Świadomość tego, jak radzić sobie z ranami, jak je oczyszczać i jak wpływać na proces gojenia rany jest niezwykle ważna. Nie jest bowiem tajemnicą, że nie znamy dnia ani godziny, kiedy może dojść do powstania rany i tym samym konieczności zajęcia się nią. W przypadku ran ważny nierzadko jest czas, jaki upłynie od ich powstania do momentu ich oczyszczenia i zaopatrzenia. A czy Ty wiesz jak przyspieszyć gojenie rany? Jaki preparat przyspiesza gojenie ran najlepiej?
Rana to przerwanie anatomicznej ciągłości tkanek
Czym tak naprawdę jest rana? W praktyce to nic innego, jak przerwanie ciągłości skóry, będące następstwem jakiegoś urazu, skaleczenia bądź operacji. W wyniku kontaktu z czynnikami zewnętrznymi naskórek, a także dalsze części skóry mogą ulec uszkodzeniu, co objawia się wymienionymi za chwilę zmianami w obrębie skóry. Tak czy inaczej w zależności od lokalizacji, rodzaju czynnika uszkadzającego skórę, czasu trwania gojenia się rany oraz jej głębokości wyróżnia się kilka rodzajów ran. Rany ostre to rany, które co do zasady szybko się goją, natomiast rany przewlekłe wymagają dłuższego czasu do zagojenia (także za przewlekłą uznają ranę, która trudno się goi). Przykładem ran przewlekłych, które mogą się długo goić są rany związane u cukrzyków, u których często występuje stopa cukrzycowa. Dolegliwość ta upośledza ukrwienie i unerwienie stopy, przez co jest ona bardziej podatna na uszkodzenia i długo goi się.
Wyróżnić należy także rany pooperacyjne, rany cięte czy też zwykłe otarcia naskórka, które także określane są mianem ran - w tym przypadku ran powierzchownych. Ich przeciwieństwem jest występowanie ran głębokich. W przypadku ran głębokich doszło do uszkodzenia głębszych warstw skóry. Ranami są także oparzenia skóry. Rany powstają też w efekcie skaleczeń, a także mowa jest o ranach w związku z odleżynami.
Na czym polega proces gojenia, czyli gojenie rany?
Gojenie się ran to złożony proces, który zwykle obejmuje kilka faz. Zalicza się do nich fazę oczyszczania, fazę proliferacji i fazę obkurczania i tworzenia blizny. Pierwszy etap to oczyszczenie rany. W początkowej fazie gojenia rany rana zostaje objęta skrzepem krwi, który chroni ranę przed czynnikami zewnętrznymi, tj. drobnoustrojami i zanieczyszczeniami. W tym czasie w obrębie rany pojawia się zaczerwienienie, obrzęk, a chory może odczuwać dolegliwości bólowe. Sednem tego etapu jest proces oczyszczania rany z niepotrzebnych patogenów, które dostały się w głąb skóry na skutek przerwania jej ciągłości. Za to odpowiadają komórki układu immunologicznego, które aktywnie usuwają patogeny w przestrzeni rany.
W fazie proliferacji zaczynają być aktywne procesy naprawcze, mające na celu dojść do regeneracji skóry w miejscu jej uszkodzenia. Do uszkodzonego miejsca napływają liczne komórki, które odbudowują naskórek, który od teraz znowu będzie stał na straży i nie dopuści do zakażenia rany. Dodatkowo zaczynają mieć miejsce procesy odtwarzania naczyń krwionośnych i zachodzi produkcja kolagenu - elementu budulcowego komórek i struktur międzykomórkowych. W miarę powstawania coraz większej liczby włókien kolagenowych dochodzi do fazy obkurczania, gdzie brzegi rany zaczynają się schodzić, rana zacieśnia się i obkurcza. To końcowe etapy gojenia ran, po których powstaje tzw. blizna.
Co wpływa na proces gojenia rany?
Szybkość gojenia ran uzależniona jest przede wszystkim od jej wielkości - im większa rana, im głębsza rana - tym dłużej będzie się goić. Okazuje się jednak, że nie tylko wielkość rany ma znaczenie. Wpływ na gojenie ran ma także - o czym nie każdy wie - ogólny stan zdrowia. Występowanie infekcji, osłabienie układu odpornościowego, obecność cukrzycy czy też chorób autoimmunologicznych wyraźnie spowalnia gojenie ran. Czynnikiem, który także wpływa negatywnie na proces gojenia jest zakażenie rany. Dlatego tak ważna jest dbałość o czystość rany, co znacząco poprawia regenerację skóry. Odkażanie powierzchni rany powinno być zatem czymś oczywistym - bez względu na jej wielkość czy przyczynę. Zarówno uraz mechaniczny, jak i zwykłe otarcie powinny obligować nas do zadbania o czystość w obrębie rany.
Jak przyspieszyć gojenie rany? Co zrobić, aby gojenie ran następowało szybciej?
Gojenie się ran wymaga kompleksowego podejścia do tematu. Bezsprzecznie większe rany lub trudno gojące się rany mogą wymagać konsultacji lekarskiej. Rozmowa z lekarzem pomoże sprawdzić stan rany, a także ukierunkuje dalsze postępowanie lecznicze. Niewielkie rany, otarcia i inne nie muszą wiązać się z rozmową z lekarzem. Ważne, aby zapewnić odpowiednie warunki procesu gojenia rany. Jak przyspieszyć gojenie rany szytej i innych ran ostrych, takich jak skaleczenia czy też odparzenia? Należy bezwzględnie zapewnić optymalne warunki dla procesu gojenia rany. W tym celu niezbędne jest wilgotne środowisko rany. Warto zdać sobie sprawę z tego, że rana najlepiej goi się w obecności wody. Oczywiście nadmierny wysięk nie jest pożądany, niemniej jednak do procesu gojenia niezbędne jest odpowiednie środowisko, czyli środowisko wilgotne. Zanim to jednak nastąpi tym co przyspiesza gojenie jest oczyszczanie rany. Oczyszczenie rany można przeprowadzić takimi środkami, jak woda utleniona czy też spirytus salicylowy. Niemniej jednak obecnie bardziej rekomenduje się roztwory oktenidyny, czy też preparaty z jonami srebra w składzie (które również działają odkażająco i sprzyjają odkażeniu rany). W przypadku ran sączących warto zadbać o opatrunek, który umożliwi odbieranie nadmiaru wysięku. Pamiętaj, że zmiana opatrunku powinna następować w momencie, kiedy rzeczywiście zaszła już taka potrzeba, ale bez zbędnej zwłoki. Zbyt częsta powoduje uszkodzenia w odbudowywanym naskórku. Z kolei zbyt rzadka sprzyja kolonizacji obszaru rany przez patogeny.
Nowoczesne opatrunki to opatrunki hydrożelowe - czyli o tym kiedy najszybciej goją się rany
Jeśli oczyszczanie rany mamy już za sobą warto zadbać o optymalne warunki w ramach rany, aby przyspieszyć gojenie ran. W tym celu pomocne bez wątpienia będą opatrunki żelowe (tzw. hydrożele), które dzięki swojemu składowi zapewniają prawidłowe gojenie ran. Hydrożele to przede wszystkim woda, która nawilża ranę i stwarza warunki potrzebne do procesów gojenia. Dodatkowo dochodzi do pochłaniania powstałego wysięku, gdyż hydrożele mają specjalną budowę przestrzenną, co pozwala im pochłaniać nadmiar wydzieliny z rany i tym samym ją oczyszczać. Hydrożele to m.in. żele do stosowania na skórę, opatrunki hydrokoloidowe, opatrunki żelowe, żele hydrokoloidowe. Mogą być stosowane praktycznie na każdy rodzaj rany, w tym na rany cukrzycowe związane z obecnością tzw. stopy cukrzycowej.
Hydrożele mogą być też stosowane do wypełniania ran głębokich.
Jak przyspieszyć gojenie ran domowe sposoby, czyli jak wpłynąć na proces gojenia z domu?
Jak przyspieszyć gojenie ran w warunkach domowych? Co wpływa na proces gojenia się rany i może zostać wykonane w domu? Po pierwsze - należy chronić ranę przed wpływem działania czynnika uszkadzającego. Każde dodatkowe uszkodzenia rany wydłużają i komplikują proces gojenia rany. Aby przyspieszyć gojenie ran ważna jest także odpowiednia dieta. Powinna być ona bogata w białko, a także w witaminy. W takiej diecie nie powinno zabraknąć witaminy C, gdyż jest ona niezbędna do właściwego zachodzenia procesów syntezy kolagenu. Warto zadbać też o wystarczającą podaż witaminy A, która bierze udział w procesach naprawczych skóry, a także witaminy E - będącej naturalnym antyoksydantem, co chroni ranę przed działaniem szkodliwych wolnych rodników powstających w wyniku uszkodzenia skóry. Każda rana może być też przemywana solą fizjologiczną. W warunkach domowych można też użyć do oczyszczenia i odkażenia rany preparatu, zawierającego w swoim składzie jodynę działającą antybakteryjnie.
Co zrobić, aby uniknąć powstania blizny?
Czasami trudno gojące się rany lub rozległe rany mogą przyczyniać się do powstawania widocznych blizn. Na tego typu problemy pomocne jest stosowanie maści na blizny, które spowodują, że blizna będzie mniej widoczna - a w przypadku niewielkich ran - stanie się praktycznie niezauważalna. Powstałe rany zawsze prowadzą do powstania blizny. Jeśli w procesie gojenia doszło do jakichś komplikacji blizna może nie wyglądać zbyt estetycznie. Pomocne wówczas są maści na bazie wyciągu z cebuli bądź tzw. żele silikonowe. Nie wpływają one już na gojenie się rany, ale wspomagają procesy regeneracji skóry, aby zmniejszyć widoczność blizny. Tego typu preparaty dobrze sprawdzą się, jeśli blizna jest wynikiem oparzenia bądź skaleczenia. Jeśli nie jesteś pewien co wybrać, może Ci pomóc specjalista dermatologii, który wskaże odpowiednie leczenie.
O autorze
mgr farm. Mateusz Jabłoński
Absolwent Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego na kierunku farmacja. Od ponad 12 lat nieprzerwanie pracuje w aptece ogólnodostępnej. Od ponad 7 lat piastuje stanowiska kierownika apteki. W swojej pracy kieruje się przede wszystkim dobrem pacjenta, dlatego też stara się uzmysławiać pacjentom, jak ważna jest świadoma i przemyślana farmakoterapia.
Poza pracą w aptece współpracuje z kilkoma branżowymi serwisami farmaceutycznymi, m.in. mgr.farm, aptekarz.pl, receptura.pl, gdzie przygotowuje i publikuje artykuły o tematyce farmaceutycznej i prozdrowotnej.
W czasie wolnym ceni sobie możliwość przebywania z rodziną, a w wolnych chwilach grywa w squasha.
« wróć
