Wprowadzenie – tabletki antykoncepcyjne, czyli co?
Tabletki antykoncepcyjne to leki hormonalne stosowane w celu zapobiegania ciąży. Są one jedną z najpopularniejszych i najbardziej skutecznych metod antykoncepcji. Nauka pokazuje, że przy prawidłowym stosowaniu zapewniają skuteczność na poziomie powyżej nawet 99%. Należy jednak pamiętać – nigdy nie będzie to 100%!
Dostępne są dwa główne rodzaje tabletek antykoncepcyjnych. W praktyce farmaceutycznej i medycznej zastosowanie znajdują tabletki jednoskładnikowe (zawierające tylko progestagen) oraz tabletki dwuskładnikowe (zawierające estrogen i progestagen).
Oprócz tabletek antykoncepcyjnych, dostępne są również inne metody antykoncepcji:
- Mechaniczne: prezerwatywy, wkładki wewnątrzmaciczne (spirale)
- Hormonalne: plastry antykoncepcyjne, pierścienie dopochwowe, zastrzyki
- Naturalne: metoda kalendarzyka, metoda termiczna
- Trwałe: sterylizacja, wazektomia.
Sprawdź nasze: Tabletki na potencję bez recepty
Tabletki antykoncepcyjne - działanie
Dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne działają na kilku poziomach. Ich mechanizm działania opiera się w głównej mierze na:
- Hamowaniu owulacji (hormony zawarte w tabletkach blokują uwalnianie komórki jajowej z jajnika, a bez owulacji zapłodnienie nie jest możliwe)
- Zagęszczeniu śluzu szyjkowego (śluz staje się gęstszy i trudniejszy do przeniknięcia dla plemników, a to utrudnia plemnikom dotarcie do komórki jajowej.
- Zmianach w endometrium (błona śluzowa macicy staje się cieńsza, a to utrudnia zagnieżdżenie zapłodnionej komórki jajowej i tym samym zapoczątkowanie ciąży).
Tabletki jednoskładnikowe działają głównie poprzez zagęszczenie śluzu szyjkowego i zmiany w endometrium, nie zawsze hamując owulację. Dlatego też w większości przypadków (chyba, że istnieje jakaś przeszkoda terapeutyczna) najczęściej przepisywane są tabletki dwuskładnikowe jako antykoncepcja hormonalna.
Skutki uboczne antykoncepcji
Tabletki antykoncepcyjne, czyli antykoncepcja hormonalna doustna jak każdy inny lek mogą wiązać się z określonymi działaniami niepożądanymi. Możliwe działania niepożądane tabletek antykoncepcyjnych można ująć w kilku kategoriach. Nie muszą, ale mogą one wystąpić u kobiety stosującej antykoncepcję hormonalną. O jakich ewentualnych skutkach ubocznych mowa?
- Częste, ale zwykle łagodne: bóle głowy i zawroty głowy, nudności, zmiany nastroju, tkliwość piersi, plamienia międzymiesiączkowe oraz zmiany masy ciała
- Rzadsze, ale poważniejsze: zakrzepica żył głębokich, możliwe nadciśnienie tętnicze krwi, silne bóle głowy (migreny)
Jak radzić sobie ze skutkami ubocznymi antykoncepcji hormonalnej? To przede wszystkim regularne konsultacje z lekarzem, a w razie konieczności zmiana preparatu na inny w przypadku złej tolerancji tego pierwszego. Pomóc może też odpowiednia dieta i aktywność fizyczna oraz unikanie palenia papierosów.
Jak wybrać tabletki antykoncepcyjne?
Wybór właściwych tabletek antykoncepcyjnych powinien być zawsze skonsultowany z lekarzem. Czynniki brane pod uwagę przy doborze najbardziej właściwego preparatu to stan zdrowia pacjentki, występowanie chorób współistniejących, a także przyjmowane inne leki, masa ciała i wyniki pomiarów ciśnienia krwi. Nie bez znaczenia są także problemy z krążeniem, zwłaszcza żylaki na nogach.
Lekarze przy wyborze produktu mogą też brać pod uwagę preferencje pacjentki, tj. tryb życia, regularność cyklu i wcześniejsze doświadczenia z antykoncepcją. Przeciwwskazania do antykoncepcji stanowią choroby zakrzepowo-zatorowe, ciężkie choroby wątroby, migreny (zwłaszcza te z aurą) i intensywne palenie papierosów.
Sprawdź także: Menopauza – jakie są objawy i etapy przekwitania?
Tabletki antykoncepcyjne a menopauza
W okresie menopauzy tabletki hormonalne pełnią inną rolę niż antykoncepcja. Jest to tzw. hormonalna terapia zastępcza (HTZ), której celem stosowania jest łagodzenie objawów menopauzy, normalizacja poziomu hormonów (w tym okresie występują znaczne wahania ich poziomu, co przekłada się zwłaszcza na objawy menopauzy odczuwane przez kobiety), a także ochrona przed osteoporozą.
Tabletki antykoncepcyjne a hormonalna terapia zastępcza to przede wszystkim różnice w ich składzie: niższe dawki hormonów, inne proporcje składników oraz dostosowanie do wieku i objawów. Czas stosowania jest dobierany indywidualnie przez lekarza, który ocenia potencjalne korzyści versus ewentualne zagrożenia. Bezsprzecznie HTZ to liczne korzyści, takie jak: zmniejszenie uderzeń gorąca, poprawa jakości snu, zapobieganie utracie masy kostnej oraz pozytywny wpływ na nawilżenie pochwy
Tabletki antykoncepcyjne - Podsumowanie
- Tabletki antykoncepcyjne to skuteczna metoda zapobiegania ciąży, dostępna w wersji jedno- i dwuskładnikowej.
- Działają poprzez hamowanie owulacji, zagęszczenie śluzu szyjkowego i zmiany w endometrium.
- Jak każde leki mogą powodować skutki uboczne - od łagodnych do poważniejszych, dlatego wymagają konsultacji lekarskiej i regularnych badań kontrolnych.
- Wybór odpowiednich tabletek powinien być zawsze dokonany przez lekarza, z uwzględnieniem indywidualnych potrzeb i przeciwwskazań pacjentki.
- W okresie menopauzy tabletki hormonalne stosuje się w innym celu - jako hormonalną terapię zastępczą, łagodzącą objawy menopauzy.
Sprawdź nasze: Witaminy i minerały dla kobiet w okresie menopauzy
O autorze
mgr farm. Mateusz Jabłoński
Absolwent Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego na kierunku farmacja. Od ponad 12 lat nieprzerwanie pracuje w aptece ogólnodostępnej. Od ponad 7 lat piastuje stanowiska kierownika apteki. W swojej pracy kieruje się przede wszystkim dobrem pacjenta, dlatego też stara się uzmysławiać pacjentom, jak ważna jest świadoma i przemyślana farmakoterapia.
Poza pracą w aptece współpracuje z kilkoma branżowymi serwisami farmaceutycznymi, m.in. mgr.farm, aptekarz.pl, receptura.pl, gdzie przygotowuje i publikuje artykuły o tematyce farmaceutycznej i prozdrowotnej.
W czasie wolnym ceni sobie możliwość przebywania z rodziną, a w wolnych chwilach grywa w squasha.
« wróć
