmowe, co znacząco pogarsza trawienie i czerpanie przyjemności z jedzenia.
Odbudowa flory bakteryjnej jelit, czyli bakterie probiotyczne w praktyce
Co zrobić, aby odbudować florę bakteryjną jelit? Przede wszystkim należy zmienić swoje upodobania dietetyczne i spożywać więcej pokarmów przyjaznych dobrym bakteriom jelitowym. Szczególnie istotne są te, które stanowią pożywkę dla bakterii. Zalicza się do nich błonnik pokarmowy, a także szparagi, pełnoziarniste produkty czy też cebulę. W aptekach otrzymać można tzw. prebiotyki, które są niczym innym jak preparatami będącymi pokarmem dla bakterii w jelitach.
Szczególnie mocno zaleca się przyjmować takie składniki żywności jak fermentowane produkty mleczne. W ich składzie znajdziemy sporo bakterii z rodzaju Lactobacillus (czyli tzw. pałeczki kwasu mlekowego). Poza nimi rekomendowane są rośliny strączkowe, kiszona kapusta oraz kwas chlebowy. Pożyteczne bakterie znaleźć można także w tzw. probiotykach. Probiotyki to żywe mikroorganizmy, które podawane w odpowiednich ilościach są w stanie wywierać korzystny wpływ na zdrowie danej osoby.
Zespół jelita drażliwego - jakich szczepów bakterii używać?
Zespół jelita drażliwego (lub też zespół jelita nadwrażliwego) to schorzenie, które nie ma jednoznacznej przyczyny. Mówi się jednak o tym, że spory udział w rozwoju, a także w przebiegu choroby ma właśnie mikroflora jelitowa. Zaburzenia w jej strukturze, długotrwały stres i dodatkowo predyspozycje genetyczne sprawić mogą, że u danej osoby rozwiną się objawy zespołu jelita drażliwego (IBS), obejmujące przede wszystkim zmiany w perystaltyce jelit, nadwrażliwość jelit i utrudnienia w normalnym pasażu jelitowym spożywanych pokarmów. Co można zrobić w takiej sytuacji?
Z pomocą przyjść mogą pożyteczne bakterie probiotyczne, zawarte w powszechnie występujących probiotykach. Suplement diety dedykowany terapii IBS zawiera zwykle jeden lub kilka rodzajów Lactobacillus, lub też bakterie z rodzaju Bifidobacterium. Ciekawym rozwiązaniem są też preparaty zawierające kwas masłowy. Stanowi on ważny element regulujący pracę komórek układu pokarmowego. Co do zasady jest on wytwarzany przez bakterie jelitowe. Jednak w przypadku dysbiozy jelitowej ilość wytwarzanego przez mikroflorę jelitową kwasu masłowego spada, a tym samym upośledzeniu ulega funkcjonowanie samych jelit.
Bakterie kwasu mlekowego w celu uzupełnienia flory bakteryjnej jelit
Odbudowa flory bakteryjnej jelit jest niezwykle ważna zarówno w kontekście przeciwdziałania negatywnym zmianom w ich obrębie, jak również w celu wyeliminowania powstałych już patologii. W związku z tym, że na florę bakteryjną jelit wpływa niezliczona liczba czynników jak można skutecznie odbudować florę bakteryjną jelit w przewodzie pokarmowym? Przede wszystkim zwróć uwagę na bakterie kwasu mlekowego, czyli z rodzaju Lactobacillus. Są one głównym składnikiem flory bakteryjnej - nic zatem dziwnego, że odbudowa flory bakteryjnej powinna opierać się właśnie na nich. Wytwarzają one dodatkowo kwas mlekowy, który jest silną bronią przed drobnoustrojami chorobotwórczymi. Obniża on pH w jelitach, a to utrzymanie prawidłowego pH ma kolosalny wpływ na skuteczność obronną jelit. Bakterie mlekowe to nie tylko probiotyki, ale też przetwory mleczne (kefir, jogurt naturalny, kwaśne mleko, itp). Aby odbudować florę bakteryjną jelit należy regularnie spożywać tego typu produkty. Jeśli nie możesz ich przyjmować - spróbuj dostępnych w aptekach probiotyków, prebiotyków syntetycznych lub synbiotyków.
Badanie mikroflory jelitowej oceni stan i odbudowę flory bakteryjnej
Przesyłając do laboratorium próbkę kału można ocenić stan swojej mikroflory jelitowej. Analiza dostarczy informacji co do jakości, ilości i struktury bakterii bytujących w Twoich jelitach. Dzięki temu będziesz mógł sprawdzić, czy Twój mikrobiom jest wystarczający, czy może warto coś w nim zmienić i poprawić. Wszystkie przebyte choroby, zwłaszcza dotykające układu pokarmowego mają ogromny wpływ na stan Twojej flory bakteryjnej, zarówno w jelicie cienkim, jak i jelicie grubym. Próbki kału można wysłać do wielu działających w naszym kraju laboratoriów diagnostycznych. Sprawdź - może okaże się, że Twoje jelita potrzebują wsparcia?
O autorze
mgr farm. Mateusz Jabłoński
Absolwent Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego na kierunku farmacja. Od ponad 12 lat nieprzerwanie pracuje w aptece ogólnodostępnej. Od ponad 7 lat piastuje stanowiska kierownika apteki. W swojej pracy kieruje się przede wszystkim dobrem pacjenta, dlatego też stara się uzmysławiać pacjentom, jak ważna jest świadoma i przemyślana farmakoterapia.
Poza pracą w aptece współpracuje z kilkoma branżowymi serwisami farmaceutycznymi, m.in. mgr.farm, aptekarz.pl, receptura.pl, gdzie przygotowuje i publikuje artykuły o tematyce farmaceutycznej i prozdrowotnej.
W czasie wolnym ceni sobie możliwość przebywania z rodziną, a w wolnych chwilach grywa w squasha.
« wróć
