Neuropatia to choroba nerwów obwodowych związana z występowaniem licznych, uprzykrzających życie objawów. Na całym świecie ze schorzeniem zmagają się miliony osób. Na czym polega specyfika choroby i jakie wyróżniamy typy neuropatii? Jakie są najczęstsze objawy neuropatii, co ją powoduje i jak wygląda leczenie dolegliwości? Czytaj dalej i dowiedz się więcej!
Czym jest neuropatia obwodowa?
Neuropatia to stan, w którym dochodzi do uszkodzenia lub dysfunkcji nerwów obwodowych. Nerwy obwodowe to te, które znajdują się poza mózgiem i rdzeniem kręgowym, a ich zadaniem jest przekazywanie sygnałów między centralnym układem nerwowym a resztą ciała. Neuropatia może wpływać na różne rodzaje nerwów, w tym nerwy czuciowe (odpowiedzialne za odczuwanie bólu, temperatury, dotyku), nerwy ruchowe (kontrolujące mięśnie) oraz nerwy autonomiczne (kontrolujące funkcje wewnętrznych narządów).
Jakie wyróżniamy typy neuropatii?
W zależności od tego, które nerwy zostały dotknięte i jakie funkcje pełnią, neuropatia może przybierać różne formy. Jedną z najczęściej występujących jest neuropatia czuciowa, dotycząca nerwów odpowiedzialnych za odbieranie bodźców czuciowych, takich jak ból, temperatura, wibracje i dotyk. Kolejną często występującą jest neuropatia ruchowa, związana z zaburzeniami w funkcjonowaniu nerwów kontrolujących mięśnie i ruchy ciała.
Innym rodzajem zaburzenia jest neuropatia autonomiczna związana z nerwami kontrolującymi takie elementy jak tętno i ciśnienie krwi, trawienie, wydzielanie potu, czy funkcje pęcherza. Wyróżnić można także neuropatię ogniskową związaną z uszkodzeniem kilku nerwów w określonym obszarze ciała.
Innym typem neuropatii jest tzw. polineuropatia związana z wystąpieniem zaburzeń w wielu nerwach jednocześnie, zazwyczaj symetrycznie w obu kończynach. Mononeuropatia z kolei dotyczy jednego nerwu. Przyczyny mogą obejmować urazy, powtarzające się przeciążenie, ucisk lub infekcje. Rzadziej występująca radikulopatia dotyczy korzeni nerwowych wychodzących z rdzenia kręgowego. Objawy obejmują ból promieniujący wzdłuż nerwu, drętwienie, osłabienie mięśni oraz zaburzenia czucia.
Jakie są najczęstsze objawy neuropatii?
Najczęstsze objawy neuropatii obejmują różnorodne dolegliwości sensoryczne, ruchowe oraz autonomiczne. Osoby cierpiące na neuropatię często odczuwają drętwienie, mrowienie i pieczenie, które zazwyczaj zaczyna się w dłoniach i stopach, a następnie może rozprzestrzeniać się na inne części ciała.
Częstym objawem neuropatii jest także ból, który często opisywany jest jako ostry, palący lub pulsujący. Pacjenci zmagający się z neuropatią mogą doświadczać także osłabienia mięśni, co z kolei prowadzi do trudności w poruszaniu się i wykonywaniu codziennych czynności, a w trudniejszych przypadkach może wystąpić nawet reumatoidalne zapalenie stawów. Jedną z najczęściej występujących neuropatii jest zespół cieśni nadgarstka, ujawniający się u osób regularnie wykonujących te same ruchy (np. w pracy).
Ze względu na uszkodzenie nerwów obwodowych pacjenci często uskarżają się także na zaburzenia czucia, zmiany w koordynacji ruchów, czy zmiany w odczuwaniu temperatury. W przypadku zajęcia nerwów autonomicznych, objawy mogą obejmować problemy z trawieniem, funkcjonowaniem pęcherza, nadmierne pocenie się lub jego brak oraz zmiany ciśnienia krwi.
Co powoduje neuropatię? Przyczyny neuropatii obwodowej
Neuropatia może być spowodowana różnymi czynnikami, które prowadzą do uszkodzenia lub dysfunkcji nerwów obwodowych. Oto główne przyczyny neuropatii:
- Cukrzyca: Jedna z najczęstszych przyczyn neuropatii, znana jako neuropatia cukrzycowa. Wysoki poziom cukru we krwi może uszkadzać nerwy, prowadząc do bólu, drętwienia i osłabienia, szczególnie w kończynach.
- Choroby autoimmunologiczne: Schorzenia takie jak reumatoidalne zapalenie stawów czy toczeń mogą powodować, że układ odpornościowy atakuje własne nerwy, prowadząc do ich uszkodzenia.
- Infekcje: Niektóre infekcje wirusowe i bakteryjne, takie jak półpasiec, wirus HIV/AIDS czy borelioza, mogą atakować nerwy, powodując neuropatię.
- Niedobory witamin: Szczególnie niedobory witamin z grupy B (B1, B6, B12) mogą prowadzić do neuropatii. Witaminy te są kluczowe dla zdrowia nerwów, a ich brak może prowadzić do uszkodzeń na podłożu neurologicznym.
- Alkoholizm: Przewlekłe nadużywanie alkoholu może prowadzić do niedoborów witamin i bezpośredniego uszkodzenia nerwów, co skutkuje neuropatią alkoholową.
- Leki: Niektóre leki, zwłaszcza stosowane w chemioterapii, mogą mieć neurotoksyczne skutki uboczne, prowadząc do uszkodzenia nerwów.
- Toksyczne substancje: Ekspozycja na pewne chemikalia i metale ciężkie, takie jak rtęć czy ołów, może prowadzić do toksycznej neuropatii.
- Urazy: Uszkodzenia mechaniczne nerwów spowodowane urazami, takimi jak złamania, skaleczenia czy operacje, mogą prowadzić do neuropatii. Nacisk na nerwy, np. z powodu przepukliny dysku, również może być przyczyną wystąpienia dolegliwości.
- Choroby dziedziczne: Niektóre formy neuropatii są dziedziczne i wynikają z genetycznych mutacji, które wpływają na funkcjonowanie nerwów.
- Choroby nerek i wątroby: Zaburzenia funkcjonowania tych narządów mogą prowadzić do nagromadzenia toksyn w organizmie, które mogą uszkadzać nerwy.
Każda z tych przyczyn może prowadzić do różnego rodzaju uszkodzeń nerwów, powodując objawy neuropatii, które mogą znacznie obniżyć jakość życia pacjentów.
Sposoby leczenia neuropatii - co należy wiedzieć?
Leczenie neuropatii obwodowej zależy od jej przyczyny oraz stopnia nasilenia objawów. Ważnym krokiem jest zdefiniowanie, dlaczego wystąpiły dolegliwości związane z neuropatią. Prawidłowe postawienie diagnozy jest kluczem do podjęcia odpowiedniego leczenia. Na przykład, w przypadku neuropatii cukrzycowej fundamentalne jest skuteczne zarządzanie poziomem cukru we krwi. Z kolei w przypadku neuropatii wywołanej przez toksyny, konieczne jest unikanie dalszej ekspozycji na toksyczne substancje.
Aby złagodzić ból neuropatyczny, specjaliści często przepisują swoim pacjentom leki przeciwbólowe takie jak niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), opioidy, a także leki specyficznie przystosowane do bólu neuropatycznego, takie jak gabapentyna, pregabalina, duloksetyna czy amitryptylina. W zaawansowanych przypadkach lekarz może zalecić zażywanie leków na receptę.
Innym sposobem radzenia sobie z neuropatią może być podjęcie fizjoterapii. Terapia fizyczna może pomóc w utrzymaniu siły mięśniowej, poprawie koordynacji ruchów oraz zmniejszeniu bólu. Ćwiczenia mogą także zapobiegać deformacjom stóp i dłoni oraz poprawić ogólną sprawność fizyczną. Osoby zmagające się z neuropatią mogą także zdecydować się na tzw. TENS - stymulację elektryczną nerwów, polegającą na aplikacji łagodnych impulsów elektrycznych do nerwów przez skórę, co może pomóc w zmniejszeniu bólu neuropatycznego.
Aby zapobiegać intensywniejszemu rozwojowi neuropatii, specjaliści zalecają także zdrową dietę, regularne ćwiczenia fizyczne, a także unikanie używek takich jak alkohol czy papierosy. W przypadku neuropatii spowodowanej niedoborami witamin, lekarz może zaproponować ich suplementację. Należy jednak podkreślić, że nie zaleca się stosowania suplementów diety „na własną rękę”, bez uprzedniej konsultacji ze specjalistą. Leczenie neuropatii wymaga indywidualnego podejścia, uwzględniającego specyficzne potrzeby i objawy pacjenta. Kluczem do skutecznego zarządzania neuropatią jest ścisła współpraca z lekarzem oraz regularne monitorowanie stanu zdrowia.
Neuropatia obwodowa - podsumowanie
Neuropatia obwodowa jest złożonym schorzeniem, które może znacząco wpływać na jakość życia pacjentów. Kluczowe jest, aby zidentyfikować i leczyć podstawową przyczynę neuropatii, co często może przynieść ulgę i poprawić stan zdrowia. Różnorodne metody leczenia, w tym leki, fizjoterapia, stymulacja elektryczna nerwów oraz zmiany w stylu życia, mogą skutecznie łagodzić objawy i wspierać funkcjonowanie całego organizmu. Kluczem do złagodzenia objawów schorzenia jest jednak odpowiednio postawiona diagnoza i współpraca z doświadczonym neurologiem.
mgr farm. Mateusz Jabłoński
