Paracetamol - lek o długiej historii
Paracetamol, znany również jako acetaminofen, ma ciekawą historię sięgającą końca XIX wieku. Został po raz pierwszy zsyntetyzowany w 1878 roku przez Harlona Shinna, amerykańskiego chemika. Jednak jego właściwości przeciwbólowe odkryto jednak przypadkiem dopiero kilka lat później. Mimo wczesnego odkrycia, paracetamol nie od razu zyskał popularność. Przez wiele lat był w cieniu aspiryny, która zdominowała rynek leków przeciwbólowych na początku XX wieku. Dopiero w latach 50. XX wieku, kiedy odkryto, że paracetamol jest bezpieczniejszy dla żołądka niż aspiryna, zaczęto go szerzej stosować. Dzisiaj paracetamol jest jednym z najczęściej stosowanych leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych na świecie – i to dostępnym bez recepty.
Jak działa paracetamol?
Mechanizm działania paracetamolu różni się od innych popularnych leków przeciwbólowych. W przeciwieństwie do niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), takich jak ibuprofen czy aspiryna, paracetamol działa głównie w ośrodkowym układzie nerwowym, a nie bezpośrednio w miejscu zapalenia.
Jak działa paracetamol? Paracetamol hamuje enzym cyklooksygenazę w mózgu, co prowadzi do zmniejszenia produkcji związków chemicznych odpowiedzialnych za odczuwanie bólu i podwyższenie temperatury ciała. Jego wpływ na ich produkcję poza ośrodkowym układem nerwowym jest jednak ograniczony, co wyjaśnia, dlaczego paracetamol posiada działanie przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, ale prawie nie wykazuje działania przeciwzapalnego. Paracetamol jest skuteczny w łagodzeniu bólu o łagodnym do umiarkowanego nasilenia (np. Apap Extra). Chodzi m.in. o:
- Bóle głowy i migreny
- Bóle zębów
- Bóle menstruacyjne
- Bóle mięśni i stawów
- Łagodzenie objawów przeziębienia i grypy.
Lek ten obniża również gorączkę. Paracetamol zaczyna działać w ciągu 30-60 minut od przyjęcia i jego efekt utrzymuje się zwykle przez 4-6 godzin.
Sprawdź też: Jak bezpiecznie stosować leki przeciwbólowe dostępne bez recepty?
Czy paracetamol jest bezpieczny?
Paracetamol jest uważany za jeden z najbezpieczniejszych dostępnych leków przeciwbólowych, gdy jest stosowany zgodnie z zaleceniami. W dawkach terapeutycznych (zazwyczaj do 4000 mg na dobę dla osób dorosłych) rzadko powoduje poważne skutki uboczne i może być stosowany przez większość pacjentów, w tym kobiety w ciąży (najlepiej pod kontrolą lekarza), matki karmiące piersią (pod kontrolą lekarza) oraz dzieci (np. w postaci syropów z paracetamolem, takich jak Apap dla dzieci forte lub Paracetamol Hasco Forte).
Należy pamiętać, że tak jak w przypadku każdego leku, bezpieczeństwo paracetamolu zależy od prawidłowego dawkowania. Przedawkowanie paracetamolu jest niebezpieczne i może prowadzić do poważnego uszkodzenia wątroby. Wątroba metabolizuje paracetamol, a przy zbyt dużych dawkach powstaje toksyczny metabolit, który niszczy komórki wątroby. Mimo to w zalecanych dawkach paracetamol jest wysoce bezpieczny.
Paracetamol można bezpiecznie łączyć z większością innych leków, co jest jego zaletą w porównaniu do NLPZ-ów. Może być przyjmowany z jedzeniem lub bez, choć pokarm może nieznacznie opóźnić jego wchłanianie. Nie wchodzi w istotne interakcje z alkoholem przy okazjonalnym spożyciu, jednak regularne spożywanie alkoholu w połączeniu z paracetamolem może zwiększyć ryzyko uszkodzenia wątroby.
Paracetamol a ibuprofen - różnice
Paracetamol i ibuprofen to dwa popularne leki przeciwbólowe, które różnią się pod wieloma względami. Jeśli chodzi o to jak działa paracetamol, a jak działa ibuprofen to:
- Paracetamol działa głównie w ośrodkowym układzie nerwowym i działa przeciwbólowo i przeciwgorączkowo
- Ibuprofen należy do grupy NLPZ i blokuje produkcję związków zapalnych w całym organizmie, co zapewnia nie tylko działanie przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, ale także przeciwzapalne, np. Ibuprom Max Sprint.
Jeśli chodzi o to, na jaki ból wybrać paracetamol, a na jaki ibuprofen, to:
- Paracetamol lepiej sprawdza się w przypadku bólu głowy, gorączki i ogólnego dyskomfortu.
- Ibuprofen jest bardziej skuteczny w przypadku bólu zapalnego, takiego jak ból stawów, zapalenie ścięgien czy ból związany z urazami sportowymi.
Paracetamol rzadko powoduje problemy żołądkowe i nie wpływa na krzepnięcie krwi, z kolei ibuprofen może podrażniać żołądek, zwiększać ryzyko krwawień i wpływać na funkcję nerek – szczególnie przy długotrwałym stosowaniu. Osoby z chorobą wrzodową żołądka powinny szczególnie uważać stosując ibuprofen i inne leki z grupy NLPZ.
Typowa dawka paracetamolu dla dorosłych to 500-1000 mg co 4-6 godzin, maksymalnie 4000 mg na dobę. Natomiast typowa dawka ibuprofenu dla dorosłych to 200-400 mg co 4-6 godzin, maksymalnie 1200 mg na dobę. Czasami lekarze zalecają naprzemienne stosowanie paracetamolu i ibuprofenu przy silnym bólu lub wysokiej gorączce, szczególnie u dzieci, gdyż działają one poprzez różne mechanizmy i mogą się wzajemnie uzupełniać. W aptekach dostępne są także leki stanowiące połączenie paracetamolu i ibuprofenu (np. Metafen).
Przeczytaj także: Paracetamol vs Ibuprofen - który jest lepszy?
Podsumowanie
Paracetamol to wszechstronny lek o długiej histori. Jest skutecznym środkiem przeciwbólowym i przeciwgorączkowym. W przeciwieństwie do niesteroidowych leków przeciwzapalnych paracetamol nie wykazuje działania przeciwzapalnego, co pozwala mu być stosowanym przez osoby z problemami o charakterze owrzodzeń i nadżerek żołądka.
Stosowany zgodnie z zaleceniami paracetamol jest jednym z najbezpieczniejszych dostępnych leków przeciwbólowych, odpowiednim dla większości pacjentów, w tym kobiet w ciąży i dzieci – przy zachowaniu odpowiednich zasad stosowania. W porównaniu z ibuprofenem, paracetamol ma mniej działań niepożądanych związanych z układem pokarmowym i jest lepszym wyborem dla osób z problemami żołądkowymi lub przyjmujących leki przeciwzakrzepowe. Z kolei ibuprofen, dzięki właściwościom przeciwzapalnym, lepiej sprawdza się w przypadku bólu związanego z zapaleniem.
Sprawdź nasze: Leki przeciwbólowe i przeciwzapalne
O autorze
mgr farm. Mateusz Jabłoński
Absolwent Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego na kierunku farmacja. Od ponad 12 lat nieprzerwanie pracuje w aptece ogólnodostępnej. Od ponad 7 lat piastuje stanowiska kierownika apteki. W swojej pracy kieruje się przede wszystkim dobrem pacjenta, dlatego też stara się uzmysławiać pacjentom, jak ważna jest świadoma i przemyślana farmakoterapia.
Poza pracą w aptece współpracuje z kilkoma branżowymi serwisami farmaceutycznymi, m.in. mgr.farm, aptekarz.pl, receptura.pl, gdzie przygotowuje i publikuje artykuły o tematyce farmaceutycznej i prozdrowotnej.
W czasie wolnym ceni sobie możliwość przebywania z rodziną, a w wolnych chwilach grywa w squasha.
« wróć
