Astma to choroba dróg oddechowych, która objawia się napadami duszności i kaszlu. Astma to choroba o charakterze alergicznym, zwykle pojawiająca się w wieku dziecięcym. Leczenie astmy ma charakter przewlekły i ma na celu głównie kontrolowanie objawów choroby.
Co to jest astma?
Astma to przewlekła choroba zapalna dróg oddechowych, która dotyka miliony ludzi na całym świecie. Charakteryzuje się nawracającymi epizodami duszności, kaszlu i świszczącego oddechu. Astmę wywołują różne czynniki, takie jak alergeny, infekcje wirusowe, wysiłek fizyczny czy stres. Choroba może mieć charakter alergiczny lub rzadziej niealergiczny, przy czym forma alergiczna jest częstsza u dzieci, a niealergiczna u dorosłych.
Czynniki ryzyka astmy
Ryzyko rozwoju astmy zwiększają liczne i różnorodne czynniki. Predyspozycje genetyczne odgrywają kluczową rolę: jeśli rodzice lub rodzeństwo chorują na astmę, prawdopodobieństwo jej wystąpienia u dziecka znacząco wzrasta. Osoby z innymi chorobami alergicznymi, takimi jak atopowe zapalenie skóry czy alergiczny nieżyt nosa, są zdecydowanie bardziej narażone. Duże znaczenie ma również środowisko, w jakim się przebywa. Dzieci wystawione na dym tytoniowy, zanieczyszczenia powietrza czy alergeny domowe mają wyższe ryzyko zachorowania. Mieszkańcy wielkich miast, gdzie jakość powietrza jest gorsza, częściej cierpią na astmę.
Sprawdź też: 5 najpopularniejszych alergenów – co warto wiedzieć?
Objawy astmy
Główne objawy astmy to duszność, kaszel, świszczący oddech i uczucie ściśnięcia w klatce piersiowej. Duszność pojawia się zwłaszcza podczas wysiłku lub kontaktu z wyzwalaczami i może być na tyle nasilona, że utrudnia codzienne czynności. Kaszel jest zwykle suchy i męczący, szczególnie dokuczliwy w nocy i nad ranem. Świszczący oddech to charakterystyczny dźwięk słyszalny podczas wydychania powietrza. Mniej typowe objawy to zmęczenie, problemy ze snem, częste infekcje górnych dróg oddechowych czy spadek tolerancji wysiłku.
Jak rozpoznać astmę? Diagnostyka astmy
Rozpoznanie astmy opiera się na charakterystycznych objawach oraz badaniach płuc. Lekarz szczegółowo wypytuje o objawy, ich częstość i nasilenie, a także o czynniki wyzwalające. Kluczowe jest badanie spirometryczne, które ocenia pojemność i wydolność płuc. Dodatkowo wykonuje się test odwracalności obturacji, sprawdzający, czy podanie leku rozszerzającego oskrzela poprawia parametry oddechowe. U niektórych pacjentów pomocne są testy prowokacyjne z wysiłkiem lub substancjami drażniącymi oskrzela. Badania alergologiczne, takie jak testy skórne czy oznaczenie IgE, pomagają zidentyfikować alergeny odpowiedzialne za objawy.
Czytaj także: Suchość w gardle - przyczyny i skuteczne preparaty
Leczenie astmy
Leczenie astmy dzieli się na terapię kontrolującą i doraźną. Leki kontrolujące, przyjmowane codziennie niezależnie od objawów, to przede wszystkim wziewne glikokortykosteroidy zmniejszające stan zapalny oskrzeli, często łączone z długodziałającymi lekami rozszerzającymi oskrzela. Terapia doraźna obejmuje szybkodziałające leki rozszerzające oskrzela, stosowane w czasie napadu lub przed spodziewanym kontaktem z wyzwalaczem. Można także stosować leki przeciwalergiczne (np. Contrahist Allergy) lub leki ułatwiające odkrztuszenie zalegającej wydzieliny w drogach oddechowych (np. Erdomed Muko). Prawidłowa technika inhalacji wymaga regularnej kontroli przez lekarza. Leczenie wspomagające obejmuje unikanie czynników wyzwalających, szczepienia przeciw grypie, kontrolę masy ciała oraz aktywność fizyczną dostosowaną do możliwości pacjenta.
Powikłania astmy
Nieleczona lub źle kontrolowana astma może prowadzić do poważnych powikłań. Najgroźniejszym jest ciężki napad astmy zagrażający życiu, wymagający natychmiastowej pomocy medycznej. Przewlekłe zapalenie oskrzeli może prowadzić do nieodwracalnych zmian w ich obrębie i utraty części funkcji. Pacjenci z astmą częściej chorują na zapalenie zatok przynosowych oraz mają zwiększone ryzyko infekcji dróg oddechowych. Astma wpływa również na jakość życia, ograniczając aktywność fizyczną, powodując problemy ze snem i wpływając na wydolność w pracy czy szkole.
Czytaj także: Jak złagodzić objawy alergii sezonowej bez leków?
Profilaktyka astmy - czy jest możliwa?
Całkowite zapobieganie astmie nie jest możliwe, ale można zmniejszyć ryzyko jej rozwoju. Kluczowe jest unikanie palenia tytoniu podczas ciąży i po narodzinach dziecka. Karmienie piersią przez co najmniej sześć miesięcy zmniejsza ryzyko astmy u niemowląt. Unikanie nadmiernej sterylności w pierwszych miesiącach życia wspiera prawidłowy rozwój układu immunologicznego. Kontrola środowiska domowego poprzez regularne sprzątanie, używanie pochłaniaczy wilgoci i ograniczenie dywanów może zmniejszyć ekspozycję na alergeny. U osób już chorujących profilaktyka polega na unikaniu znanych wyzwalaczy, regularnym przyjmowaniu leków kontrolujących oraz monitorowaniu stanu zdrowia.
Astma u dzieci
Astma u dzieci może pojawić się już w pierwszych latach życia, choć często jest mylona z powtarzającymi się infekcjami dróg oddechowych. Charakterystyczne objawy to nawracający kaszel (szczególnie w nocy), duszność podczas zabawy czy płacz przerywany przez problemy z oddychaniem. Dzieci mogą być mniej aktywne fizycznie, szybko się męczyć i unikać wysiłku. Ważne sygnały ostrzegawcze to kaszel po kontakcie z pyłkami, kurzem domowym czy sierścią zwierząt. U niemowląt astma może objawiać się częstymi infekcjami dolnych dróg oddechowych, przedłużającym się kaszlem po przeziębieniu czy problemami z karmieniem z powodu duszności.
Czytaj także: Najczęstsze błędy w leczeniu kaszlu – jak ich unikać?
Najczęstsze pytania o astmę
Jak rozpoznać astmę? Astmę rozpoznaje się na podstawie charakterystycznych objawów, takich jak duszność, kaszel, świszczący oddech oraz na podstawie badań spirometrycznych potwierdzających zwężenie oskrzeli i jego odwracalność po podaniu leku.
Czy można zarazić się astmą? Astma nie jest chorobą zakaźną i nie można się nią zarazić. Jest to choroba o podłożu genetycznym i środowiskowym, która może być dziedziczona, ale nie przenosi się między ludźmi.
Jak leczyć astmę? Leczenie astmy obejmuje codzienne przyjmowanie leków kontrolujących stan zapalny oskrzeli oraz doraźne stosowanie leków rozszerzających oskrzela w czasie napadu. Ważne jest również unikanie czynników wyzwalających objawy.
Astma - podsumowanie
Astma to przewlekła choroba zapalna dróg oddechowych, która wymaga systematycznego leczenia i kontroli. Wczesne rozpoznanie i właściwa terapia pozwalają na normalne funkcjonowanie i zapobiegają poważnym powikłaniom. Kluczem do sukcesu jest współpraca między pacjentem a lekarzem oraz systematyczne przyjmowanie zaleconych leków.
Sprawdź nasze: Tabletki na alergię bez recepty
mgr farm. Mateusz Jabłoński
