Celiakia to choroba trzewna, która dotyka systematycznie coraz większej liczby osób. I choć obecnie jej objawy stwierdza się u 0,5-2% populacji, to liczba ta stale rośnie. Co gorsza - u wielu osób rozpoznanie celiakii opóźnia się w czasie z racji niewystarczającej diagnostyki i niejednorodności objawów. Dlatego też wiedza na ten temat wydaje się być niezwykle przydatna. A zatem jakie są objawy celiakii i co robić, jeśli ta autoimmunologiczna choroba już nas dotknie?
Choroby autoimmunologiczne, takie jak celiakia są dość uciążliwe, a objawy związane z nimi wymagają ciągłego monitorowania swojego życia...
Celiakia to glutenozależna choroba trzewna, która posiada silne podłoże genetyczne. Co do zasady jej przyczyną jest nietolerancja glutenu, czyli białka zapasowego zawartego w zbożach pszenicy życie czy też jęczmieniu. W przebiegu choroby może dojść do uszkodzenia jelita cienkiego, a już na pewno pojawia się zanik kosmków jelitowych - co ma swoje przykre konsekwencje dla osób chorych na celiakię.
Celiakia to choroba autoimmunologiczna (o podłożu autoimmunologicznym), która może ujawnić się tak naprawdę w każdym wieku. Mimo to zdecydowana większość przypadków uwidacznia się zwykle po ukończeniu 20 roku życia. Wynika to z faktu, że objawy celiakii nie są zwykle specyficzne tylko dla tej jednostki chorobowej. To wszystko sprawia, że rozpoznanie celiakii może nastąpić nawet po kilku latach od pojawienia się pierwszych objawów klinicznych. A warto wiedzieć, że nieleczona celiakia może prowadzić do poważnych powikłań, o których nieco więcej za chwilę.
Celiakia objawy - jakie są rodzaje celiakii i przypisane im objawy celiakii?
Celiakia, będąca efektem nietolerancji glutenu może dawać różnorodne objawy. Tzw. celiakia klasyczna to choroba, która przede wszystkim uwidacznia objawy jelitowe choroby. Są to przede wszystkim przewlekłe biegunki tłuszczowe i towarzyszące im nierzadko bóle brzucha. U dzieci celiakia klasyczna i towarzysząca jej przewlekła biegunka powoduje często brak przyrostu masy ciała. Ta postać choroby jest często mylona z innym schorzeniem, jakim jest zespół jelita drażliwego. Dlatego tak ważna jest właściwa diagnostyka celiakii.
Mniej charakterystyczne objawy celiakii daje celiakia nieklasyczna, gdzie przeważają objawy pozajelitowe. Jej częstość występowania jest zdecydowanie większa aniżeli celiakii klasycznej. Objawy jej towarzyszące to przede wszystkim:
-
bóle brzucha - ból brzucha jest wspólny dla obu rodzajów celiakii
-
bóle głowy
-
niedorozwój szkliwa zębowego
-
zaburzenia płodności i obniżone libido, a także większa skłonność do poronień
-
zaburzenia układu krwiotwórczego
-
bóle kostne lub bóle kostno stawowe
-
zapalenie jamy ustnej oraz częste afty w jamie ustnej
-
neuropatia obwodowa
-
podwyższony poziom cholesterolu we krwi i problemy z wątrobą
-
zmiany skórne - tzw. skórna postać celiakii objawia się grudkami, rumieniem i pęcherzykami na powierzchni skóry.
Wspólnym mianownikiem wszystkich odmian celiakii (również celiakia ukryta) jest fakt, że u wszystkich chorych objawy występują podczas regularnego, ale i sporadycznego spożywania glutenu. Jego odstawienie jest szansą na lepsze życie.
W wyniku zaniku kosmków jelitowych wchłanianie składników odżywczych u osób z celiakią może być na niskim poziomie...
Celiakia, w związku z zanikiem kosmków jelitowych w jelicie cienkim może utrudniać i upośledzać wchłanianie składników odżywczych z przyjmowanych pokarmów. Zaburzenia wchłaniania składników pokarmowych są szczególnie niebezpieczne dla osób starszych oraz dla dzieci kobiet w ciąży - zwłaszcza, jeśli są one osobami ze niezdiagnozowaną celiakią. Spożywanie glutenu sprawia, że organizm niszczy własne kosmki jelitowe, a to obecność kosmków jelitowych jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania procesów trawienia i wchłaniania składników pokarmowych. W efekcie wchłanianie pokarmu jest niepełne i niewystarczające dla potrzeb organizmu. W szczególności dotyczy to witaminy B12, witaminy D, wapnia, kwasu foliowego oraz żelaza.
Zaburzenia neurologiczne to nie jedyne konsekwencje, jakie dać może nieleczona celiakia...
Choć objawy celiakii widoczne mogą być gołym okiem, to nie zawsze jesteśmy w stanie połączyć ją właśnie z tą chorobą. Co więcej - brak chęci leczenia choroby, tj. stosowania diety bezglutenowej (zwłaszcza u kobiet w ciąży) może stwarzać ryzyko potencjalnie niebezpiecznych powikłań. W związku z tym, że celiakia to choroba o podłożu autoimmunologicznym to jej obecność zwiększa ryzyko schorzeń takich, jak: nowotwory przewodu pokarmowego, osteoporoza, niedokrwistość, stłuszczenie wątroby oraz marskość wątroby. Dodatkowo pojawić się mogą zaburzenia płodności i niedożywienie. U dzieci mogą pojawić się zaburzenia rozwoju.
Czy łatwo stworzyć dietę bezglutenową? A co w odniesieniu do diety dziecka?
Leczenie celiakii polega przede wszystkim na stosowaniu diety bezglutenowej - stosowanie diety bezglutenowej to obecnie jedyny i najlepszy sposób leczenia celiakii. Czyli tak naprawdę leczenie polega na wyeliminowaniu z diety glutenu już od momentu postawienia diagnozy celiakii. Eliminacja produktów zawierających gluten nie jest łatwa, ale nie jest też niemożliwa. Wprowadzeniu diety bezglutenowej powinno towarzyszyć dokładne sprawdzenie wszystkich przyjmowanych dotychczas potraw i ustalenie - które powinno się wyeliminować, a które pozostawić. Celiakia jest niejako alergią pokarmową na gluten, stąd konieczność pozbycia się go z codziennego życia. Wśród produktów zawierających gluten są produkty zawierające składniki pochodzenia roślinnego ze zbóż (chociażby kawa zbożowa, tradycyjne pieczywo, sosy, ketchup, majonez (zawierają one mąkę opartą na zbożach), a także piwo czy whiskey. Należy zwrócić uwagę na to co jemy oraz pijemy zanim skosztujemy danej potrawy lub napoju. W niektórych produktach zawartość glutenu może być na tyle wysoka, że objawy celiakii mogą nam towarzyszyć przez następnych kilka dni. Należy więc wybierać produkty bezglutenowe do swojej diety w przypadku choroby, jaką jest celiakia. Podobne rekomendacje dotyczą zarówno dorosłych, jak i dzieci kobiet w ciąży.
Dieta bezglutenowa a ryzyko niedoboru żelaza i innych niedoborów - jak im przeciwdziałać?
Będąc na diecie bezglutenowej nie zapominaj o ewentualnych konsekwencjach niedoboru pewnych składników odżywczych. Dodatkowo - celiakia z upośledzonym wchłanianiem sama w sobie stwarza ryzyko wystąpienia różnych niedoborów w wyniku tych zaburzeń wchłaniania w obrębie jelita cienkiego. Należy zatem zadbać o dostarczanie do organizmu wystarczającej ilości witamin, zwłaszcza kwasu foliowego, żelaza, witaminy B12, witaminy D czy też wapnia (wapń zmniejsza ryzyko złamań kości).
Metoda na rozpoznanie celiakii
Sposobem rozpoznania celiakii jest przede wszystkim biopsja jelita cienkiego, oznaczenie przeciwciał oraz testy genetyczne. Aby postawić diagnozę celiakii lekarz przede wszystkim wyklucza choroby inne niż celiakia (np. zespół jelita drażliwego, itp.). Za pomocą gastroskopii pobiera on kawałek błony śluzowej jelita i poddaje badaniom histopatologicznym. Zleca też badania genetyczne (celiakia to choroba o podłożu genetycznym). Badania genetyczne potwierdzają lub nie obecność konkretnych zmian w genomie danej osoby. Badanie genetyczne nie wyklucza jednak konieczności przeprowadzenia analizy, czy w organizmie występują przeciwciała przeciwko transglutaminazie tkankowej - ich obecność potwierdza uczulenie na gluten, będące przyczyną celiakii, a także pośrednio wyklucza inne poważne choroby.
O autorze
mgr farm. Mateusz Jabłoński
Absolwent Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego na kierunku farmacja. Od ponad 12 lat nieprzerwanie pracuje w aptece ogólnodostępnej. Od ponad 7 lat piastuje stanowiska kierownika apteki. W swojej pracy kieruje się przede wszystkim dobrem pacjenta, dlatego też stara się uzmysławiać pacjentom, jak ważna jest świadoma i przemyślana farmakoterapia.
Poza pracą w aptece współpracuje z kilkoma branżowymi serwisami farmaceutycznymi, m.in. mgr.farm, aptekarz.pl, receptura.pl, gdzie przygotowuje i publikuje artykuły o tematyce farmaceutycznej i prozdrowotnej.
W czasie wolnym ceni sobie możliwość przebywania z rodziną, a w wolnych chwilach grywa w squasha.
« wróć
