Zatkane zatoki to bardzo częsty problem u sporej części pacjentów odwiedzających apteki i gabinety lekarskie. Choć zapalenie zatok to problem typowy w okresie jesienno zimowym, to coraz więcej osób dotyka nawracające zapalenie zatok przynosowych. Główne objawy zapalenia zatok to przede wszystkim ból zatok, który nierzadko bywa bardzo uciążliwy. Co jeszcze należy do uciążliwych objawów zapalenia zatok? Jak radzić sobie w przypadku ostrego zapalenia zatok? Są na to jakieś domowe sposoby? Warto spróbować płukania nosa?
Zapalenie zatok przynosowych - czym jest?
Zatoki przynosowe to przestrzenie w kościach twarzoczaszki, będące niejako przedłużeniem jamy nosowej. Wyróżnia się 4 rodzaje zatok: zatoki szczękowe, czołowe, klinowe oraz zatokę sitową. Co do zasady pełnią różne funkcje. Przede wszystkim ogrzewają powietrze, które dostaje się do dróg oddechowych a także wyrównują ciśnienia podczas oddychania. Niestety - w związku z bliskością jamy nosowej i szczególną budową zatoki często dotyka stan zapalny.
W sprzyjających temu warunkach może rozwinąć się zapalenie zatok. Pojawia się obrzęk błony śluzowej nosa i zatok. Przez obrzękniętą śluzówkę odpływ wydzieliny z zatoki szczękowej i innych zatok jest utrudniony. Zalegającą wydzielinę trudno usunąć z zatok, a im dłużej tam zalega tym większą ilość dolegliwości stwarza. Najważniejszą z nich jest bez wątpienia ból zatok.
Zatkane zatoki - jakie są przyczyny zapalenia zatok?
Chore zatoki to przede wszystkim efekt infekcji górnych dróg oddechowych. Zakażenia wirusowe stanowią główną i najważniejszą przyczynę problemów z zatokami. Infekcja wirusowa wywołuje stan zapalny w obrębie śluzówki nosa i zatok. Obrzękniętą błonę śluzową nosa oraz zatok obserwujemy zwłaszcza w okresie jesieni i zimy, kiedy patogeny chorobotwórcze górnych dróg oddechowych są szczególnie aktywne. Obrzęk śluzówki może być też związany z infekcją bakteryjną (lub nadkażeniem bakteryjnym podczas długotrwałego zapalenia zatok).
Poza drobnoustrojami powodem zapalenia w obrębie zatok mogą być też alergeny powietrzne (tzw. alergia pyłkowa). Mamy wówczas do czynienia z alergicznym nieżytem nosa i zatok. Przyczyną czysto anatomiczną z kolei może być skrzywienie przegrody nosa (wówczas utrudnione jest właściwe oczyszczenie zatok) lub obecność polipów w nosie.
Jakie objawy towarzyszą zapaleniu zatok? Które z dolegliwości występują z zatkanymi zatokami?
Chore zatoki i zatkane zatoki to przede wszystkim ból zatok (często u nasady nosa) i uczucie obecności kataru. Zapalenie zatok nierozerwalnie związane jest z utrudnionym oddychaniem przez nos. Zatkany nos wywołuje niedrożność nosa, która potrafi być niezwykle uciążliwa dla chorych. Zalegająca w zatokach wydzielina bardzo często wywołuje też bóle głowy. Nierzadko jest też przyczyną tego, że odczuwamy nieświeży zapach z nosa. Silny ból głowy może powodować z kolei złe samopoczucie.
W przypadku infekcji lub też alergii w zapaleniu zatok może pojawić się problem spływającej po tylnej ścianie gardła wydzieliny. Skutkiem jej obecności może być ból gardła, który wpisuje się w szeroko pojęte objawy zapalenia zatok. Z bólem zatok związany może być też ból zębów, a w przypadku alergicznego zapalenia (katar sienny) pojawić się też może łzawienie oczu.
Rodzaje zapalenia zatok
Zapalenie zatok możemy podzielić ze względu na czas trwania oraz ze względu na przyczynę. Pod względem czasu trwania wyróżnia się chociażby ostre zapalenie zatok. Co do zasady trwa ono nie dłużej niż 12 tygodni. Towarzyszy najczęściej przeziębieniu lub innym schorzeniom dróg oddechowych. W przypadku infekcji bakteryjnych trwa zwykle do 10 dni. Po tym czasie wraca normalne funkcjonowanie nosa i zatok. Wyróżnia się też poinfekcyjne zapalenie zatok oraz zapalenie zatok wywołane zakażeniem bakteryjnym - trwa najdłużej.
W praktyce mamy też do czynienia z przewlekłym zapaleniem zatok. Przewlekłe zapalenie zatok trwa dłużej niż 12 tygodni i w jego przebiegu objawy nie ustępują całkowicie. Z przewlekłym zapaleniem stykamy się chociażby w przypadku czynnika alergicznego bądź też w sytuacji nieskutecznego leczenia ostrego zapalenia zatok. Pacjenci chorujący na ANN są szczególnie narażeni na wystąpienie zapalenia.
Jak wygląda leczenie zapalenia zatok? Jak udrożnić zatkane zatoki? Leki oraz suplementy diety
Jakie leki na zatoki najlepiej zastosować? Wszystko zależy od tego, z jakimi objawami mamy do czynienia, albowiem co innego potrzebne będzie na ból zatok lub ból głowy, a co innego na udrożnienie nosa. W kontekście leczenia bólu pomóc może paracetamol lub ibuprofen. Paracetamol wykazuje efekt przeciwbólowy i uważany jest za bezpieczniejszą alternatywę dla osób z chorobą wrzodową żołądka. Ten drugi zaś, oprócz działania przeciwbólowego wykazuje też efekt przeciwzapalny. A ten jest jak najbardziej wskazany w kontekście zapalenia zatok. Na udrożnienie nosa wskazane jest zastosowanie substancji obkurczających naczynia krwionośne (zmniejszą one obrzęk błony śluzowej nosa i zatok). W praktyce jest to zwykle ksylometazolina i oksymetazolina. Z ich pomocą można bez większych problemów udrożnić nos.
Ciekawym rozwiązaniem jest zastosowanie preparatów na oczyszczenie zatok. Zawierają one wyciągi roślinne, których celem jest ułatwienie ewakuacji wydzieliny zalegającej w zatokach poza nie. Preparaty tego typu występują w postaci tabletek doustnych, choć znaleźć można też podobnie działający aerozol. Aerozol działa typowo w miejscu występowania problemu, stąd dla niektórych może to być interesujące rozwiązanie.
Leczenia farmakologicznego wymagać może też z pewnością sytuacja, gdy w zatokach pojawi się ropna wydzielina. Długi czas trwania objawów i jej obecność powinny skłonić do wizyty u lekarza (najlepiej laryngologa) w celu wykonania posiewu z zatok. Na podstawie otrzymanych wyników lekarza dobierze właściwy antybiotyk, gdyż obecność ropnej wydzieliny może świadczyć o infekcji bakteryjnej.
Pomocna będzie też metoda płukania zatok aby oczyścić zatoki - powinna przynieść ulgę
Płukanie nosa i płukanie zatok okazuje się doskonałym sposobem, aby oczyścić zatoki wraz z jamą nosową z zalegającej wydzieliny. Płukanie zatok wykonać można chociażby roztworem soli fizjologicznej. W każdej aptece dostępne są także specjalne preparaty służące do płukania zatok. W zestawie podstawowym znajduje się butelka i saszetki z proszkiem, służącym do przygotowania odpowiedniego roztworu do płukania. Zestawy uzupełniające zawierają z kolei same saszetki. Jeśli nie mamy możliwości wypłukania nosa takim preparatem wystarczy też zwykły roztwór z solą fizjologiczną.
Do oczyszczania zatok przyda się także woda morska. Wodę morską otrzymasz w większości aptek. Dostępne są roztwory izotoniczne (o stężeniu soli odpowiadającym stężeniu płynów w organizmie) oraz roztwory hipertoniczne - dedykowane dla osób z problemami gęstej, zalegającej w nosie i zatokach wydzieliny. Te pierwsze służą natomiast przede wszystkim do codziennej higieny nosa i można stosować je profilaktycznie. Taką wodą morską możesz nawilżać i oczyszczać nos każdego dnia.
Domowe sposoby na zatoki - czy są wśród nich skuteczne sposoby na zatkane zatoki? Może inhalacja?
Nie mając możliwości udać się do apteki warto skorzystać z możliwości, jakie dają nam domowe sposoby na zatoki w kontekście terapii zapalenia zatok. Wśród nich wymienić należy na pewno możliwość wykonywania inhalacji. Jak ją przygotować? Czy potrzeba sól fizjologiczną? Do przygotowaniu roztworu użyj litr gorącej wody, do której dodaj 2 łyżki soli kuchennej. Rozpuszczona sól w gorącej wodzie będzie doskonałym sposobem na inhalację dróg oddechowych. Wykonuj inhalację pochylając się nad miską z tak przygotowanym roztworem. Podobną inhalację można wykonywać z użyciem olejku z drzewa herbacianego. Olejek ten wykazuje działanie przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze oraz przeciwzapalne. Znajdziesz go w każdej aptece.
Wśród innych metod walki z zapaleniem zatok jest też nawilżacz powietrza. Urządzenie filtrując powietrze w pomieszczeniu nawilża je, przez co wdychane przez nas powietrze będzie bardziej wilgotne i nie będzie tak wysuszać śluzówki nosa i zatok, redukując tym samym ilość podrażnień i stanów zapalnych.
Domowe sposoby na zatoki to także spanie z uniesioną głową, aby zatoki mogły w sposób naturalny się oczyszczać. Należy pamiętać, aby głowa nie była uniesiona zbyt wysoko, gdyż może to być potem przyczyną problemów z kręgosłupem (zwłaszcza w przypadku przewlekłego zapalenia, kiedy problem doskwiera przez dłuższy czas). Poza tym domowe sposoby obejmują picie herbat ziołowych, w tym napojów z sokiem malinowym. Pomocne są także ciepłe okłady na zatoki i nos.
Co gdy problem nie znika?
Jeśli wymienione wyżej sposoby radzenia sobie z zapaleniem zatok nie pomagają, a problem utrzymuje się przez dłuższy czas konieczna może być głębsza diagnostyka problemu. W takich przypadkach lekarz może zlecić wykonanie badania jakim jest tomografia komputerowa (rzadziej rezonans magnetyczny). Wynik badania pozwala nierzadko lepiej zidentyfikować przyczynę dolegliwości i dobrze zaplanować dalsze leczenie.
Jeśli problem występuje długotrwale konieczne mogą być testy alergiczne, które potwierdzą lub wykluczą podłoże alergiczne zapalenia.
O autorze
mgr farm. Mateusz Jabłoński
Absolwent Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego na kierunku farmacja. Od ponad 12 lat nieprzerwanie pracuje w aptece ogólnodostępnej. Od ponad 7 lat piastuje stanowiska kierownika apteki. W swojej pracy kieruje się przede wszystkim dobrem pacjenta, dlatego też stara się uzmysławiać pacjentom, jak ważna jest świadoma i przemyślana farmakoterapia.
Poza pracą w aptece współpracuje z kilkoma branżowymi serwisami farmaceutycznymi, m.in. mgr.farm, aptekarz.pl, receptura.pl, gdzie przygotowuje i publikuje artykuły o tematyce farmaceutycznej i prozdrowotnej.
W czasie wolnym ceni sobie możliwość przebywania z rodziną, a w wolnych chwilach grywa w squasha.
« wróć
