Przeziębienie, gorączka i ból to główne powody, dla których sięgamy po leki, takie jak paracetamol czy ibuprofen. Czym się różnią te dwie substancje i którą wybrać w zależności od doskwierających dolegliwości? Wybór nie zawsze jest prosty, niemniej jednak w tym artykule postaram się nieco przybliżyć wszystkie za i przeciw tym dwóm związkom. Bezsprzecznie jednak oba mogą być z powodzeniem stosowane w leczeniu bólu i innych objawów przeziębienia. Jak zatem działa ibuprofen i paracetamol?
Paracetamol, czyli substancja pozbawiona działania przeciwzapalnego
Paracetamol to substancja lecznicza, która wykazuje przede wszystkim działanie przeciwbólowe. Dlatego też wskazaniem do stosowania paracetamolu są wszelkie sytuacje, w których odczuwamy dolegliwości bólowe. Poza tym efektem działania paracetamolu jest także spadek temperatury ciała w sytuacji, gdy pojawi się gorączka. Reasumując zatem paracetamol to lek o działaniu przeciwbólowym i przeciwgorączkowym, który nie wykazuje działania przeciwzapalnego. Wynika to ze sposobu jego działania. Mechanizm działania paracetamolu polega na hamowaniu enzymu cyklooksygenazy w ośrodkowym układzie nerwowym. Ten sposób oddziaływania na organizm z jednej strony sprawia, że paracetamol nie wykazuje aktywności przeciwzapalnej, ale z drugiej stawia go w lepszym świetle pod względem możliwych działań niepożądanych.
Jakie potencjalne działania niepożądane są związane z paracetamolem?
Paracetamol uznawany jest za stosunkowo najbezpieczniejszy lek przeciwbólowy i lek przeciwgorączkowy - zarówno dla dzieci, jak i dla osób dorosłych. W opinii specjalistów jest lekiem pierwszego rzutu w przypadku pojawienia się gorączki u dzieci - również w przebiegu przeziębienia. Paracetamol jest z pewnością bezpieczniejszy dla układu pokarmowego (żołądka), gdyż paracetamol nie wykazuje szkodliwego wpływu względem błony śluzowej żołądka. Nie wpływa także w widoczny sposób na ciśnienie krwi. Tym, na co należy jednak uważać - zwłaszcza podczas długotrwałego przyjmowania jest jego negatywny wpływ na wątrobę. Uszkodzenia wątroby mogą także wystąpić, jeśli będzie miało miejsce znaczące przedawkowanie paracetamolu.
Paracetamol - czy tylko w przypadku bólu głowy?
Paracetamol doskonale sprawdza się w zwalczaniu gorączki i redukowaniu bólów o średnim nasileniu. Do takich rodzajów bólu należą chociażby bóle głowy, bóle zębów, itp. Paracetamol może być także stosowany podczas sezonowych infekcji górnych dróg oddechowych, zwłaszcza, jeśli istnieją przeciwwskazania do stosowania ibuprofenu. Leki przeciwgorączkowe zawierające paracetamol należą także do grupy leków przeciwbólowych. Paracetamol występuje osobno lub wchodzi w skład preparatów złożonych, dedykowanych do stosowania podczas przeziębienia. Preparaty paracetamolu, w przeciwieństwie do ibuprofenu zaleca się jako lek I rzutu dla najmłodszych dzieci - paracetamol w odróżnieniu od ibuprofenu może być stosowany już niedługo po narodzinach (w aptekach dostępne bez recepty są leki w postaci syropów, dedykowane już noworodkom).
Paracetamol - dawkowanie u osoby dorosłej i u dziecka. Jak długo działa paracetamol?
W celu zbicia gorączki lub wywołania efektu przeciwbólowego paracetamol powinno przyjmować się co 6 godzin. Dla osoby dorosłej standardowa dawka wynosi 500mg. W aptekach dostępne są także preparaty zawierające 1000mg paracetamolu w pojedynczej dawce. Ważne, aby dziennie nie przekraczać dawki 4g (4000mg) w przypadku osób dorosłych.
W odniesieniu do dzieci dawkę paracetamolu ustala się na podstawie aktualnej wagi dziecka. W przeliczeniu na 1kg masy ciała dziecka pojedyncza dawka powinna wynosić pomiędzy 10 a 15mg paracetamolu. Oznacza to, że dziecku o masie ciała 20kg powinno się jednorazowo podać pomiędzy 200 a 300mg paracetamolu - standardowo stosuje się uśrednioną dawkę, pomiędzy tymi dwoma skrajnymi wartościami.
Ibuprofen należy do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych NLPZ
Ibuprofen to typowy przedstawiciel NLPZ-ów, czyli leków wykazujących działanie przeciwzapalne (do tej grupy należy także chociażby kwas acetylosalicylowy, diklofenak oraz ketoprofen). Ibuprofen, podobnie jak paracetamol działa przeciwbólowo i przeciwgorączkowo, jednak dzięki określonemu mechanizmowi działania wykazuje działanie przeciwzapalne. To sprawia, że znajduje on zastosowanie chociażby w przebiegu infekcji o podłożu zapalnym (a takimi są m.in. infekcje wirusowe w okresie jesienno-zimowym).
Mechanizm działania ibuprofenu opiera się na hamowaniu enzymu cyklooksygenazy. Inaczej jednak niż paracetamol, ibuprofen hamuje enzymy rozmieszczone w różnych częściach ciała. Dzięki temu hamuje produkcję prostaglandyn, przez co jest skuteczny w leczeniu bólu, leczeniu gorączki i ograniczaniu stanu zapalnego.
W zalecanych dawkach ibuprofen jest bezpieczny. Dla kogo stosowanie ibuprofenu może być przeciwwskazane?
Ibuprofen hamując syntezę prostaglandyn może niestety działać negatywnie w odniesieniu do błony śluzowej żołądka. Ibuprofen, podobnie jak inne niesteroidowe leki przeciwzapalne może podrażniać śluzówkę żołądka, a tym samym prowadzić do jej uszkodzeń, nadżerek, a nawet wrzodów. Dlatego też osoby posiadające wrzody żołądka powinny szczególnie uważać podczas stosowania ibuprofenu, a wręcz rozważyć w ogóle zasadność jego stosowania, aby zredukować ryzyko uszkodzenia żołądka. Dla takich osób lepszym wyborem może być wspomniany wcześniej paracetamol.
Ibuprofen powinien być też ostrożnie stosowany u osób mających nadciśnienie tętnicze. Dodatkowo uważać powinny osoby mające problem z krzepliwością krwi (ibuprofen może rozrzedzać krew, dlatego jest przeciwwskazany dla osób z problemami krzepnięcia krwi).
Ibuprofen w celu obniżenia gorączki?
Podwyższona temperatura ciała (zwłaszcza powyżej 38 stopni Celsjusza) stanowi uzasadnienie do włączenia leczenia przeciwgorączkowego. Ibuprofen nie tylko łagodzi ból, ale też stan zapalny i obniża temperaturę ciała. Niektórzy twierdzą, że jest mniej skuteczny niż paracetamol. Jednakże w zakresie zdrowia badania potwierdzają, że zarówno ibuprofen, jak i paracetamol odznaczają się podobną skutecznością działania przeciwgorączkowego. Ibuprofen należy podawać co 6-8 godzin, gdyż efekty jego działania widoczne są dłużej aniżeli paracetamolu. Ibuprofen dla osób dorosłych występuje w postaci tabletek oraz kapsułek. Dzieci mogą stosować ibuprofen już od 3 miesiąca życia. Dawkowanie wylicza się podobnie jak w systemie z paracetamolem, z tą różnicą, że maksymalna dawka ibuprofenu w przeliczeniu na 1 kg masy ciała dziecka nie może przekroczyć 10mg.
Paracetamol i ibuprofen - czy można stosować je razem?
Paracetamol i ibuprofen to dwie, podobnie działające substancje lecznicze. Obydwa związki to leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, z tą różnicą, że zaletą ibuprofenu jest posiadanie dodatkowych właściwości przeciwzapalnych. Co do zasady nie zaleca się jednoczesnego podawania paracetamolu i ibuprofenu. Niemniej jednak paracetamol i ibuprofen mogą być podawane naprzemiennie. Naprzemienne podawanie stosuje się zwykle, gdy skuteczność przeciwgorączkowa lub przeciwbólowa po podaniu jednego z tych związków nie jest wystarczająca. Zasada według której dawkuje się raz paracetamol, a raz ibuprofen mówi, że przyjmując maksymalne stężenie substancji leki powinno podawać się naprzemiennie co 4 godziny. Dzięki temu ta sama substancja podawana jest w odstępie 8 godzin, przez co unika się nieprzyjemnych dolegliwości, a także redukuje ryzyko ewentualnych działań niepożądanych.
Paracetamol czy ibuprofen? Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi...
Który lek wybrać na podwyższoną temperaturę oraz aby uzyskać efekt przeciwbólowy? Z pewnością na infekcje przebiegające ze stanem zapalnym lepszym rozwiązaniem będzie lek z grupy NLPZ z ibuprofenem. Wykazuje on działanie przeciwzapalne i działanie przeciwgorączkowe po podaniu doustnym. Ibuprofen w tabletkach lub kapsułkach występuje pod takimi nazwami handlowymi jak: Ibuprom, Ibum czy Nurofen. Wśród suplementów diety nie występują preparaty zawierające substancje lecznicze.
Paracetamol, przez to, że nie należy do grupy NLPZ rekomendowany jest osobom z problemami przewodu pokarmowego, a także osobom z problemami krzepliwości krwi. Działania niepożądane związane z ibuprofenem wykluczają go z podawania osobom z chorobą wrzodową żołądka (podobne ostrzeżenie dotyczy kwasu acetylosalicylowego, czyli popularnej aspiryny). Paracetamol może też być częściej stosowany z innymi lekami, gdyż ma niższy potencjał wywoływania interakcji z różnymi substancjami leczniczymi.
Ibuprofen i paracetamol mogą być stosowane przez kobiety karmiące. W okresie ciąży lepszym i bezpieczniejszym rozwiązaniem jest bez wątpienia paracetamol. Przeciwzapalne i przeciwgorączkowe właściwości ibuprofenu mogą być w tym okresie szkodliwe dla rozwijającego się płodu.
O autorze
mgr farm. Mateusz Jabłoński
Absolwent Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego na kierunku farmacja. Od ponad 12 lat nieprzerwanie pracuje w aptece ogólnodostępnej. Od ponad 7 lat piastuje stanowiska kierownika apteki. W swojej pracy kieruje się przede wszystkim dobrem pacjenta, dlatego też stara się uzmysławiać pacjentom, jak ważna jest świadoma i przemyślana farmakoterapia.
Poza pracą w aptece współpracuje z kilkoma branżowymi serwisami farmaceutycznymi, m.in. mgr.farm, aptekarz.pl, receptura.pl, gdzie przygotowuje i publikuje artykuły o tematyce farmaceutycznej i prozdrowotnej.
W czasie wolnym ceni sobie możliwość przebywania z rodziną, a w wolnych chwilach grywa w squasha.
« wróć
