Obecność świeżej krwi w kale kojarzymy zwykle z obecnością hemoroidów, które są częstą i niegroźną przyczyną krwawienia. Krew jest zawsze niepokojącym objawem, który należy skonsultować z lekarzem, zwłaszcza jeśli odczuwamy inne nieprawidłowe objawy ze strony układu pokarmowego. Nie zawsze też krew w kale udaje się zauważyć, krwawienie może być bowiem utajone. Sprawdź, na jakie objawy musisz zwrócić uwagę, jakie problemy może oznaczać krew w kale, jak je zdiagnozować i leczyć.
Jak zauważyć krew w kale?
Jak już wspomnieliśmy, nie zawsze jest to proste. Jeśli po wypróżnieniu, na papierze toaletowym pojawia się świeża krew, to sprawa jest oczywista. Ale obecność krwi utajonej może być bardzo trudna do stwierdzenia.
Krew utajona w kale
Ciemna krew przypomina fusy z kawy, czasem jest wręcz niezauważalna, ale zawsze jest objawem krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego - powodować je mogą uszkodzenia przełyku, żołądka, choroby jelita cienkiego, a nawet rak żołądka. Wyraźnie smoliste stolce również mogą oznaczać krew utajoną w kale - to objaw bardzo niepokojący i zawsze wymaga natychmiastowego kontaktu z lekarzem POZ.
Krew świeża
Świeża, czerwona krew w kale jest znacznie prostsza do zauważenia - obecność krwi stwierdzamy w czasie lub tuż po wypróżnieniu na papierze toaletowym lub na powierzchni stolca. Świeża krew świadczy o krwawieniu z dolnego odcinka przewodu pokarmowego - jelita grubego lub odbytu. Czasem pojawiają się biegunki zawierające skrzepy krwi.
Krew w kale - przyczyny krwawienia
W zależności od tego, jak wygląda, krew w kale może świadczyć o różnego rodzaju nieprawidłowościach. Przyjmuje się, że im bliżej odbytu znajduje się źródło krwawienia, tym jest jaśniejsza i bardziej czerwona. Dlatego zwykle jasna, świeża krew kojarzy nam się z obecnością krwawiących hemoroidów, ale zawsze w przypadku obecności krwi na papierze toaletowym lub w kale, należy zgłosić się na konsultację lekarską - czasem bowiem nawet jasnoczerwona krew może być objawem raka jelita grubego. Zawsze też należy zwrócić uwagę na inne niepokojące objawy dotyczące układu pokarmowego.
Guzki krwawnicze - choroba hemoroidalna
Hemoroidy, czyli guzki krwawnicze, są fizjologicznym elementem budowy odbytu. Ich zadaniem jest uszczelnianie go i umożliwienie kontrolowania oddawania stolca i gazów. To przypominające poduszeczki struktury naczyniowe wypełnione krwią. Jeśli jednak dociera do nich zbyt dużo krwi, dochodzi do jej zastoju, a cienkie ściany guzków krwawniczych pękają i krwawią.
To tak zwane żylaki odbytu - bardzo powszechne zwłaszcza u osób prowadzących siedzący tryb życia i dietę ubogą w błonnik. W przypadku krwawienia z żylaków odbytu, po wypróżnieniu krew pojawia się na papierze toaletowym. Pamiętajmy jednak, że ilość krwi jest niewielka, a hemoroidom zwykle towarzyszy świąd lub pieczenie odbytu.
Infekcja bakteryjna
To również częsta przyczyna krwawień z przewodu pokarmowego, z tym że występuje tylko w czasie infekcji przebiegającej z biegunką. Krwiste biegunki, jeśli ograniczone są tylko do czasu trwania infekcji, nie są powodem do niepokoju, choć należy skonsultować pacjenta z lekarzem Podstawowej Opieki Zdrowotnej aby uniknąć odwodnienia, nadkażenia lub innych groźnych powikłań.
Choroba wrzodowa żołądka
W przypadku choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy występuje krew utajona. Chorobie towarzyszą najczęściej inne, czasem bardzo bolesne objawy takie jak zgaga, wymioty lub nudności, biegunki na zmianę z zaparciami, niesmak w ustach lub kwaśne albo gorzkie odbijanie. Przy takich objawach lekarz prawdopodobnie zleci badanie krwi utajonej.
Uchyłki jelita grubego
Choroba uchyłkowa powoduje powstawanie maleńkich "kieszonek" - uchyłków - w błonie śluzowej wyściełającej układ pokarmowy. Najczęściej powstają w ścianach jelita grubego. Sama ich obecność nie wywołuje zwykle żadnych objawów, ale zapalenie uchyłków powoduje bóle brzucha, mdłości, czasem gorączkę. Jeśli uchyłki krwawią, pojawia się albo świeża, albo utajona krew w kale. Chorobę zdiagnozować może wyłącznie lekarz gastroenterolog.
Choroby zapalne jelit
Choroby zapalne jelit mogą dotyczyć zarówno jelita grubego, jak i cienkiego i w zależności od umiejscowienia stanu zapalnego i źródła krwawienia, mogą wywoływać oczywiste lub utajone krwawienie. W tej grupie chorób mieszczą się choroba Leśniowskiego - Crohna oraz wrzodziejące zapalenie jelita grubego.
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego wywołuje objawy, które trudno jest przeoczyć i bagatelizować - silny ból brzucha oraz cuchnące stolce z domieszką krwi, śluzu lub ropy. Charakterystycznym objawem choroby Leśniowskiego - Crohna jest natomiast ból w prawej części podbrzusza. Towarzyszą jej również obecność krwi w kale (świeżej), stolec zawierający sporą domieszkę śluzu i zmiany okolicy odbytu - przetoka, szczelina odbytu, ropień.
Rak jelita grubego
Najcięższą z punktu widzenia przebiegu i rokowań przyczyną krwawienia są nowotwory jelita grubego. Ilość zachorowań na raka jelita grubego systematycznie rośnie, natomiast obniża się wiek, w którym choroba atakuje - obecnie około 10% pacjentów, którzy usłyszeli diagnozę, to osoby poniżej 50 roku życia.
Rak jelita grubego to choroba, której towarzyszą rozmaite objawy - bóle brzucha, zaburzenia rytmu wypróżnień (zaparcia na zmianę z biegunkami), spadek masy ciała, ogólne osłabienie, utrata krwi i związana z nią niedokrwistość (anemia) oraz obecność krwi w kale. Czasem, w zaawansowanym stadium, guz nowotworowy wyczuwalny jest w jamie brzusznej.
Pierwsze symptomy zwykle pojawiają się w bardziej zaawansowanych stadiach choroby i początkowo są niespecyficzne, więc często bagatelizowane przez pacjentów. Między innymi z tego względu rak jelita grubego jest drugim co do śmiertelności rakiem w Polsce.
Podejrzenie krwawienia - kiedy zgłosić się do lekarza?
Jednym z największych problemów, których doświadczają pacjenci mierzący się z obecnością krwi w kale lub podejrzewający krew utajoną, jest strach. Objawy wielu chorób bywają do siebie bardzo podobne, a wszelkie wątpliwości rozwiać może wyłącznie dokładna diagnostyka. Jeśli więc odczuwasz dolegliwości związane z funkcjonowaniem układu pokarmowego, możesz wykonać u siebie test na krew utajoną w kale.
Diagnostyka
Pierwszym krokiem każdego, kto zaobserwował u siebie krew w kale lub podejrzewa krew utajoną, powinno być udanie się na wizytę do lekarza POZ, który na podstawie wywiadu dotyczącego objawów i obecności ewentualnych obciążeń rodzinnych i środowiskowych, zleci test na krew utajoną w kale lub od razu wystawi skierowanie do gastroenterologa, lub proktologa, który poszuka przyczyn krwawienia.
Diagnostyka polega na wykonaniu, w zależności od rodzaju patologii, którą podejrzewa lekarz specjalista, badań takich jak kolonoskopia, gastroskopia lub badań obrazowych - tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego jamy brzusznej.
Leczenie
Leczenie zależy oczywiście od diagnozy postawionej przez lekarza. W przypadku krwawienia spowodowanego przez pęknięcie guzków krwawniczych leczenie chirurgiczne jest ostatecznością i polecane pacjentom z bardzo zaawansowanym wypadaniem żylaków. W łagodnych stadiach najlepszym sposobem leczenia jest odpowiednia dieta, aktywność fizyczna oraz prawidłowe nawyki związane z wypróżnieniem i higieną odbytu.
Jeżeli u pacjenta został zdiagnozowany rak odbytu lub rak jelita grubego, konieczne będzie leczenie operacyjne i dodatkowo, w zależności od stadium zaawansowania choroby, chemio- i/lub radioterapia. Należy też liczyć się z ewentualnym czasowym lub stałym wyłonieniem kolostomii.
Trudne jest również leczenie chorób zapalnych jelit i polega obecnie właściwie na łagodzeniu odczuwanych przez pacjenta objawów za pomocą leków i diety. Medycyna nie oferuje niestety jednego skutecznego leku, który pozwoliłby całkowicie wyleczyć chorobę zapalną jelit.
Podsumowanie
Zarówno krew świeża, jak i krew utajona, są w kale nieprawidłowym objawem - ale objawem bardzo niejednoznacznym, który może być wywołany zarówno przez stosunkowo błahe patologie, jak i poważne choroby z nowotworowymi włącznie.
mgr farm. Edyta Sukiennik
