Ostra biegunka to stan, w którym organizm wydala znaczną ilość wody i elektrolitów w postaci płynnych stolców. Bezwzględnie im większa ilość płynnych defekacji, tym większe ryzyko niekorzystnych zmian w organizmie, takich jak odwodnienie. Aby temu przeciwdziałać warto wiedzieć, jakie produkty spożywać w czasie biegunki. Na pewno w przypadku biegunki nie zaleca się całkowicie rezygnować z przyjmowania potraw. Co zatem jeść przy biegunce? I jak powinno wyglądać nawadnianie?
Biegunka to zwykle efekt zatrucia pokarmowego
Uciążliwe objawy biegunki wynikają z faktu, że błony śluzowe jelit przestają pełnić swoje dotychczasowe role. W związku z tym ze strony układu pokarmowego dochodzi do powstania nieprzyjemnych objawów w postaci częstej, nierzadko pilnej potrzeby wypróżnienia. O biegunce mówimy, jeśli w trakcie dnia pojawią się więcej niż 3 luźne, płynne stole. Ostra biegunka jest zwykle efektem dostania się do układu pokarmowego szkodliwych drobnoustrojów. Za biegunkę odpowiadają zarówno zakażenia bakteryjne jak i zakażenia wirusowe. Biegunkę wywołuje także spożycie toksyn bakteryjnych. Osoby, które mają biegunkę przewlekłą są szczególnie mocno narażone na dotkliwe następstwa takiego stanu zdrowia. Zmodyfikowany pasaż jelitowy sprawia, że jelita nie spełniają swoich podstawowych funkcji. Nawracające biegunki są wskazaniem do dokładniejszej analizy ich przyczyny.
Jednym z podstawowych zagrożeń jest ryzyko odwodnienia
Duża ilość płynnych wypróżnień sprawia, że wraz z nimi z organizmu wydalane są znaczne ilości wody i elektrolitów. Utracie elektrolitów i wody z organizmu towarzyszy rosnące ryzyko odwodnienia. Ma to szczególnie ogromne znaczenie w kontekście małych dzieci - w tej grupie wiekowej bardzo szybko może dojść do zagrażającego zdrowiu a nawet życiu odwodnienia organizmu. Dlatego też tak ważną rolę w kontekście tego, co robić przy ostrej biegunce ma odpowiednie nawodnienie.
W przebiegu biegunki zaleca się wypijać co najmniej 2 litry płynów na dobę. W czasie rozwolnienia rekomendowana jest woda mineralna niegazowana. Mając jednak na uwadze ryzyko odwodnienia w przypadku ostrej biegunki istotne jest intensywne nawadnianie organizmu w pierwszych godzinach trwania dolegliwości. W tym celu stosuje się często doustne płyny nawadniające (DPN), dostępne w aptekach w postaci proszku do sporządzenia zawiesiny lub gotowych płynów. Zapewniają one najlepszy sposób nawodnienia organizmu. Można także przyjmować popularne elektrolity w postaci tabletek doustnych. Ważne, aby nawadnianie włączyć do terapii możliwie szybko.
Co jeść przy biegunce?
W czasie biegunki co prawda apetyt zwykle maleje, niemniej jednak niewskazane jest zaprzestanie spożywania posiłków. Zaleca się jedynie modyfikację dotychczasowej diety i włączenie do niej określonych potraw. Co zatem jeść w czasie biegunki? Na pewno potrawy bez dodatku tłuszczu i oparte o gotowanie, a nie smażenie.
Dobrym rozwiązaniem będzie kleik ryżowy lub marchewkowo-ryżowy. Kleik ryżowy zagęszcza treść pokarmową i sprzyja zatrzymaniu wody w świetle jelit. Poza tym, dzięki obecności w nim sporej ilości wody stanowi dobrą opcję nawadniającą. Dieta przy biegunce to przede wszystkim dieta lekkostrawna. Należy jeść potrawy lekkostrawne i niesmażone. Zastosowanie znajdują tu drobne kasze ugotowane na miękko, drobne makarony, ziemniaki, biały ryż czy też białe pieczywo pszenne. Właściwe odżywianie przy biegunce to także buliony warzywne (dostarczają wody i składników mineralnych), gotowane warzywa, banany czy też, chociażby pieczone jabłko. Dobrze sprawdzają się również zupy, a w późniejszym okresie także gotowane mięso, chude mięso, chude ryby i chude wędliny. Zupy dostarczają znaczną ilość płynów do organizmu, a owoce takie jak banany czy jabłka zawierają pektyny, które łagodzą objawy biegunki.
Przeciwwskazania dietetyczne w ostrej i przewlekłej biegunce
Biorąc pod uwagę potrawy, z których należy zrezygnować w okresie trwania biegunki trzeba mieć na na względzie przede wszystkim potrawy ciężkostrawne. Do takich należą potrawy smażone lub też tłuste mięso. Dieta w biegunce nie powinna zawierać tego typu dań tłustych i ciężkostrawnych, gdyż dodatkowo obciąża i tak już niewystarczająco dobrze działający przewód pokarmowy. Posiłki powinny być też względnie ubogie w nasiona roślin strączkowych i produkty zbożowe typu pełnoziarniste pieczywo. Pieczywo pełnoziarniste zawiera w dużych ilościach błonnik pokarmowy, który dodatkowo pobudza jelita do szybszego przesuwania treści pokarmowej, co może jeszcze nasilić biegunkę. Podobnie działa obecność nasion roślin strączkowych.
Odpowiednia dieta nie powinna także składać się z produktów zawierających surowe warzywa. Wskazane jest także unikanie ostrych przypraw (np. ostra papryka), gdyż niepotrzebnie drażnią one śluzówkę jelit. Poza tym osoby, u których występuje nietolerancja laktozy powinny zdecydowanie ograniczyć produkty mleczne i ogólnie nabiał. Niewskazane są też sery topione. Czasami alternatywą dla produktów mlecznych jest kefir lub zsiadłe mleko, niemniej jednak i te produkty powinno się ograniczać w czasie biegunki.
Poza tym niewskazane są też grube kasze, konserwy rybne i produkty wędzone. Po przebytej biegunce można do nich wszystkich wrócić.
Unikaj napojów gazowanych
Biorąc pod uwagę przyjmowane płyny przeciwwskazania dietetyczne w kontekście biegunki obejmują także unikanie niektórych rodzajów płynów. Przede wszystkim niewskazane są napoje gazowane, gdyż obecny w nich dwutlenek węgla dodatkowo drażni śluzówkę jelit. Należy też wystrzegać się takich napojów, jak mocna herbata, kawa oraz alkohol. Warto bazować na wodzie mineralnej niegazowanej lub sokach owocowych w rozcieńczeniu z wodą - najlepiej bez dodatku cukru.
Jak rozpoznać odwodnienie z przyczyny biegunki?
Odpowiednia dieta przy biegunce oraz nawadnianie powinny, ale oczywiście czasami mogą nas nie uchronić przed odwodnieniem. Dotyczy to zwłaszcza dzieci, ale i osób dorosłych - szczególnie, jeśli nie zwraca się uwagi na spożywanie odpowiedniej ilości płynów. Może wówczas dojść do odwodnienia, które objawia się poprzez:
-
wzmożone pragnienie
-
ciemno zabarwiony mocz w trakcie biegunki
-
wysuszenie błon śluzowych (np. suche usta)
-
brak łez
-
skąpa ilość moczu
-
ogólne osłabienie, zaburzenia koncentracji
-
senność.
W momencie zauważenia powyższych objawów należy niezwłocznie udać się do lekarza lub szpitala, gdyż konieczne może być wdrożenie nawadniania dożylnego za pomocą kroplówki. W przeciwnym wypadku konsekwencje odwodnienia mogą być znaczące. Dlatego też tak ważne jest odpowiednie nawadnianie, które powinno być podstawą diety w okresie biegunki. Należy pamiętać o tym zwłaszcza w kontekście małych dzieci, u których proces odwodnienia postępuje zwykle dużo szybciej. Pamiętaj o tym.
O autorze
mgr farm. Mateusz Jabłoński
Absolwent Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego na kierunku farmacja. Od ponad 12 lat nieprzerwanie pracuje w aptece ogólnodostępnej. Od ponad 7 lat piastuje stanowiska kierownika apteki. W swojej pracy kieruje się przede wszystkim dobrem pacjenta, dlatego też stara się uzmysławiać pacjentom, jak ważna jest świadoma i przemyślana farmakoterapia.
Poza pracą w aptece współpracuje z kilkoma branżowymi serwisami farmaceutycznymi, m.in. mgr.farm, aptekarz.pl, receptura.pl, gdzie przygotowuje i publikuje artykuły o tematyce farmaceutycznej i prozdrowotnej.
W czasie wolnym ceni sobie możliwość przebywania z rodziną, a w wolnych chwilach grywa w squasha.
« wróć
