Leki na nadciśnienie – jak działają i jakie są ich rodzaje?

Jak działają leki na nadciśnienie tętnicze krwi?

Ciśnienie tętnicze krwi to siła, z jaką krew napiera na ściany naczyń krwionośnych w organizmie. Jest to niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu - dzięki niemu krew może dotrzeć do wszystkich narządów i tkanek, dostarczając im przy tym tlen i składniki odżywcze. Bez tego prawidłowe funkcjonowanie organizmu nie byłoby możliwe. Jednak gdy ciśnienie krwi jest zbyt wysokie, może ono prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych.

Prawidłowe ciśnienie krwi powinno wynosić 120/80 mmHg. W tym przedziale pierwsza liczba (oznaczająca ciśnienie skurczowe) określa siłę, z jaką serce wypycha krew podczas skurczu, a druga (oznaczająca ciśnienie rozkurczowe) określa ciśnienie krwi w naczyniach, gdy serce ulega rozkurczowi.

Mechanizmy działania leków na nadciśnienie

Leki na nadciśnienie działają w różny sposób - na różne mechanizmy w organizmie wpływające na ciśnienie krwi. Ich głównym celem jest w głównej mierze:

• Zmniejszenie oporu naczyń krwionośnych (czyli po prostu rozszerzenie naczyń i  tym samym spadek ciśnienia krwi)
• Zmniejszenie objętości krwi krążącej w organizmie (co jest równoznaczne ze spadkiem jej ciśnienia)
• Spowolnienie pracy serca (przez co krew z mniejszą mocą zostaje wyrzucona do krwiobiegu)
• Zablokowanie działania hormonów podwyższających ciśnienie.

Rodzaje leków hipotensyjnych

Wśród leków na nadciśnienie występuje kilka różnych grup substancji, odznaczających się różnym mechanizmem działania. I choć efektem działania każdej jest spadek ciśnienia krwi, to sposób w jaki to następuje może się różnić w zależności od zastosowanej substancji. W praktyce medycznej wykorzystuje się przede wszystkim:

• Diuretyki (czyli leki moczopędne) to jedne z najstarszych ale nadal skutecznych leków na nadciśnienie. Działają poprzez zwiększenie wydalania sodu i wody z organizmu, co zmniejsza objętość krwi i tym samym obniża ciśnienie. Przykłady to hydrochlorotiazyd czy indapamid.
• Beta-blokery to substancje, które spowalniają pracę serca i zmniejszają siłę jego skurczu. Są szczególnie skuteczne u osób z szybką akcją serca lub chorobą wieńcową. Popularne beta-blokery to metoprolol czy bisoprolol.
• Inhibitory ACE (acetylocholinoesterazy) to leki, które blokują enzym odpowiedzialny za powstawanie angiotensyny II, czyli hormonu zwężającego naczynia krwionośne. Dzięki temu naczynia się rozszerzają, a ciśnienie krwi spada. Do tej grupy należą np. ramipril czy perindopril.
• Sartany (antagoniści receptora angiotensyny II) to związki, które działają podobnie do inhibitorów ACE, ale w innym miejscu – blokują bezpośrednio receptor dla angiotensyny II. Są często stosowane u osób, które nie tolerują inhibitorów ACE. Przykłady to walsartan czy telmisartan.
• Antagoniści wapnia rozszerzają naczynia krwionośne poprzez wpływ na przepływ jonów wapnia w komórkach mięśni gładkich naczyń. Do tej grupy należą amlodypina czy też diltiazem.

Leczenie nadciśnienia – kiedy potrzebna jest farmakoterapia?

Według aktualnych wytycznych, wartości ciśnienia krwi klasyfikuje się następująco:

• Optymalne: poniżej 120/80 mmHg
• Prawidłowe: 120-129/80-84 mmHg
• Wysokie prawidłowe: 130-139/85-89 mmHg
• Nadciśnienie 1. stopnia: 140-159/90-99 mmHg
• Nadciśnienie 2. stopnia: 160-179/100-109 mmHg
• Nadciśnienie 3. stopnia: ≥180/≥110 mmHg

Farmakoterapię należy rozpocząć, gdy ciśnienie utrzymuje się na poziomie ≥140/90 mmHg mimo wprowadzenia zmian w stylu życia (tj. zmian w stosowanej diecie czy też włączenia dodatkowej aktywności fizycznej). Bezwzględnym wskazaniem do farmakoterapii są także dodatkowe czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego (np. przebyty zawał serca, wysokie BMI (nadwaga, otyłość), itp. Wskazaniem do podjęcia farmakoterapii przy występowaniu wysokiego ciśnienia są także choroby współwystępujące, takie jak cukrzyca czy choroby nerek (niewydolność nerek, itp.).

Kiedy leki na nadciśnienie nie sa jeszcze konieczne…

Zanim sięgniemy po leki warto w pierwszej kolejności wprowadzić zmiany w stylu życia, szczególnie gdy mamy ciśnienie wysokie prawidłowe lub łagodne nadciśnienie bez dodatkowych czynników ryzyka. Wśród bezsprzecznie najważniejszych działań należy wymienić modyfikację przyjmowanej diety. Podstawową kwestią jest ograniczenie ilości przyjmowanej soli (czyli sodu, który podnosi ciśnienie krwi) – do maksymalnie 5-6g dziennie. Zaleca się zwiększenie spożycia warzyw i owoców (zawierają one dodatkowo antyutleniacze, które chronią organizm przed szkodliwym wpływem stresu oksydacyjnego). Bezwzględnie eksperci rekomendują także ograniczenie ilości przyjmowanych tłuszczów nasyconych – w to miejsce zaleca się stosowanie tłuszczy wielonienasyconych, czyli np. kwasów omega-3 i omega-6.

Poza modyfikacją diety ważna jest także aktywność fizyczna, np. regularne ćwiczenia, czy też umiarkowany wysiłek fizyczny w postaci spacerów, pływania czy też jazdy na rowerze – minimum 30 minut dziennie, kilka razy w tygodniu. To wszystko ma na celu kontrolę masy ciała, a utrzymanie prawidłowego BMI (w zakresie 18,5-24,9) to jeden z czynników redukujących ryzyko wystąpienia nadciśnienia tętniczego krwi.

Poza tym warto zrezygnować z używek, takich jak palenie, alkohol czy też duża ilość kofeiny spożywana w postaci kawy czy też napojów energetycznych. To wszystko bez wątpienia wpływa na ciśnienie krwi.

Najważniejsze czynniki ryzyka nadciśnienia krwi

Czynnikami, które należy sprawdzać, aby mieć pod kontrolą ciśnienie krwi są w głównej mierze:

• Wysoki poziom cholesterolu (sprawdź Tabletki na cholesterol bez recepty)
• Podwyższony poziom cukru we krwi
• Nadwaga, a już bezwzględnie otyłość (sprawdź Witaminy i minerały dla odchudzających)
• Stres, zwłaszcza przewlekły
• Brak aktywności fizycznej
• Nadmierne spożycie soli

Podsumowanie

Leki na nadciśnienie są skutecznym narzędziem w kontroli ciśnienia tętniczego, ale nie zawsze są pierwszym wyborem w terapii. Zgodnie z licznymi wytycznymi pierwszym krokiem jest modyfikacja dotychczasowego stylu życia, zmiana diety, przyzwyczajeń i zwiększenie aktywności fizycznej. Kluczowe punkty do zapamiętania to zatem:

• Prawidłowe ciśnienie krwi jest niezbędne dla zdrowia, ale zbyt wysokie może być niebezpieczne.
• Farmakoterapię rozpoczyna się przy ciśnieniu ≥140/90 mmHg lub wcześniej, jeśli występują dodatkowe czynniki ryzyka.
• Zdrowy styl życia może pomóc w kontroli ciśnienia i bardzo często pozwala uniknąć lub opóźnić konieczność stosowania leków.
• Regularne pomiary ciśnienia i konsultacje z lekarzem są kluczowe dla skutecznego leczenia nadciśnienia.

Sprawdź koniecznie nasze Leki i suplementy na układ krążenia.

O autorze

mgr farm. Mateusz Jabłoński

Absolwent Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego na kierunku farmacja. Od ponad 12 lat nieprzerwanie pracuje w aptece ogólnodostępnej. Od ponad 7 lat piastuje stanowiska kierownika apteki. W swojej pracy kieruje się przede wszystkim dobrem pacjenta, dlatego też stara się uzmysławiać pacjentom, jak ważna jest świadoma i przemyślana farmakoterapia.
 
Poza pracą w aptece współpracuje z kilkoma branżowymi serwisami farmaceutycznymi, m.in. mgr.farm, aptekarz.pl, receptura.pl, gdzie przygotowuje i publikuje artykuły o tematyce farmaceutycznej i prozdrowotnej.
W czasie wolnym ceni sobie możliwość przebywania z rodziną, a w wolnych chwilach grywa w squasha. 

Więcej »