Borelioza to choroba zakaźna, przenoszona przez kleszcze, a wywoływana przez bakterie Borrelia. Może prowadzić do wielu powikłań jeśli nie będzie odpowiednio leczona. Oto kompendium wiedzy na temat boreliozy.
Co to jest borelioza? Jak można się zarazić boreliozą?
Borelioza, znana również jako choroba z Lyme, to choroba bakteryjna wywoływana przez bakterie z rodzaju Borrelia (najczęściej Borrelia burgdorferi). Nazwa choroby pochodzi od miejscowości Lyme w USA, gdzie w latach 70. XX wieku zaobserwowano pierwsze przypadki tego schorzenia.
Głównym sposobem zarażenia boreliozą jest ukąszenie przez zainfekowanego kleszcza. Te małe pajęczaki żyją głównie w lasach, parkach i na łąkach. Kiedy kleszcz zainfekowany bakteriami Borrelia przyczepia się do skóry człowieka, wówczas bakterie mogą przedostać się do organizmu. Warto wiedzieć, że ryzyko zarażenia wzrasta, jeśli kleszcz pozostaje przytwierdzony do skóry dłużej niż 24-48 godzin (sprawdź Controly Pierwsza pomoc przy ukąszeniu kleszcza). Ryzyko zakażenia boreliozą zwiększa się także podczas:
- Przebywania w rejonach leśnych i parkowych
- Sezonu zwiększonej aktywności kleszczy (wiosna-jesień)
- Nienoszenia odpowiedniej odzieży ochronnej
- Niewykonywania dokładnych oględzin ciała po powrocie z terenów zielonych
- Nieprawidłowego usuwania kleszcza (wykręcanie, wyciskanie).
Przeczytaj także: Co powinna zawierać dobrze wyposażona apteczka domowa i podróżna?
Jakie są objawy boreliozy?
Objawy boreliozy można podzielić na wczesne i późne – w zależności od czasu, jaki upłynął od zakażenia. Wczesne objawy boreliozy (kilka dni do kilku tygodni po ukąszeniu) to przede wszystkim:
- Rumień wędrujący – charakterystyczna zmiana skórna w kształcie pierścienia, która pojawia się w miejscu ukąszenia kleszcza
- Objawy grypopodobne: gorączka, bóle mięśni i stawów, zmęczenie, bóle głowy
- Powiększone węzły chłonne w okolicy ukąszenia
Późne objawy boreliozy (tygodnie, miesiące lub nawet lata po ukąszeniu) to:
- Bóle i zapalenie stawów, szczególnie dużych stawów (np. kolanowych)
- Zaburzenia neurologiczne: porażenie nerwu twarzowego, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zaburzenia czucia, problemy z koncentracją
- Zaburzenia pracy serca: nieregularne bicie serca, zapalenie mięśnia sercowego
- Zmiany skórne: zanikowe zapalenie skóry, sine zabarwienie skóry.
Warto podkreślić, że objawy boreliozy mogą być bardzo różne u różnych osób. Niektórzy mogą mieć tylko kilka objawów, podczas gdy inni doświadczają wielu różnych dolegliwości.
Sprawdź też: Co zrobić po ukąszeniu kleszcza? Pierwsza pomoc i dalsze kroki
Jak rozpoznać boreliozę?
Rozpoznanie boreliozy opiera się na trzech głównych elementach: wywiadzie medycznym, objawach klinicznych oraz badaniach laboratoryjnych.
Rumień wędrujący jest najbardziej charakterystycznym objawem boreliozy i pojawia się u około 70-80% zakażonych osób (ale nie u wszystkich!). Jest to czerwona, okrągła zmiana skórna w miejscu ukąszenia kleszcza, która z czasem się powiększa, tworząc kształt pierścienia z jaśniejszym środkiem. Rumień wędrujący pojawia się zwykle po 3-30 dniach od ukąszenia i może utrzymywać się przez kilka tygodni. Jeśli lekarz podejrzewa boreliozę, zleca badania krwi (np. test ELISA lub test Western Blot).
Ważne jest, aby pamiętać, że badania serologiczne mogą dać wynik fałszywie negatywny we wczesnym stadium choroby, ponieważ organizm potrzebuje czasu na wytworzenie przeciwciał. Dlatego w przypadku typowego rumienia wędrującego leczenie jest rozpoczynane bez czekania na wyniki badań.
Leczenie boreliozy
Podstawową metodą leczenia boreliozy jest antybiotykoterapia. Wybór antybiotyku i długość leczenia zależą od stadium choroby i objawów.
Leczenie podstawowe:
- We wczesnym stadium boreliozy stosuje się najczęściej doksycyklinę, amoksycylinę lub cefuroksym
- Leczenie trwa zwykle 2-4 tygodnie
- W przypadku zaawansowanej boreliozy z objawami neurologicznymi lub sercowymi może być konieczne podawanie antybiotyków dożylnie
- Leczenie późnej boreliozy może wymagać dłuższego stosowania antybiotyków (do 4-6 tygodni).
Leczenie wspomagające:
- Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne w przypadku bólów stawów i mięśni
- Fizjoterapia przy zaburzeniach neurologicznych i problemach ze stawami
- Odpowiedni odpoczynek i unikanie nadmiernego wysiłku
- Zdrowa, zbilansowana dieta wspierająca układ odpornościowy.
Wczesne rozpoczęcie leczenia znacząco zwiększa szanse na całkowite wyleczenie boreliozy i zapobiega rozwojowi przewlekłych objawów.
Najczęstsze pytania o boreliozę
Czy borelioza zawsze daje rumień?
Nie, rumień wędrujący pojawia się u około 70-80% zakażonych osób. Oznacza to, że u 20-30% osób zakażonych boreliozą rumień może nie wystąpić, co utrudnia wczesne rozpoznanie choroby.
Czy można się zarazić od osoby chorej na boreliozę?
Nie, borelioza nie przenosi się z człowieka na człowieka. Nie można zarazić się przez kontakt z osobą chorą, drogą kropelkową czy przez krew. Jedynym znanym sposobem zarażenia jest ukąszenie przez zainfekowanego kleszcza.
Jak długo trwa leczenie boreliozy?
Standardowe leczenie boreliozy trwa od 2 do 4 tygodni. W przypadku zaawansowanej choroby z objawami neurologicznymi, sercowymi lub stawowymi, leczenie może być wydłużone do 4-6 tygodni. Ważne jest, aby przyjmować antybiotyki dokładnie według zaleceń lekarza, nawet jeśli objawy ustąpią wcześniej.
Czy każdy kleszcz może zakazić boreliozą?
Nie każdy kleszcz jest nosicielem bakterii Borrelia. Odsetek zakażonych kleszczy różni się w zależności od regionu geograficznego i waha się od kilku do kilkudziesięciu procent. Jednakże każde ukąszenie kleszcza powinno być traktowane poważnie, a miejsce ukąszenia powinno być obserwowane przez kilka tygodni pod kątem pojawienia się rumienia wędrującego.
Podsumowanie
Borelioza to choroba bakteryjna przenoszona przez kleszcze, której wczesne objawy obejmują charakterystyczny rumień wędrujący oraz dolegliwości grypopodobne. Szybkie rozpoznanie i wdrożenie odpowiedniego leczenia antybiotykami znacząco zwiększa szanse na całkowite wyleczenie i zapobiega rozwojowi przewlekłych powikłań. Najlepszą formą profilaktyki jest ochrona przed ukąszeniami kleszczy oraz ich szybkie i prawidłowe usuwanie.
Sprawdź nasze: Niezbędne środki i artykuły higienicznea
mgr farm. Mateusz Jabłoński
