Poziom cukru we krwi to niezwykle cenna informacja, pozwalająca ocenić stan zdrowia danej osoby. Poziom cukru we krwi ocenia się analizując stężenie glukozy. Pomiar stężenia glukozy powinno wykonywać się regularnie - minimum raz w roku. Osoby z grupy ryzyka lub osoby chore powinny mierzyć poziom cukru we krwi regularnie - nawet kilka razy dziennie. Jakie są zatem normy cukru we krwi? Jaka jest norma cukru pozwalająca stwierdzić cukrzycę? Jak wygląda badanie poziomu cukru i doustny test tolerancji glukozy? Czym jest hipoglikemia i hiperglikemia? Jaka jest norma cukru odpowiadająca hipoglikemii i hiperglikemii?
Poziom glukozy czyli poziom cukru we krwi
Glukoza to cukier prosty i jest głównym źródłem energii dla całego organizmu. Powstaje z przyjmowanych wraz z pożywieniem węglowodanów. Nie będzie przesadą stwierdzenie, że jest to główne źródło energetyczne dla wszelkich układów i narządów, m.in. dla układu nerwowego oraz dla prawidłowej pracy mózgu, serca i mięśni. Jednak pomimo faktu, że cukier odgrywa tak ważną rolę w funkcjonowaniu ludzkiego ciała to utrzymanie jego prawidłowej ilości w organizmie jest niezwykle ważne. Okazuje się bowiem, że zarówno niski poziom cukru, jak również wysokie stężenie glukozy we krwi może być dla nas niebezpieczne.
Niski poziom cukru, a może wysoki? Objawy, które powinny skłonić do wizyty u lekarza
Utrzymywanie właściwego poziomu glukozy jest istotne dla każdego człowieka, ponieważ zarówno hipoglikemia (zbyt niski poziom cukru we krwi), jak i hiperglikemia (nadmiar glukozy we krwi) mogą mieć poważne konsekwencje zdrowotne. Kiedy najlepiej udać się do lekarza, aby zbadać poziom cukru we krwi? Regularne kontrolowanie poziomu glukozy jest kluczowe dla wczesnego wykrywania i zarządzania cukrzycą. Istnieje wiele objawów, które mogą wskazywać na zaburzenia poziomu cukru we krwi i powinny skłonić nas do wizyty u lekarza. Należą do nich:
- intensywne pragnienie,
- częste oddawanie dużej ilości moczu,
- umiarkowane odwodnienie (zmniejszona elastyczność skóry, suchość skóry i błon śluzowych),
- nadmierne zmęczenie, osłabienie i senność,
- napady głodu,
- bóle głowy,
- problemy z koncentracją,
- skłonność do ropnych infekcji skóry lub zakażeń układu moczowo-płciowego.
Jeśli którykolwiek z tych objawów opisuje Twoje dolegliwości, powinieneś zgłosić się do lekarza!
Norma cukru we krwi - jaki powinien być prawidłowy poziom cukru we krwi?
Poziom cukru we krwi żylnej jest miarą stężenia glukozy we krwi. Prawidłowe stężenie glukozy u osoby zdrowej, jakie obowiązuje zgodnie z aktualnymi wytycznymi wynosi pomiędzy 70 a 99 mg/dl w krwi żylnej na czczo. Jeśli badanie poziomu cukru we krwi na czczo pokaże wynik poza tym zakresem - możemy mówić już o pewnych nieprawidłowościach:
-
poziom glukozy na czczo z zakresu 100 - 125 mg/dl określany jest jako stan przedcukrzycowy, a dokładniej jako nieprawidłowa tolerancja glukozy. Jest to stan zagrożony podejrzeniem cukrzycy, nie jest jednak jej potwierdzeniem.
-
poziom cukru na czczo przekraczający wartość 125 mg/dl, stwierdzony dwukrotnie - pozwala dokonać rozpoznania cukrzycy.
Prawidłowy poziom cukru (norma cukru) nie powinna także spadać poniżej wartości prawidłowych (czyli poniżej 70 mg/dl). Mówimy wówczas o niedocukrzeniu (tzw. hipoglikemia). Długo utrzymujący się niski poziom cukru jest również niebezpieczny dla organizmu.
U dzieci prawidłowy poziom cukru na czczo to od 70 do 100 miligramów na decylitr, po spożytym posiłku wynik powinien wynieść od 70 do 140 miligramów na decylitr. Jeżeli wyniki są inne, mogą wskazywać na cukrzycę.
Badanie stężenia glukozy - jak wygląda badanie poziomu cukru we krwi?
Prawidłowy poziom glukozy we krwi powinien być sprawdzany regularnie. Badanie krwi przeprowadza się na czczo, co najmniej 8 godzin od ostatniego posiłku. Badanie poziomu glukozy na czczo (poziomu cukru) wykonuje się z krwi żylnej. Uzyskany wynik badania glukozy na czczo należy wówczas zinterpretować zgodnie z aktualnymi wytycznymi w tym zakresie.
U kobiety w ciąży, a także u osób z grup ryzyka lub w celu dodatkowego potwierdzenia występowania cukrzycy po wykonaniu badania poziomu cukru na czczo wykonuje się dodatkowe badanie cukru, tzw. doustny test obciążenia glukozą.
Test doustnego obciążenia glukozą (test tolerancji glukozy)
Aby sprawdzić poziom cukru we krwi w warunkach obciążenia glukozą, przeprowadza się dodatkowe badanie poziomu cukru we krwi. Po oznaczeniu glukozy we krwi na czczo dana osoba musi wypić roztwór, powstały na skutek zmieszania 75g glukozy z 300 ml wody. Następnie, po upływie 2 godzin wykonuje się kolejne badanie glukozy, związane z kolejnym pobraniem krwi. A jaki powinien być cukier w tym badaniu? Poziom cukru w takiej próbce nie powinien przekroczyć 140 mg/dl. Wartości pomiędzy 140 a 200 mg/dl świadczą o nieprawidłowej tolerancji glukozy (wówczas wynik mieści się w granicach dopuszczalnych, choć niekoniecznie prawidłowych), zaś wynik większy od 200 mg/dl potwierdza cukrzycę (również cukrzycę ciążową). U kobiet w ciąży test ten wykonuje się pomiędzy 24 a 26 tygodniem ciąży u każdej kobiety. W tym okresie należy szczególnie kontrolować poziom glukozy we krwi.
Co może być przyczyną wysokiego poziomu cukru we krwi?
Prawidłowa glikemia uzależniona jest od wielu różnorodnych czynników. W sytuacji, gdy w organizmie występuje wysoki poziom cukru dochodzi do niewłaściwego wykorzystania glukozy, a organizm przestaje prawidłowo funkcjonować. Nadmiar cukru może wynikać z różnych powodów i skutkuje różnego rodzaju zaburzeniami. Przyczynami hiperglikemii mogą być:
-
najczęściej nieprawidłowa praca trzustki i związane z nią zaburzenia w ilości insuliny krążącej we krwi (insulina to hormon wydzielany przez trzustkę i regulujący poziom glukozy w organizmie)
-
występowanie cukrzycy lub mało insuliny podane we wstrzyknięciu
-
silny stres
-
niski stopień aktywności fizycznej
-
wysokie stężenie cholesterolu
-
wystąpienie udaru mózgu i choroby układu sercowo naczyniowego
-
nadciśnienie tętnicze
-
zaburzenia w ilości hormonów (hormonu wzrostu, kortyzolu, glukagonu)
-
nieprawidłowa dieta (bogata w węglowodany i tłuszcze)
-
objadanie się i zbyt późne spożycie posiłku.
Zbyt wysoki poziom cukru - objawy (objawy cukrzycy) i sposoby radzenia sobie z nim
Wysoki poziom cukru we krwi (wysoki poziom glukozy) odznacza się różnymi objawami. Stan przedcukrzycowy wymaga zwykle zastosowania modyfikacji diety i stylu życia. Leczenia wymaga potwierdzona cukrzyca.
Hiperglikemia charakteryzuje się wzmożonym pragnieniem (nie zapominajmy wówczas o odpowiednim nawadnianiu organizmu). Pojawia się także częste oddawanie moczu, bóle i zawroty głowy, przyśpieszenie rytmu serca, ogólne osłabienie, senność i wzmożony głód. Aby obniżyć poziom cukru należy przede wszystkim zmienić styl życia. Mała aktywność fizyczna nie pomaga w redukcji poziomu cukru. Warto wiedzieć, że zmiana diety, umiarkowany wysiłek fizyczny oraz rezygnacja z używek potrafią skutecznie obniżyć poziom cukru we krwi.
Przyczyny hipoglikemii oraz z jakimi objawami hipoglikemii możemy mieć do czynienia?
Prawidłowy poziom cukru może być ciężki do utrzymania w momencie, kiedy ma miejsce:
-
intensywny wysiłek fizyczny
-
zastosowanie zbyt dużej dawki insuliny w przypadku osób chorych na cukrzycę
-
zaburzenia mowy i zaburzenia orientacji
-
w chorobie tarczycy, trzustki, przysadki mózgowej, kory nadnerczy
-
stosowanie niektórych leków, jak np. środki przeciwzakrzepowe
-
niedożywienie lub spożycie zbyt dużej ilości alkoholu.
Tego typu sytuacje mogą skutkować hipoglikemią. To stan zagrożenia życia, który w ostateczności może prowadzić do drgawek, problemów z koncentracją, śpiączki a nawet śmierci. Dlatego też utrzymanie prawidłowego poziomu cukru jest niezwykle istotne. W przeciwnym razie mogą wystąpić objawy niedocukrzenia, takie jak: nudności, bóle głowy, silne uczucie głodu i zaburzenia rytmu serca. Mogą one wymagać leczenia lub podania słodkiego napoju lub innej formy preparatu zawierającej glukozę.
Poziom cukru po jedzeniu - jak powinien wyglądać na skutek zjedzonego posiłku?
Prawidłowy poziom cukru po jedzeniu we krwi nie powinien przekraczać 200 mg/dl. Oznaczenie poziomu glukozy we krwi o każdej porze dnia (tzw. glikemii przygodnej) stanowi jeden w elementów rozpoznania i diagnozowania cukrzycy. Przyjmuje się, że wartość powyżej 200 mg/dl, zmierzona bez względu na porę dnia i czas od ostatniego posiłku jest podstawą do rozpoznać cukrzycę. Badanie to, jako badanie przesiewowe wykonywane jest w celu potwierdzenia diagnozy, w momencie stwierdzenia stężenia na czczo powyżej 125 mg/dl. Osoby, u których poziom cukru jest zbyt wysoki powinny wówczas zgłosić się do lekarza specjalisty (diabetologa) celem ustalenia właściwej farmakoterapii lub modyfikacji stylu życia. Przekroczona norma cukru we krwi nie zawsze oznacza cukrzycę, ale zbyt wysokie stężenia glukozy we krwi powinny być możliwie szybko weryfikowane.
Jak zmierzyć, czy mamy prawidłowy cukier za pomocą glukometru?
Osoby zdrowe, a tym bardziej chorzy na cukrzycę mogą oraz muszą mierzyć regularnie w warunkach domowych poziom cukru we krwi za pomocą glukometru. Aby tego dokonać należy pobrać kroplę krwi z palca (opuszki palca), nanieść ją na specjalny pasek testowy umieszczony w glukometrze i odczytać wynik. Norma poziomu cukru jest zakodowana w urządzeniu, które automatycznie wskaże, czy normy glukozy zostały przekroczone czy też nie. Warto pamiętać, aby do pobrania krwi z palca używać jednorazowych lancetów. Krwi z palca nie należy także pobierać tylko i wyłącznie z jednego miejsca.
Jak można sobie pomóc w utrzymaniu prawidłowego poziomu cukru we krwi?
Z pomocą przyjść mogą suplementy diety na bazie morwy białej, która zmniejsza stopień wchłaniania cukrów z pożywienia. Pomocne będą także preparaty z chromem, który odpowiada za prawidłowy metabolizm (m.in. węglowodanów). Coraz więcej mówi się także o pozytywnym wpływie berberyny na poziom cukru we krwi. Warto również skorzystać z właściwości gurmaru, który podobnie jak morwa zmniejsza stopień wchłaniania cukrów z przewodu pokarmowego.
O autorze
mgr farm. Mateusz Jabłoński
Absolwent Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego na kierunku farmacja. Od ponad 12 lat nieprzerwanie pracuje w aptece ogólnodostępnej. Od ponad 7 lat piastuje stanowiska kierownika apteki. W swojej pracy kieruje się przede wszystkim dobrem pacjenta, dlatego też stara się uzmysławiać pacjentom, jak ważna jest świadoma i przemyślana farmakoterapia.
Poza pracą w aptece współpracuje z kilkoma branżowymi serwisami farmaceutycznymi, m.in. mgr.farm, aptekarz.pl, receptura.pl, gdzie przygotowuje i publikuje artykuły o tematyce farmaceutycznej i prozdrowotnej.
W czasie wolnym ceni sobie możliwość przebywania z rodziną, a w wolnych chwilach grywa w squasha.
« wróć
