Trzydniówka - gorączka trzydniowa jest zakaźną chorobą wirusową wieku dziecięcego. Schorzenie najczęściej dotyka dzieci, które nie ukończyły jeszcze 4 roku życia, stąd to właśnie ta grupa wiekowa ma największe szanse na zakażenie. I choć nie ma konkretnych leków niwelujących przyczynę choroby, to bez wątpienia powinno stosować się leki niwelujące objawy trzydniówki (zwłaszcza wysoką gorączkę). Po czym poznać chorobę (czy to tylko wysoka temperatura ciała) i czy można jej w jakikolwiek sposób zapobiec?
Trzydniówka u dzieci - czym jest i jak często występuje?
Trzydniówka nazywana jest inaczej gorączką trzydniową. Są to choroby zakaźne, w których przyczyną choroby jest zakażenie wirusowe. Gorączkę trzydniową wywołują wirusy z rodziny Herpesviridae, a dokładniej HHV6 i HHV7. W związku z tym, iż jest to infekcja wirusowa ryzyko zachorowania wśród osób z bliskiego otoczenia jest wysokie. Źródłem zakażenia są osoby zainfekowane (nawet te bez widocznych objawów zewnętrznych). Wirus znajduje się zarówno w ślinie, jak i w wydzielinie nosowej, dlatego też grupą szczególnie narażoną na przenoszenie choroby są małe dzieci (zwłaszcza w większych skupiskach - żłobki, itp.). Gorączka trzydniowa (zwana też rumieniem nagłym) to prawie połowa przypadków wysokiej gorączki wśród dzieci do 4 roku życia. Po tym czasie ilość przypadków znacząco spada.
Trzydniówka u dzieci - trzydniówka jest chorobą wieku dziecięcego
Trzydniówka, albo inaczej gorączka trzydniowa to bez wątpienia choroba wieku dziecięcego. I choć może ona pojawić się zarówno u starszych dzieci i dorosłych, to jednak zdecydowana większość przypadków dotyczy małych dzieci (stąd schorzenie to jest nierzadko zmorą młodych rodziców). Rumień nagły jest chorobą wirusową, która zaczyna występować zwykle po ukończeniu 6 miesiąca życia. Do tego czasu dziecko posiada swoiste przeciwciała, przekazane mu przez matkę. Zwykle po 6 miesiącu życia odporność matczyna spada na tyle, że układ odpornościowy dziecka jest bardziej narażony na zachorowanie. Od urodzenia do 6 miesiąca życia zwykle nie obserwuje się przypadków trzydniówki (choć niektóre dzieci oczywiście mogą zostać nią dotknięte).
Trzydniówka u niemowląt stanowi prawie połowę przypadków występowanie wysokiej gorączki. Aż do ukończenia 3 roku życia (a w przypadku dzieci o niższej odporności i bardziej podatnych - aż do ukończenia 4 roku życia) epizody gorączki trzydniowej mogą się pojawiać u większości dzieci. Po tym czasie ilość przypadków znacząco spada. Co prawda trzydniówka u dorosłych też występuje, ale są to sporadyczne przypadki (choć obarczone cięższymi objawami).
Trzydniówka objawy - czy to tylko podwyższona temperatura ciała dziecka w czasie choroby?
Charakterystyczne objawy trzydniówki to przede wszystkim wysoka gorączka. Podwyższona temperatura ciała dziecka pojawia się zwykle nagle i bez konkretnej przyczyny. Moment, w którym gorączka pojawia się u dziecka uznawany jest za początek choroby (jeśli chodzi o uzewnętrznienie objawów klinicznych). Temperatura ciała może wzrastać nawet do 40 stopni C, dlatego też u niektórych dzieci mogą wystąpić drgawki gorączkowe. I choć co do zasady trzydniówka u dzieci nie jest chorobą niebezpieczną, to występowanie drgawek gorączkowych może być uzasadnieniem do pilnej konsultacji lekarskiej. Drgawki gorączkowe, które nie ustępują po kilku minutach powinny być sygnałem do wezwania pogotowia ratunkowego.
Poza gorączką w przebiegu trzydniówki występuje także charakterystyczna wysypka (stąd nazwa rumień nagły). Zmiany na ciele dziecka pojawiają się zwykle wraz z nierzadko nagłym spadkiem gorączki i unormowaniem temperatury dziecka (zwykle właśnie po 3 dniach nieustannego gorączkowania). Wysypka jest przeważnie bladoróżowa, ma postać krostek, nie powoduje swędzenia i nie pozostawia plam na skórze. Wysypka utrzymuje się na ciele przez około 2 dni, po czym wysypka samoistnie ustępuje. Jej zanik uznawany jest za koniec choroby.
Inne objawy trzydniówki (w tym nietypowe objawy).
Choć większość dzieci w trakcie trwania choroby doświadcza głównie gorączki i wysypki, to u części z nich, poza wysoką gorączką pogorszeniu może też ulec ogólny stan zdrowia dziecka. Może pojawić się osłabienie organizmu, a w konkretnych przypadkach także spadek apetytu u dziecka. Objawy dodatkowe ze strony górnych dróg oddechowych to chociażby zaczerwienienie gardła i grudki na podniebieniu miękkim. Inne objawy trzydniówki ze strony dróg oddechowych to także powiększone węzły chłonne. Poza tym pojawia się ból brzucha, bóle głowy a także czasami łagodna biegunka (bardzo rzadko wymioty).
Trzydniówka jest chorobą samoograniczającą się, niemniej jednak w rzadkich przypadkach może prowadzić do długoterminowych powikłań. U osób z obniżoną odpornością może wystąpić zapalenie płuc. Może dojść do uszkodzenia układu nerwowego, a także może pojawić się zapalenie wątroby. Tego typu przypadki są jednak sporadyczne.
Rumień nagły (gorączka trzydniowa) - rozpoznanie i postawienie diagnozy.
Trzydniówkę rozpoznaje się przede wszystkim po występowaniu charakterystycznych objawów (nagłej, nie popartej konkretną przyczyną gorączki i charakterystycznej wysypki po jej zakończeniu). Niektórzy rodzice widząc wysoką gorączkę mogą chcieć udać się do lekarza w celu otrzymania zindywidualizowanej porady i terapii. Gorączka może wszak pojawić się u małych dzieci także w przebiegu takich schorzeń, jak zakażenie dróg moczowych czy też infekcja dróg oddechowych. W takiej sytuacji należy zgłosić się do lekarza celem ustalenia konkretnej przyczyny objawów.
Czasami lekarz może zlecić dokładniejsze badania (aby potwierdzić serologiczne dowody zakażenia) i zlecić stosowania określonej terapii. Warto postępować zgodnie z zaleceniami lekarza, zwłaszcza jeśli dziecko ciężko przechodzi chorobę. Jeśli maluch ma tendencję do drgawek gorączkowych lekarz może zaordynować leki przeciwdrgawkowe.
Leczenie gorączki trzydniowej to przede wszystkim leki przeciwgorączkowe
Wysoka gorączka i utrzymywanie się podwyższonej temperatury ciała bezsprzecznie obliguje rodziców to podania dziecku leków przeciwgorączkowych. Leczenie trzydniówki to przede wszystkim leczenie objawowe i niwelowanie objawów choroby. Generalne zalecenia mówią o tym, aby w momencie pojawienia się wysokiej gorączki podać dziecku jedną z dwóch substancji przeciwgorączkowych: paracetamol lub ibuprofen w postaci syropu. Jeśli Twoje dziecko lepiej znosi i toleruje paracetamol - podaj go jako pierwszy. Jeśli nie jest wystarczająco skuteczny możesz podawać go naprzemiennie z ibuprofen. Zasady dawkowania produktów leczniczych na bazie paracetamolu i ibuprofenu podane są na ulotkach dołączonych do leków. Jeśli przebieg choroby po lekach jest ustabilizowany i nie obserwuje się wzrostu temperatury oznacza to, że dziecko dobrze reaguje na leczenie i po 3 dniach gorączka powinna ustąpić. Pamiętaj, aby leki przeciwgorączkowe podawać w dawkach zgodnych z masą ciała dziecka.
Oprócz leczenia przeciwgorączkowego niezbędne mogą być leki przeciwbólowe. Pamiętaj, że zarówno ibuprofen jak i paracetamol działają przeciwbólowo i nie jest konieczne podawanie innych preparatów. Natomiast gdy pojawia się charakterystyczna wysypka staraj się nie stosować żadnych kremów i maści. W przypadku pojawienia się jej najlepszym rozwiązaniem jest pozostawienie krostek samych sobie aby uniknąć podrażnienia skóry - przeważnie nie wywołują one swędzenia.
Inne metody terapii w przebiegu trzydniówki
Poza właściwym leczeniem przeciwgorączkowym można pomóc dziecku chociażby stosując chłodne okłady na czoło. Pomogą one ulżyć podczas gorączki, a także polepszyć samopoczucie w przypadku osób z bólem głowy. Przy występowaniu wysokiej gorączki pomóc może też chłodna kąpiel. Należy jednak pamiętać, aby woda nie była zimna a jedynie o 2-3 stopnie C chłodniejsza niż temperatura ciała dziecka.
Trzydniówka to także osłabienie organizmu - warto wówczas wdrożyć unikanie aktywności fizycznej (co tyczy się bardziej starszych dzieci i osób dorosłych). Pomocne może być też odpowiednie nawodnienie organizmu, bo wysoka gorączka nierzadko może prowadzić do odwodnienia (zwłaszcza jeśli dziecko straci apetyt, nie będzie chciało przyjmować płynów a do tego doskwierać mu będzie biegunka).
Jak zmniejszyć ryzyko zachorowania?
Aktualnie nie ma żadnych leków ani szczepionek chroniących przed zachorowaniem na rumień nagły. Zapobieganie zakażeniu ma jedynie wymiar doraźny - chodzi przede wszystkim o unikanie przebywania wśród osoby/osób zakażonych (choć to jest zwykle trudne do osiągnięcia). Dlaczego? Bo spora część osób zakażonych może przechodzić chorobę bezobjawowo, a mimo to zarażać innych. Dlatego też dla osób z osłabionym układem odpornościowym taki kontakt oznacza zwykle zakażenie.
Ważne jest też, aby dzieci przestrzegały podstawowych zasad higieny, tzn. częste mycie rąk, unikanie bliskiego kontaktu z innymi dziećmi w grupie, unikanie osób chorych i izolowanie się od nich a także nie wkładanie zabawek i rączek do buzi. Tylko w ten sposób jesteśmy w stanie choć w pewnym stopniu ograniczyć możliwość zachorowania na trzydniówkę.
O autorze
mgr farm. Mateusz Jabłoński
Absolwent Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego na kierunku farmacja. Od ponad 12 lat nieprzerwanie pracuje w aptece ogólnodostępnej. Od ponad 7 lat piastuje stanowiska kierownika apteki. W swojej pracy kieruje się przede wszystkim dobrem pacjenta, dlatego też stara się uzmysławiać pacjentom, jak ważna jest świadoma i przemyślana farmakoterapia.
Poza pracą w aptece współpracuje z kilkoma branżowymi serwisami farmaceutycznymi, m.in. mgr.farm, aptekarz.pl, receptura.pl, gdzie przygotowuje i publikuje artykuły o tematyce farmaceutycznej i prozdrowotnej.
W czasie wolnym ceni sobie możliwość przebywania z rodziną, a w wolnych chwilach grywa w squasha.
« wróć
