Czym jest badanie EGFR i jak interpretować jego wyniki?

Badanie eGFR (szacunkowy współczynnik filtracji kłębuszkowej) to jedno z podstawowych narzędzi oceny funkcji nerek. Parametr eGFR wyliczany jest na podstawie poziomu kreatyniny we krwi oraz danych takich jak wiek, płeć i masa ciała pacjenta. Wynik eGFR pozwala ocenić stopień wydolności nerek i może wskazywać na obecność przewlekłej choroby nerek nawet we wczesnym stadium. Prawidłowa interpretacja wyniku kreatyniny i eGFR jest kluczowa w diagnostyce nefrologicznej.

Badanie eGFR to inaczej mówiąc badanie określające stężenie kreatyniny w surowicy krwi, a kreatynina jest jednym z najważniejszych parametrów filtracji kłębuszkowej, czyli pracy nerek. Nieprawidłowy wskaźnik filtracji kłębuszkowej może świadczyć o mniej lub bardziej poważnych zaburzeniach nerek, dlatego też jeśli lekarz zlecił Ci badanie eGFR, koniecznie je wykonaj.

Do czego służy badanie kreatyniny - eGFR?

Nerki są narządami wchodzącymi w skład układu moczowego, których zadanie polega na filtracji przepływającej krwi ze związków powstających w wyniku przemiany materii i usuwanie ich z organizmu wraz z moczem. Jednym z takich związków jest powstający głównie w mięśniach szkieletowych organiczny związek chemiczny - kreatynina. Badanie kreatyniny we krwi służy więc do oceny pracy nerek.

Czytaj także: Ból nerek po alkoholu - co może oznaczać i jak leczyć?

Badanie GFR i eGFR - czy to to samo?

GFR to wskaźnik oznaczający wielkość przesączania kłębuszkowego, natomiast eGFR to wartość GFR uwzględniająca dodatkowe czynniki takie jak wiek, płeć i masa ciała. Pamiętajmy, że ilość kreatyniny we krwi zależy w głównej mierze od masy mięśniowej danej osoby, a więc podanie samej jej wartości bez uwzględnienia czynników dodatkowych byłoby mylące.

W jakim celu wykonuje się badanie eFGR?

Stężenie kreatyniny w surowicy krwi oznacza się w celu oceny czynności nerek i diagnostyki chorób nerek takich jak kłębuszkowe zapalenie nerek, ostre uszkodzenia nerek np. w przebiegu cukrzycy, niewydolność nerek. Pamiętajmy jednak, że do postawienia ostatecznej diagnozy służą badania obrazowe takie jak rezonans magnetyczny czy tomografia komputerowa, a przyczyny nieprawidłowego poziomu kreatyniny mogą być prozaiczne i omówimy je poniżej.

Oznaczenie poziomu kreatyniny może służyć także monitorowaniu przewlekłych chorób, na przykład cukrzycy. Wskazaniami do wykonania badania są więc zarówno same choroby nerek (np. śródmiąższowe zapalenie nerek), jak i:

• choroby serca i naczyń krwionośnych - miażdżyca, nadciśnienie tętnicze,

• nadwaga, otyłość,

• podeszły wiek,

• choroby nowotworowe,

• zakażenie wirusami HCV lub HIV,

• przewlekła choroba nerek u najbliższych krewnych,

• przyjmowanie leków mogących powodować uszkodzenie nerek - należą do nich min. leki moczopędne, niesteroidowe leki przeciwzapalne, niektóre antybiotyki, inhibitory konwertazy angiotensyny,

• pomiar stężenia kreatyniny wykonuje się także po ciężkich zabiegach operacyjnych.

Przedziały wartości GFR

Wartości referencyjne różnią się w zależności od laboratorium, które wykonuje badanie GFR i oczywiście od indywidualnych cech pacjenta - jego wieku, masy mięśniowej i płci. Dlatego też wartości referencyjne odnoszą się do standardowej powierzchni ciała i podawane są w ml/min/1,73 m2. Dla mężczyzn wynikiem wzorcowym jest 130 ml/min/1,73 m2, u kobiet natomiast 120 ml/min/1,73 m2. Ważne, aby wynik nie był niższy niż 90 ml/min/1,73 m2.

Czytaj także: Jak zadbać o nerki? Zasady dbania o zdrowie nerek

Nieprawidłowy poziom kreatyniny - co oznacza?

Przyczyn, dla których stężenie kreatyniny we krwi odbiega od normy, jest sporo, dlatego też zawsze interpretację wyników przeprowadza lekarz w oparciu o ogólny stan zdrowia pacjenta, jego tryb życia i inne towarzyszące mu choroby. Nie zawsze więc nieprawidłowy wynik oznaczenia poziomu kreatyniny musi oznaczać poważną chorobę nerek, ale zawsze należy udać się na konsultację do lekarza.

Zawsze warto natomiast wspomóc prawidłowe funkcjonowanie układu moczowego, przyjmując dostępne bez recepty suplementy diety takie jak ekstrakt z owoców żurawiny lub fitolizyna.

eGFR - Wynik za wysoki

Podwyższona kreatynina może pojawić się w następujących przypadkach:

• zatrucia związkami organicznymi albo nieorganicznymi, np. lekami,

• w wyniku polekowego uszkodzenia nerek,

• ostrej lub przewlekłej niewydolności nerek,

• w kwasicy ketonowej,

• w przebiegu cukrzycy,

• przy nadczynności tarczycy,

• w przypadku odwodnienia,

• bezpośrednio po intensywnej aktywności fizycznej,

• w przypadku poważnych urazów,

• w czasie gorączki,

• u osób z nadwagą lub otyłością.

Trzeba pamiętać, że jednorazowo występujący zbyt wysoki poziom kreatyniny nie musi oznaczać poważnej choroby, ale jest wskazaniem do pogłębienia diagnostyki. Dlatego też zawsze wynik powinien interpretować lekarz. Stężenie kreatyniny jest ważnym wskaźnikiem stanu zdrowia pacjenta i kondycji jego nerek, ale powinien być interpretowany w odniesieniu do konkretnego pacjenta i historii jego chorób.

Czytaj także: Zakwaszenie organizmu - jakie są objawy i jak go odkwasić?

Wynik eGFR poniżej normy

Poziom kreatyniny poniżej normy, czyli poniżej 90 ml/min/1,73 m2, może być wskazówką, że praca nerek jest zaburzona i powinien zostać natychmiast skonsultowany z lekarzem. Zdarza się w następujących przypadkach:

• kłębuszkowe zapalenia nerek,

• wielotorbielowate zwyrodnienie nerek,

• cewkowo - śródmiąższowe choroby nerek,

• wynik znacznie poniżej normy może wskazywać na poważną niewydolność nerek

Poziom stężenia kreatyniny może być za niski również w chorobach niezwiązanych bezpośrednio z chorobami nerek, na przykład:

• w czasie terapii glikokortykosteroidami,

• przy zbyt niskiej masie ciała, np. u osób w podeszłym wieku cierpiących na brak apetytu,

• w wyniku niedożywienia spowodowanego np. zaburzeniami odżywiania lub chorobą nowotworową.

Dodatkowo niskie stężenie kreatyniny może występować:

• u kobiet, w tym u kobiet ciężarnych,

• u seniorów, u których następuje powolny spadek masy mięśniowej,

• w przypadku osób prowadzących mało aktywny tryb życia,

• u osób na diecie wegańskiej i wegetariańskiej.

Jak więc widać, nie zawsze niski poziom kreatyniny jest powodem do niepokoju.

Jak się przygotować do badania eGFR?

Kreatynina jest produktem przemian metabolicznych i stanowi, obok mocznika, główny związek azotowy obecny we krwi i pochodzący z przemiany materii. Na badanie należy więc udać się w godzinach porannych, koniecznie na czczo i nie bezpośrednio po wysiłku fizycznym.

Podsumowanie

Teraz już wiesz czym jest badanie eGFR, w jakim celu się je wykonuje i jakie czynniki mogą wpływać na wynik badania oraz jak je interpretować.