Saturacja krwi jest jednym z parametrów życiowych i pomaga ocenić nasz obecny stan zdrowia. Aby organizm był dotleniony, wskaźnik ten powinien stale być na wysokim poziomie. Niska saturacja może świadczyć o tym, że krew nie dostarcza odpowiedniej ilości tlenu do tkanek. Jakiekolwiek wahania saturacji należy skonsultować z lekarzem. Spadek natlenienia krwi może być niebezpieczny dla życia i zdrowia pacjenta.
Jak więc zbadać stopień nasycenia krwi tlenem? Co zrobić w przypadku, gdy spada saturacja krwi tętniczej? Sprawdź koniecznie!
Co to jest saturacja krwi i gdzie można ją skontrolować?
Saturacja określa nasycenie krwi tlenem, którego nasze tkanki i narządy potrzebują do prawidłowego funkcjonowania. Jest to wskaźnik pozwalający zbadać stopień dotlenienia organizmu. Poziom tlenu we krwi podawany jest procentowo i oznaczany symbolami SpO2 lub SaO2.
Tlen do transportu potrzebuje hemoglobiny. Podczas oddychania, tlen w pęcherzykach płucnych wiąże się z hemoglobiną, a ta zaczyna rozprowadzać go do tkanek i komórek organizmu. Hemoglobina ma zdolność odwracalnego wiązania cząsteczek tlenu, co sprawia, że zostają one uwolnione po dotarciu do poszczególnych tkanek. Badanie natlenienia krwi pozwala określić, jaka część hemoglobiny jest w danym momencie połączona z tlenem.
Saturację krwi na bieżąco monitoruje się szczególnie u pacjentów szpitali, a zwłaszcza tych osób, które przebywają na takich oddziałach jak pulmonologia czy kardiologia.
Ponadto poziom nasycenia krwi tlenem można zmierzyć w każdej przychodni, w poradniach pulmonologicznych oraz w gabinetach lekarzy różnych specjalizacji czy w czasie badań z zakresu medycyny pracy (dotyczy to szczególnie pracowników, którzy mają kontakt z pyłem, alergenami czy farbami). Natlenienie krwi można sprawdzić również samodzielnie w domu, używając pulsoksymetru.
Samodzielny pomiar saturacji krwi z użyciem pulsoksymetru
Najszybszym, nieinwazyjnym sposobem pomiaru saturacji krwi jest użycie pulsoksymetru. To małe urządzenie z wyświetlaczem, które nakłada się najczęściej na palec. Po około 2 minutach na wyświetlaczu pojawia się wynik pomiaru.
Zasada działania pulsoksymetru polega na pochłanianiu promieniowania światła czerwonego oraz podczerwonego przez krwinki czerwone (w czasie badania czujnik wytwarza specjalne promieniowanie, które jest odbierane przez hemoglobinę znajdującą się we krwi). W zależności od zawartości tlenu we krwi promieniowania te są odczytywane w różny sposób.
Aby przeprowadzić pomiary saturacji, należy włączyć pulsoksymetr i założyć go na palec skierowany obuszkiem do dołu. Pomiar najczęściej można wykonywać także na palcu u nogi, nadgarstku czy małżowinie usznej. Palec trzymamy w urządzeniu do momentu, gdy wyświetlane wartości przestają rosnąć. Następnie wystarczy odczytać wynik, wyjąć palec z pulsoksymetru i wyłączyć urządzenie.
Aby uniknąć nieprawidłowości, przed rozpoczęciem pomiarów zadbajmy o sprawdzenie temperatury ciała. Ze względu na skurcz naczyń krwionośnych, zimne kończyny mogą przesyłać nieprawidłowe informacje do urządzenia. Zobacz dostępne w naszej aptece pulsoksymetry.
Nasycenie krwi tlenem - kiedy saturacja krwi bywa obniżona?
Saturacja krwi może być nieco niższa u palaczy, co wynika z gromadzenia się tlenku węgla we krwi. Wskaźnik ten może ulec zmianie również z wiekiem. U osób starszych, poziom saturacji zbliżony niekiedy jest do 95%.
Przyczyną niskiej saturacji jest także przebywanie na dużych wysokościach, czyli na terenach z obniżonym ciśnieniem atmosferycznym. Niższe ciśnienie wpływa na pracę układu oddechowego, a organizm próbuje wówczas dostosować się do panujących warunków.
Wśród stanów wpływających na saturację można wymienić też przeziębienie, grypę oraz inne infekcje wirusowe lub bakteryjne układu oddechowego, astmę, przewlekłą, obturacyjną chorobę płuc, odmę opłucną, niedokrwistość, choroby serca, zator płucny czy wrodzone wady serca i inne choroby prowadzące do niewydolności oddechowej.
Prawidłowe nasycenie hemoglobiny tlenem... czyli norma saturacji
Prawidłowa saturacja krwi u zdrowej osoby dorosłej powinna mieścić się w granicach od 95% do 100%. Wyniki poniżej 95% najczęściej uznawane są na nieprawidłowe i świadczą o niedostatecznym dotlenieniu organizmu. Aby prawidłowo zinterpretować wynik saturacji, należy wziąć pod uwagę także całościową ocenę stanu klinicznego pacjenta, której dokonuje lekarz.
Gazometria - czym jest?
Innym sposobem na zbadanie poziomu natlenienia krwi jest gazometria. To diagnostyczne badanie laboratoryjne, które pozwala określić m.in. pH, ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla we krwi tętniczej, stężenie wodorowęglanów, nadmiar lub niedobór zasad, ciśnienie parcjalne tlenu, całkowitą zawartość dwutlenku węgla w osoczu oraz wysycenie hemoglobiny tlenem.
Aby wykonać takie badanie, specjalista musi pobrać krew z tętnicy.
Jakie mogą być wskazania do kontrolowania saturacji?
Wiemy już, że aby skontrolować, czy nasz układ oddechowy funkcjonuje prawidłowo i jesteśmy odpowiednio dotlenieni, należy wykonać badanie saturacji. Jakie są jednak szczególne wskazania do sprawdzania tego parametru?
Pomiaru poziomu saturacji krwi powinny dokonywać przede wszystkim osoby cierpiące na takie choroby jak:
- astma,
- mukowiscydoza,
- przewlekła obturacyjna choroba płuc,
- inne choroby układu oddechowego,
- anemia,
- zapalenie płuc,
- i wiele innych.
Pomiar saturacji bywa niezwykle istotny także w przypadku osób chorujących na COVID-19 czy niewydolność oddechową. Na niską saturację wpływ mogą mieć wspomniane już infekcje układu oddechowego, wrodzone wady serca itp. Pamiętajmy, że w przypadku jakichkolwiek objawów niskiej saturacji, należy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem.
Wskazaniem do pomiaru natlenienia krwi mogą być również planowane i nieplanowane zabiegi, w tym badanie endoskopowe układu pokarmowego, stany przedporodowe i poród oraz śpiączka farmakologiczna. Takie badania wykonują też sportowcy, piloci czy skoczkowie spadochronowi oraz osoby uprawiające wspinaczkę górską.
Objawy niskiej saturacji krwi - co warto wiedzieć?
Jakie mogą być objawy niedotlenienia? Przede wszystkim:
- duszności,
- ból i zawroty głowy,
- ból lub ucisk w klatce piersiowej,
- przyspieszone bicie serca,
- spłycenie oddechu,
- niepokój,
- zaburzenia koordynacji ruchów,
- uczucie dezorientacji i splątania,
- niewyraźna mowa,
- zaburzenia widzenia,
- wzrost ciśnienia krwi.
Niedotlenienie organizmu może skutkować także tzw. sinicą skóry i błon śluzowych, czyli fioletowo-niebieskimi plamami widocznymi na ciele. Niska saturacja krwi to niebezpieczny stan, który może skutkować zagrożeniem życia i zdrowia pacjenta, dlatego nigdy nie należy bagatelizować występujących objawów, a w przypadku niskiej saturacji, należy niezwłocznie skontaktować się ze specjalistą.
Zbyt niski poziom saturacji krwi - postępowanie
Jak już wiemy, saturację krwi warto zbadać szczególnie wówczas, gdy czujemy duszność, zawroty głowy czy uczucie osłabienia i nadmierną senność. Jednym ze sposobów na podniesienie saturacji może być branie głębokich i powolnych oddechów. Powietrze powinno być wdychane przez nos i spokojnie wydychane ustami. Można też spróbować oddychać przeponą.
W utrzymaniu odpowiedniego natlenienia organizmu może nam pomóc również aktywność fizyczna. Regularne ćwiczenia pozwalają poprawić wydolność układu oddechowego i wspomagają układ krążenia oraz przyczyniają się do prawidłowej wymiany gazowej. Ważna jest także zdrowa dieta, która będzie bogata w przeciwutleniacze mogące wpływać na przyswajanie tlenu w trakcie trawienia. Warto ograniczyć spożycie soli.
Niemniej, konsekwencje niedotlenienia organizmu, podobnie jak objawy, mogą być różne. Wszystko uzależnione jest od tempa powstawania niedotlenienia, stopnia prężności tlenu czy możliwości rekompensowania niedoboru tlenu. Stan, w którym saturacja spada poniżej 70%, uznawany jest za bezpośrednio zagrażający życiu. Przewlekłe niedotlenienie organizmu prowadzi do zaburzeń percepcji bodźców i ciężkich uszkodzeń narządów, a nawet zgonu.
Jeżeli nasz pulsoksymetr pokazuje natlenienie niższe niż 94%, warto powtórzyć badanie, stosując zalecenia producenta zawarte na ulotce dołączonej do opakowania urządzenia. Natomiast w przypadku, gdy nasza saturacja spada poniżej 90%, a badanie zostało wykonane prawidłowo, dzwonimy pod numer alarmowy. Jeżeli spadek saturacji może być wywołany wirusem COVID-19, trzeba powiadomić o tym medyków. Ponadto musimy zapewnić sobie dostęp do świeżego powietrza i poluzować ubrania mogące utrudniać oddech. Osoby chorujące przewlekle mogą skorzystać z domowego koncentratora tlenu, stosując się do zaleceń specjalisty.
Podczas niedotlenienia najszybciej pomocy udzielają choremu ratownicy medyczni, którzy przyjeżdżają karetką. Pacjent zabierany jest do szpitala, gdzie opiekę zapewnia mu lekarz wraz z personelem medycznym.
Podsumowanie
Bezpieczna wartość natlenowania krwi powinna być ustalona indywidualnie przez lekarza dla każdego przypadku. Specjalista bierze pod uwagę takie czynniki jak tryb życia, wiek czy choroby przewlekłe. Przyjmuje się, że prawidłowa saturacja sięga od 95% do 100%. Osoby borykające się z chorobami układu oddechowego, innymi chorobami przewlekłymi, chorobą COVID-19 czy palacze mogą mieć nieco niższą saturację. Wynik pomiaru saturacji może być niższy także u osób starszych. Stopień wysycenia krwi tlenem bada się także u pacjentów, którzy poddawani są zabiegom operacyjnym.
Jeżeli więc prawidłowo zbadane pulsoksymetrem natlenienia krwi różni się od przyjętej normy saturacji (spada poniżej 90%), a u pacjenta występują zaburzenia koordynacji ruchowej, duszności, spłycenie oddechu, niepokój czy inne objawy towarzyszące niedotlenieniu organizmu, niezwłocznie należy skontaktować się z lekarzem.
O autorze
mgr farm. Edyta Sukiennik
Absolwentka Uniwersytetu Medycznego w Łodzi na kierunku farmacji. Posiada I-stopień specjalizacji aptecznej. Farmaceutka z powołania. Od 25 lat związana czynnie z zawodem farmaceuty. A od ponad 22 lat piastuje funkcje kierownika. Swoją pierwszą aptekę otworzyła w 2004 roku. W kolejnych latach tworzyła kolejne placówki wychodząc naprzeciw potrzebom rynku. Od początku kierowała się podstawowymi wartościami którymi są: szacunek, uczciwość, odpowiedzialność dla dobra i zdrowia pacjenta. Empatia, cierpliwość i wyrozumiałość to jej podstawowe cechy osobowości.
W wolnym czasie podróżuje. Uwielbia poznawać nowe miejsca, poznawać ludzi i ich obyczaje.
« wróć
