Afty jamy ustnej to bardzo częsta przypadłość. Proces gojenia nie jest skomplikowany, ale może rozciągać się w czasie, szczególnie gdy zmiany nawracają. Czy istnieją domowe sposoby na afty? Dlaczego unikanie stresu i suplementowanie kwasu foliowego mają znaczenie procesie ich zwalczania? Co dodatkowo wspomaga leczenie oraz łagodzi ból w leczeniu aft? Jakie przyczyny powstawania wyróżniamy? Zapraszamy do lektury!
Czym jest afta na języku?
Zarówno małe, jak i duże afty w jamie ustnej to owrzodzenia o białawej lub żółtawej obwódce i czerwonym środku, pojawiające się z różnych powodów, również jako pokłosie zabiegów stomatologicznych. Powodują dolegliwości bólowe i powiększenie okolicznych węzłów chłonnych. Zwykle nie wymagają wizyty lekarskiej, ponieważ znikają same w niedługim czasie. Może się jednak zdarzyć, że proces leczenia będzie długotrwały, a objawy nawracające. Afty w jamie ustnej nie są zaraźliwe, ale mogą wynikać z różnych zakażeń np. utajonej infekcji grzybiczej.
A czy afty pojawiają się wyłącznie na błonie śluzowej jamy ustnej?
Afty występują w różnych miejscach jamy ustnej, w tym na wewnętrznej stronie policzków, dziąsłach, podniebieniu i podniebieniu miękkim.
Afty zlokalizowane mogą być również na tylnej ścianie gardła oraz przyczyniać się do powiększenia węzłów chłonnych. W zależności od swojej lokalizacji mogą być trudne w leczeniu, a także powodować uciążliwe dolegliwości bólowe. Jak przyspieszyć gojenie ran oraz przeciwdziałać ich pojawieniu?
Afta na języku — przyczyny i leczenie afty w jamie ustnej. Jak zapobiegać aftom?
Przyczyna powstawania aft nie jest do końca jasna. W trakcie badań specjalistom udało się powiązać je z kilkoma ważnymi czynnikami, takimi jak stres, uszkodzenia mechaniczne, zmiany hormonalne, niedobór witamin, alergie pokarmowe czy infekcje wirusowe.
Przyjrzyjmy się im z bliska!
- Uszkodzenia mechaniczne, np. przygryzienie języka lub podrażnienie go przy jedzeniu bądź mówieniu.
- Stres. Czynnik ten znacząco wpływa na układ odpornościowy, osłabiając go. To może przyczynić się do powstawania aft.
- Zaburzenia hormonalne. Niektóre kobiety zgłaszają występowanie aft w okresie cyklu menstruacyjnego.
- Niedobory witamin i składników odżywczych. Jeśli prowadzimy niewłaściwy styl życia i spożywamy niepełnowartościowe posiłki, możemy przyjmować za mało witaminy B12, żelaza czy kwasu foliowego. Odgrywają one szczególną rolę w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu.
- Uwarunkowania genetyczne. Jeśli zauważasz, że wiele osób w Twojej rodzinie zmaga się z nawracającymi owrzodzeniami, ryzyko wystąpienia aft u Ciebie wzrasta.
- Alergie i nadwrażliwości pokarmowe. Niektóre substancje mogą powodować reakcje alergiczne. Uczulenia i nadwrażliwości mogą być związane z powstawaniem niewielkich aft.
- Spożywanie kwaśnych pokarmów.
- Jedzenie brudnymi sztućcami.
- Choroby migdałków.
- Zakażenie wirusem HIV.
- Niedokładne mycie owoców i warzyw.
- Wrzodziejące zapalenie jelita grubego.
- Zaburzenia autoimmunologiczne.
- Spożywanie ostrych pokarmów.
- Nieleczone choroby zębów i kamień nazębny.
Afty i ich rodzaje — jakie wyróżniamy?
Afty to ogólna nazwa dla wrzodzeń występujących w jamie ustnej. Warto wiedzieć, że udało się nazwać kilka podstawowych rodzajów. Klasyfikacja przebiega na podstawie oceny wielkości, lokalizacji i czasu utrzymywania się zmiany. Wyróżniamy m.in.:
- afty mniejsze (minor), które stanowią najczęściej występujący rodzaj aft. Są to niewielkie wrzody o średnicy do 5 mm, zazwyczaj bolesne. Zazwyczaj goją się do dwóch tygodni i nie pozostawiają pozostawiania blizn. Warto jednak pamiętać, że małe afty mogą przysparzać tyle samo dyskomfortu co "duże", a bardzo wiele zależy od ich lokalizacji,
- afty duże lub większe (major). Osiągają średnicę powyżej 1 cm. Powodują poważniejsze dolegliwości bólowe i mają tendencję do długiego gojenia się. Mogą też pozostawiać blizny. Duże afty utrudniają jedzenie i picie (szczególnie kwaśnych potraw),
- afty herpetyczne. Wiele osób myśli, że bezpośrednio wiąże się z nimi wirus opryszczki. Nie są one jednak spowodowane wirusem HSV (herpes simplex virus),
- afty przedłużające się (chroniczne). Niektórzy pacjenci uskarżają się na nawracające aftowe owrzodzenia. Utrzymują się one przez długi czas i pojawiają raczej regularnie. Niektórzy łączą ich nawrót z dietą np. po spożyciu ostrych potraw,
- afty związane z chorobami układowymi. W niektórych przypadkach afty mogą być objawem lub współistnieć z chorobami układowymi, a przede wszystkim z chorobami autoimmunologicznymi.
Jak leczyć afty przewlekłe i zwykłe?
Niestety, nie ma konkretnego lekarstwa na afty, ale istnieje wiele środków, które mogą pomóc w łagodzeniu objawów, przyspieszeniu procesu gojenia i zapobieganiu nawrotom.
Zaleca się sięganie po:
- leki przeciwbólowe i przeciwzapalne, takie jak paracetamol czy niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ),
- środki przeciwzapalne do płukania ust lub płyny z solą fizjologiczną, które pomagają w utrzymaniu czystości oraz zmniejszeniu podrażnienia,
- żele i kremy zawierające substancje przeciwbólowe i przeciwzapalne, mogą one być stosowane bezpośrednio na aftę,
- preparaty zawierające substancje przyspieszające gojenie (m.in. glicerynę), wspomagające proces naprawy błony śluzowej,
- unikanie drażniących substancji, m.in. pokarmów i napojów o wysokiej zawartości kwasów, przypraw czy soli,
- regularne mycie zębów i płukanie jamy ustnej dla utrzymania higieny,
- unikanie palenia papierosów i spożywania potencjalnie drażniących substancji,
- dieta bogata w witaminy, zwłaszcza B12, żelazo i kwas foliowy (warto w tym celu stosować również olej z wątroby rekina),
- w razie konieczności stosowanie maści na bazie kortykosteroidów na receptę, które szybko wspierają ich gojenie.
Jakie są domowe sposoby na afty w jamie ustnej?
Zatem co robić, gdy dopadną nas bolesne nadżerki i afty? Możemy wykorzystać:
- Napary ziołowe, takie jak rumianek, szałwia, czy lawenda, są pomocne w łagodzeniu bólu i działają przeciwzapalnie,
- aloe vera, czyli żel z aloesu, które ma właściwości łagodzące i przyspieszające proces gojenia,
- miód i cynamon o właściwościach antybakteryjnych i przeciwwirusowych,
- sól fizjologiczną, która zmniejsza podrażnienia i pomaga w utrzymaniu higieny,
- imbir o właściwościach przeciwzapalnych. Możesz żuć kawałek świeżego imbiru lub przygotować napar,
- ziołowe herbaty (rumianek, mięta czy lukrecja). Niektórym pacjentom pomogły one w na ból. Ponadto działają też przeciwzapalnie,
- propolis, czyli substancję produkowaną przez pszczoły. Jest naturalna i ma właściwości przeciwbakteryjne oraz przeciwzapalne. Pomaga jako leczenie miejscowe.
Szałwia lekarska a afty w jamie ustnej — domowe sposoby płukania jamy ustnej (łac. Salviae officinalis)
Szałwia lekarska (łac. Salvia officinalis) to roślina z rodziny jasnotowatych (Lamiaceae), która jest szeroko używana w medycynie ludowej ze względu na swoje właściwości zdrowotne. Znamy ją z przypisywanych właściwości przeciwbakteryjnych, przeciwzapalnych i przeciwwirusowych. Sprawiają one, że jest jednym z najczęściej wykorzystywanych ziół w leczeniu różnych dolegliwości, w tym aft.
Rumianek pospolity wspomaga gojenie — jeden z domowych sposobów (łac. Matricaria recutita)
Rumianek postrzegany jest jako źródło substancji o działaniu przeciwzapalnym, dlatego może łagodzić stan zapalny wokół afty na języku. Oprócz tego może działać łagodząco i przynosić ulgę w przypadku intensywnego bólu. Substancje w nim zawarte mogą przyczynić się do zmniejszenia działania bakterie oraz wirusów, co oznacza, że sprawdzą się, jeśli zależy nam na utrzymaniu higieny.
Jak pozbyć się afty w jeden dzień i czy to w ogóle możliwe?
Niestety, pozbycie się afty w jeden dzień jest prawie niemożliwe. Zmiany te goją się zwykle do kilku dni i choć warto przyspieszać proces leczenia, nie należy stosować wszystkich proponowanych środków jednocześnie. Ważne, aby być cierpliwym i nie wystawiać jamy ustnej na działanie kolejnych czynników szkodliwych.
Dobrze jest płukać jamę ustną, by zmniejszyć odczyn zapalny, a także stosować środki, które łagodzą ból. Temat aft bardzo często będzie pojawiał się w naszym życiu, dlatego warto zapamiętać powyższe rady, lub zapisać niniejszy artykuł, by w razie potrzeby, przystąpić do szybkiego i celowego leczenia!
O autorze
mgr farm. Edyta Sukiennik
Absolwentka Uniwersytetu Medycznego w Łodzi na kierunku farmacji. Posiada I-stopień specjalizacji aptecznej. Farmaceutka z powołania. Od 25 lat związana czynnie z zawodem farmaceuty. A od ponad 22 lat piastuje funkcje kierownika. Swoją pierwszą aptekę otworzyła w 2004 roku. W kolejnych latach tworzyła kolejne placówki wychodząc naprzeciw potrzebom rynku. Od początku kierowała się podstawowymi wartościami którymi są: szacunek, uczciwość, odpowiedzialność dla dobra i zdrowia pacjenta. Empatia, cierpliwość i wyrozumiałość to jej podstawowe cechy osobowości.
W wolnym czasie podróżuje. Uwielbia poznawać nowe miejsca, poznawać ludzi i ich obyczaje.
« wróć
