Życie w pośpiechu, nieustająca gonitwa myśli, złe nawyki żywieniowe oraz wiele innych czynników sprawia, że stres oksydacyjny dotyka coraz większą część populacji na świecie. Długotrwały stres jest niebezpieczny dla zdrowia i może doprowadzić do fatalnych skutków. Po czym go rozpoznać i jak z nim walczyć?
Czym jest stres oksydacyjny?
Aby zrozumieć, czym dokładnie jest stres oksydacyjny, należy zgłębić tajniki procesów chemicznych zachodzących w ludzkim ciele. Stres oksydacyjny powstaje w wyniku zachwiania równowagi między antyoksydantami i wolnymi rodnikami. Co to znaczy?
Wolne rodniki zwane są inaczej oksydantami lub utleniaczami, antyoksydanty są zaś przeciwutleniaczami — ludzki organizm funkcjonuje prawidłowo tylko wówczas, gdy zachowana jest równowaga między ilością oksydantów i antyoksydantów. Nadmiar wolnych rodników prowadzi do uszkodzenia cząstek białka, tłuszczów oraz DNA komórek organizmu, a w rezultacie — do ich obumarcia.
Przyczyny stresu oksydacyjnego
Na pytanie co jest przyczyną stresu oksydacyjnego, można odpowiedzieć krótko: niezdrowy styl życia. Jednak pod tym pojęciem kryje się wiele innych, często niewzbudzających podejrzenia czynników. Każdy z nas ma też swoją definicję zdrowego czy też niezdrowego trybu życia, dlatego przedstawiamy wszystkie możliwe przyczyny, w wyniku których powstaje stres oksydacyjny. Są to:
-
długotrwały stres,
-
brak aktywności fizycznej lub nadmierny wysiłek fizyczny,
-
niewystarczająca ilość snu,
-
palenie tytoniu,
-
zanieczyszczone środowisko życia (w tym częsty kontakt ze smogiem),
-
nadmierne spożywanie alkoholu,
-
niezrównoważona dieta, bogata w wysokoprzetworzone produkty, cukry proste i kwasy tłuszczowe,
-
zbyt długa ekspozycja na promieniowanie słoneczne,
-
działanie niektórych leków antydepresyjnych, antykoncepcyjnych, antykoagulantów i sterydów.
Objawy stresu oksydacyjnego
W kontekście stresu oksydacyjnego przywołuje się wiele symptomów, które zazwyczaj ignorujemy bądź bagatelizujemy, ponieważ nie uważamy ich za coś nadzwyczajnego lub groźnego. Często też przypisujemy je infekcjom bakteryjnym i wirusowym albo innym stanom chorobowym. Stres oksydacyjny może powodować takie dolegliwości jak:
-
senność,
-
bóle mięśni i stawów,
-
migreny,
-
stany zapalne,
-
spadek odporności organizmu,
-
nawracające infekcje,
-
problemy trawienne (biegunki, wzdęcia, zaparcia),
-
zmiany skórne (wysypki, podrażnienia).
Skutki stresu oksydacyjnego
Niestety, zazwyczaj mamy tendencję do bagatelizowania problemów zdrowotnych na tle nerwowym, tymczasem nieleczony stres oksydacyjny może prowadzić do poważnych konsekwencji. Nagromadzenie się wolnych rodników w organizmie prowadzi do wielu schorzeń i chorób, wśród których wymienić można:
-
nowotwory (najczęściej wymienia się tu czerniaka, czyli nowotwór skóry spowodowany nadmierną ekspozycją na promieniowanie słoneczne),
-
miażdżycę, chorobę wieńcową, zawał mięśnia sercowego,
-
choroby układu oddechowego,
-
choroby układu moczowego,
-
udar mózgu,
-
chorobę Parkinsona,
-
chorobę Alzheimera,
-
obniżoną ruchliwość plemników, a w rezultacie trudności z zajściem w ciążę,
-
szybszy proces starzenia się skóry,
-
trądzik.
Leczenie i profilaktyka przy stresie oksydacyjnym
Największą rolę w walce ze stresem oksydacyjnym odgrywa dieta bogata w antyoksydanty wspomagana suplementacją witamin i minerałów. Aby zachować odpowiedni poziom wolnych rodników, należy wprowadzić do swojej diety dużo warzyw, takich jak: pomidory, brokuły, jarmuż, szpinak, marchew i cebula oraz owoców, wśród których ważne są borówki, maliny, aronia, czarna porzeczka, żurawina i granat. Do najważniejszych suplementów diety zaliczamy zaś: witaminę C, D, E i B12, foliany, selen oraz koenzym Q10. Dodatkowo warto uzupełnić swoje zapasy o duże ilości kakao, orzechów włoskich, nasion chia, cynamonu i zielonej herbaty.
Ponadto należy zadbać o równowagę w codziennym życiu, ograniczyć stres i każdy dzień planować tak, aby znalazł się w nim czas na odpoczynek. W natłoku obowiązków trzeba zwolnić, znaleźć czas dla siebie i dać sobie chwilę wytchnienia. Warto też zatroszczyć się o sen, którego optymalna długość to 7-9 h. Oprócz tego ćwiczenia ruchowe — oczywiście dopasowane do indywidualnych preferencji i uwarunkowania fizycznego. W miarę możliwości powinniśmy też ograniczyć spożywanie alkoholu, palenie papierosów i opalanie się na słońcu.
Nie zapominajmy też o profilaktycznych badaniach, które powinniśmy robić raz w roku. Należą do nich: badanie moczu, morfologia, OB, stężenie glukozy we krwi oraz cytologia w przypadku kobiet. Jeśli zaś objawy stresu oksydacyjnego nie ustępują lub wręcz nasilają się, należy koniecznie skonsultować się z lekarzem i zasięgnąć jego opinii.
Stres oksydacyjny — podsumowanie
Stres oksydacyjny występuje u osób z zaburzoną równowagą pomiędzy poziomem oksydantów (utleniaczy) i antyoksydantów (przeciwutleniaczy). Dysproporcja ta prowadzi do uszkodzenia komórek, białka i tłuszczów w organizmie, wskutek czego cierpimy m.in. na przewlekłe bóle głowy, senność, problemy trawienne, nawracające infekcje i stany zapalne.
Objawy towarzyszące stresowi oksydacyjnemu na pierwszy rzut oka nie wydają się być niczym groźnym, jednak długie ignorowanie bądź bagatelizowanie ich może prowadzić do niebezpiecznych powikłań, w tym chorób nowotworowych, chorób układu oddechowego, udaru mózgu, Parkinsona czy Alzheimera.
Istotną przyczyną stresu oksydacyjnego jest niezdrowa dieta. Niedobór ważnych dla naszego zdrowia i samopoczucia składników odżywczych to jednak nie wszystko: szkodliwy wpływ na organizm ma także zbyt intensywny wysiłek fizyczny, obecność w krwiobiegu substancji toksycznych oraz zażywanie niektórych leków antydepresyjnych, antykoncepcyjnych czy sterydów.
Gdy poziom oksydantów nie odpowiada poziomowi antyoksydantów, wolne rodniki atakują zdrowe komórki, doprowadzając do ich obumarcia — wówczas mamy do czynienia ze stresem oksydacyjnym. Tę zachwianą równowagę można jednak skorygować za pomocą diety, aktywności fizycznej i odpowiedniej regeneracji organizmu, a także dzięki ograniczeniu używek i opalania się na słońcu.
Stres oksydacyjny jest coraz częstszym problemem, dlatego warto zapoznać się z jego charakterystyką i w razie niepokojących, długotrwałych objawów zgłosić się do lekarza.
O autorze
mgr farm. Edyta Sukiennik
Absolwentka Uniwersytetu Medycznego w Łodzi na kierunku farmacji. Posiada I-stopień specjalizacji aptecznej. Farmaceutka z powołania. Od 25 lat związana czynnie z zawodem farmaceuty. A od ponad 22 lat piastuje funkcje kierownika. Swoją pierwszą aptekę otworzyła w 2004 roku. W kolejnych latach tworzyła kolejne placówki wychodząc naprzeciw potrzebom rynku. Od początku kierowała się podstawowymi wartościami którymi są: szacunek, uczciwość, odpowiedzialność dla dobra i zdrowia pacjenta. Empatia, cierpliwość i wyrozumiałość to jej podstawowe cechy osobowości.
W wolnym czasie podróżuje. Uwielbia poznawać nowe miejsca, poznawać ludzi i ich obyczaje.
« wróć
