Szałwia lekarska (Salvia officinalis l) to roślina ceniona już w dawnych krajach Bliskiego wschodu. I choć wywodzi się z rejonów Morza Śródziemnego, to obecnie uprawiana jest praktycznie na całym świecie. Zastosowanie szałwii lekarskiej jest niezwykle szerokie i różnorodne. Szałwię lekarską można stosować zarówno zewnętrznie, jak i wewnętrznie. W zależności od tego, jakie właściwości szałwii są nam potrzebne, taką formę preparatu należy wybrać. W czym należy zatem upatrywać głównych zastosowań szałwii lekarskiej?
Szałwia lekarska - źródło liści szałwii lekarskiej
Szałwia lekarska od dawna wykorzystywana jest w medycynie i ziołolecznictwie (m.in. w terapii reumatyzmu). Roślina ta należy do rodziny jasnotowatych, posiada zwykle lancetowate liście, a łodyga szałwii jest zwykle czterokanciasta. Z bogatej gamy surowców szałwii stosuje się przede wszystkim liście szałwii lekarskiej (są też kwiaty i korzenie). Dlaczego? W liściach szałwii znajdują się cenne olejki eteryczne, w skład których wchodzi wiele ważnych związków czynnych rośliny. Olejek szałwiowy to przede wszystkim flawonoidy, garbniki, kwas rozmarynowy i liczna mieszanka innych kwasów organicznych. Olejek eteryczny na bazie szałwii stanowi źródło wielu wykorzystywanych w ziołolecznictwie związków, w tym witamin (zawiera witaminę C) i minerałów (zawiera sole mineralne, cynk, wapń, żelazo, potas, sód, magnez).
Właściwości lecznicze posiada przede wszystkim i jest najczęściej wykorzystywana szałwia lekarska. Niemniej jednak zastosowanie (choć rzadziej) znajduje także szałwia hiszpańska czy też szałwia lawendolistna.
Szałwia lekarska (Salvia officinalis) ma szerokie zastosowanie
Olejek eteryczny, pochodzący z liści szałwii lekarskiej wykazuje przede wszystkim działanie przeciwzapalne. Właściwości przeciwzapalne szałwia zawdzięcza przede wszystkim obecnym w olejku eterycznym flawonoidom. Napary z szałwii stosowane zewnętrznie redukują stany zapalne skóry i zmniejszają jej przetłuszczanie się. Stosować szałwię można także wewnętrznie. Szałwia pomaga na liczne dolegliwości ze strony układu oddechowego oraz układu pokarmowego.
Składniki olejku eterycznego mają też właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze. Działanie bakteriobójcze jest szczególnie mocno wykorzystywane w problemach w obrębie jamy ustnej i gardła. Jeśli dołożymy do tego fakt, że substancje zawarte w liściach szałwii wykazują też działanie przeciwutleniające to otrzymujemy kompleksowy produkt na liczne dolegliwości.
Możliwości stosowania szałwii - szałwia stosowana do płukania jamy ustnej
Stan zapalny w obrębie jamy ustnej zdecydowanie uprawnia do stosowania szałwii. W tym celu świetnie sprawdzi się napar z szałwii. Liście szałwii lekarskiej mają działanie przeciwzapalne i działanie przeciwbakteryjne, dzięki czemu doskonale sprawdzą się w przypadku rozwijającej się infekcji górnych dróg oddechowych (kiedy doskwiera ból gardła) oraz w przypadku stanów zapalnych dziąseł. Silne działanie przeciwzapalne może być także wykorzystywane do pielęgnacji jamy ustnej (różnego rodzaju płukanki na bazie szałwii) - szałwia pozytywnie wpływa na płytkę nazębną spowalniając tempo jej wzrostu. Poza tym przeciwdziała próchnicy (właściwości przeciwbakteryjne). W aptekach znaleźć można wiele preparatów do przemywania jamy ustnej i gardła, które dzięki swoim właściwościom doskonale sprawdzą się przy codziennym stosowaniu.
Jak samodzielnie przygotować napar z szałwii?
Napar z szałwii lekarskiej najlepiej przygotowywać na świeżo. W zależności od preparatu 2 łyżeczki suszu (lub 1-2 torebki z zamkniętą w nich szałwią) zalewamy wrzątkiem (100-200ml) i odstawiamy do momentu zaparzenia (10-15 minut). Tak przygotowaną szałwię lekarską można stosować jako spożywane codziennie herbaty, w formie okładów (na gojenie ran) lub jako płukanki do gardła.
Zastosowanie szałwii na inne dolegliwości - w łagodzeniu których problemów pomocna będzie jeszcze szałwia lekarska?
Szałwia lekarska przede wszystkim pomocna jest także na trawienie i redukuje bóle brzucha, a także reguluje pracę jelit. Szczególnie dobrze działa na trawienie tłuszczów, co po części przekłada się na spadek poziomu cholesterolu w organizmie przez osoby przyjmujące szałwię lekarską. Związki zawarte w liściach dodatkowo regulują pracę układu pokarmowego. Ale szałwia to nie tylko trawienie. Zawartość licznych substancji oddziałuje także pozytywnie na objawy menopauzy u kobiet. Osoby zażywające szałwię zauważają redukcję uciążliwych dolegliwości - zwłaszcza, jeśli chodzi chociażby o uderzenia gorąca. W tym kontekście szałwia działa także na nadmierne pocenie się u osób, którym doskwiera zbytnia potliwość.
Inne, pozytywne aspekty stosowania szałwii to możliwość stosowania jej na skórę (zewnętrznie). Znajduje uznanie jako preparat do mycia twarzy w przypadku występowania trądziku. Pomaga w łagodzeniu objawów skórnych i działa tonizująco. Stosowanie naparów skuteczne jest zwłaszcza u osób młodych.
Szałwia łagodnie obniża także poziom cukru we krwi i podnosi zdolności poznawcze.
Szałwia w okresie ciąży i podczas karmienia piersią
Choć szałwia, jako preparat roślinny odznacza się wysokim stopniem bezpieczeństwa, to nie zaleca się jej stosowania u kobiet w ciąży. Składniki olejku eterycznego mogą działać negatywnie na układ nerwowy płodu. Z kolei u kobiet karmiących piersią stosowanie szałwii jest przeciwwskazane w momencie, gdy kobieta chce nadal karmić. Szałwia może prowadzić do zahamowania laktacji. W momencie, kiedy wyciszenie laktacji (hamowanie laktacji) jest przez kobietę pożądane - wówczas zasadnym jest stosowanie naparów z szałwii lekarskiej.
Przeciwwskazania do stosowania szałwii - możliwe skutki uboczne? Kiedy nie należy stosować szałwii?
Pomimo faktu, że produkty zawierające szałwię są wysoce bezpieczne, to istnieją przeciwwskazania do stosowania ich - zwłaszcza w połączeniu z innymi lekami. Długotrwałe wypijanie codziennie szałwii w dużych dawkach może prowadzić do problemów ze strony przewodu pokarmowego (głównie nudności i wymioty). Odpowiada za to zawartość tujonu w olejku, który może nawet powodować drgawki.
Skutki uboczne stosowania szałwii obserwuje się łącząc je z niektórymi lekami (np. przeciwzakrzepowymi lub przeciwdrgawkowymi). Nie zaleca się także jednoczesnego przyjmowania szałwii i leków przeciwcukrzycowych (istnieje ryzyko wystąpienia hipoglikemii, gdyż szałwia dodatkowo sprzyja obniżaniu poziomu cukru). Poza tym szałwia stosowana w aromaterapii nie powinna być spożywana doustnie, aby nie wywołać podrażnienia przewodu pokarmowego.
Czy pić szałwię codziennie? Tak, ale nie dłużej niż przez okres 2 tygodni Czy stosować szałwię na stany zapalne w jamie ustnej? Tak, ale w zalecanych dawkach i nie przekraczając dozwolonego czasu takiej kuracji.
Suplementów diety zawierających dodatek szałwii w terapii stanów zapalnych jest bardzo dużo
Właściwości redukujące stan zapalny wykorzystuje się przede wszystkim w takich sytuacjach, jak stan zapalny. W medycynie składniki czynne rośliny takiej, jak szałwia wykorzystuje się w postaci naparu lub tabletek do ssania w infekcjach gardła. Napar służy do płukania gardła, zaś tabletki należy ssać - nie przekraczając dozwolonej na dzień liczby pastylek (w związku z tym, że szałwia zawiera substancje mogące w dużych ilościach wywoływać nudności, itp).
Napar z szałwii stosuje się także zewnętrznie (na skórę, w obrębie skóry głowy), aby złagodzić podrażnienie i zapalenie właśnie właściwościami związanymi z szałwią (podobnie działa też chociażby rumianek). Szałwia ma zatem liczne zastosowania w medycynie. Szałwia to roślina, która może pomóc na wiele dolegliwości. Szałwia powinna być jednak stosowana rozważnie i w rozsądnych ilościach.
mgr farm. Mateusz Jabłoński
