Nie ma chyba osoby, która nie zdawałaby sobie sprawy z faktu, jak ważna dla naszego organizmu jest witamina D. Pełni ona ważną rolę w organizmie ludzkim, a niedobór witaminy D3 może być przyczyną różnego rodzaju problemów zdrowotnych. Czy zatem warto suplementować witaminę D? A może wręcz trzeba? Po przeczytaniu tego materiału dowiesz się, na czym polega suplementacja witaminą D oraz kiedy konieczne może być leczenie witaminą D. Zacznijmy jednak od początku...
Witamina D - do czego jest nam potrzebna?
Witamina D to związek niezwykle ważny dla naszego organizmu. Przede wszystkim odpowiada za prawidłową gospodarkę wapniowo-fosforanową w naszym ciele. Co to oznacza? Dokładnie tyle, że bez niej wchłanianie wapnia jest mocno utrudnione, a przez to stopień mineralizacji kości znacząco spada. Konsekwencją mogą być schorzenia, takie jak wady postawy, osteoporoza lub krzywica kości (zwłaszcza w przypadku dzieci). Ostatnie lata pokazały jednak, że witaminę D organizm wykorzystuje w wielu innych procesach życiowych. Witamina D wykorzystywana jest przez układ odpornościowy, a jej niedobór może przyczyniać się do zwiększonej podatności na infekcje sezonowe. Co więcej - witamina D3 niezbędna jest do prawidłowego przebiegu wielu procesów w układzie sercowo-naczyniowym oraz mięśniowym. Poza tym okazuje się też, że jej obecność sprzyja profilaktyce nowotworów.
Głównym źródłem witaminy D3 jest?
Witamina D nie bez przyczyny nazywana jest witaminą słońca. Powód jest jeden - głównym źródłem witaminy D jest właśnie promieniowanie słoneczne. Pod wpływem promieniowania UVB w skórze, z prekursorów witaminy D powstaje m.in. kalcydiol (25 OH D), a następnie organizm przekształca go w najbardziej aktywną formę witaminy D3, tj. kalcytriol. Synteza skórna stanowi główne źródła witaminy D dla organizmu. Niestety, aby ten sposób pozyskiwania witaminy D był efektywny muszą być spełnione odpowiednie warunki. Największa skórna synteza zachodzi w okresie od maja do września, w godzinach od 10 do 15, przy co najmniej 15 minutowej ekspozycji na słońce. Warunkiem jest jednak odsłonięcie przedramion i podudzi i nie przysłanianie skóry ubraniem czy też filtrem przeciwsłonecznym. Jednak ja pokazuje praktyka nierzadko zdarza się, że w okresie największego nasłonecznienia unikamy ekspozycji na słońce, gdyż przebywając w pomieszczeniach zamkniętych skóra nie będzie w stanie wytworzyć wystarczającej ilości witaminy D. Tylko przebywanie na świeżym powietrzu może to zagwarantować.
W okresie jesienno zimowym w Polsce nie ma mowy o wystarczającym pozyskiwaniu witaminy D3 ze słońca, gdyż obserwuje się zmniejszoną skuteczność syntezy skórnej. Wsparciem może być dodanie podaży witaminy D wraz z dietą. Niestety nawet bardzo urozmaicona dieta i przestrzeganie zdrowych nawyków żywieniowych nie zagwarantuje wystarczającego spożycia witaminy D, co może prowadzić do niedoboru witaminy D. W kontekście pokarmów witamina D najobficiej występuje z produktach pochodzenia zwierzęcego, takich jak ryby morskie, tran, wątróbka, mięso czerwone. Związek ten spotkamy także w jajach oraz przetworach mlecznych.
Komu grozi niedobór witaminy D? Jakie są grupy ryzyka niedoboru witaminy D?
Należy w tym miejscu podkreślić, że w populacji ogólnej Polski niedobór witaminy D stwierdza się u prawie 90% mieszkańców naszego kraju. Nie ma konieczności oznaczania stężenia 25 OH D w surowicy krwi u osób spoza grup ryzyka (chyba że dolegliwości mogące świadczyć o niedoborze witaminy D widoczne są gołym okiem). Natomiast wśród grup ryzyka oznaczenie poziomu witaminy D jest z reguły zasadne. Do takich osób zaliczyć należy na pewno pacjentów, którzy posiadają choroby zapalne jelit i nieswoiste zapalenie jelit. Czynnikiem ryzyka niedoboru witaminy D jest także przewlekła choroba nerek, niewydolność nerek, niewydolność wątroby, choroby autoimmunologiczne czy też choroby sercowo naczyniowe. Niewystarczająca ilość witaminy D3 może wystąpić u osób starszych oraz stosujących leczenie przeciwdrgawkowe lub leczenie kortykosteroidami. Zbyt niskie stężenia 25 OH D będą zwykle wiązać się z rozpoczęciem suplementacji witaminy D lub rozpoczęciem leczenia witaminą D.
Witamina D dawkowanie - jaka dawka witaminy D w zależności od masy ciała i wieku?
Suplementacja witaminy D rekomendowana jest wszystkim grupom wiekowym, bez względu na stan zdrowia. Mówimy wówczas o profilaktyce niedoboru witaminy D, aby przeciwdziałać jej możliwym niedoborom. Najbardziej aktualne zasady suplementacji pochodzą z 2023 roku i określają jaką dawkę witaminy D powinno się przyjmować w kontekście danej grupy wiekowej, aby dojść do optymalnego stężenia 25 OH D. Poniższe wytyczne dotyczą osób z prawidłową masą ciała. Witaminę D znajdziemy w suplementach diety i lekach. Suplementację witaminy D zaleca się przez cały rok, a zwłaszcza w okresie jesienno zimowym, kiedy działanie promieni słonecznych nie jest tak efektywne. Jak zatem dawkować witaminę D i jakie są rekomendacje odnośnie zalecanej dziennej porcji. Dla osób o prawidłowej masie ciała dla zdrowej populacji wynoszą dokładnie tyle, ile wymieniono poniżej.
Witamina D dla dzieci - jaki powinien być prawidłowy poziom witaminy D?
W odniesieniu do dzieci pod uwagę nie bierzemy masy ciała, a wiek dziecka. Uwzględnianie masy ciała konieczne może być u młodzieży i dorosłych, gdyż u osób z nadwagą dawkę witaminy D zalecaną powinno się podwoić. U dzieci suplementację witaminą D należy prowadzić już od pierwszych dni życia niezależnie od sposobu karmienia. W aptekach dostępne są suplementy diety, które bez przeszkód można stosować u najmłodszych niemowląt. Jak zatem powinna wyglądać suplementacja witaminy u dzieci?
-
dla noworodków i niemowląt - niemowlęta od urodzenia do 6 miesiąca życia - dzienne zapotrzebowanie na witaminę D3 wynosi 400 IU/dobę (400 jednostek witaminy D). Zaleca się suplementację cholekalcyferolem i to właśnie on występuje w suplementach diety.
-
dawki witaminy D dla dzieci w wieku od 6 do 12 miesiąca życia obejmują 400-600 IU/dobę. Odpowiednia ilość witaminy D zapobiegnie możliwym niedoborom, a u dzieci skutki niedoboru mogą przede wszystkim objawiać się w upośledzonym rozwoju układu kostnego. Stosowanie cholekalcyferolu może skutecznie temu zapobiec. Taką dawkę znajdziemy chociażby w produkciem Ibuvit D 600 krople.
Witamina D dawkowanie u starszych dzieci
Witamina D dla dzieci w wieku 1-10 lat również jest niezbędna. Stosowanie preparatów zawierających witaminę D wskazane jest tym bardziej, że poziom witaminy D w diecie wśród tej grupy wiekowej jest zwykle bardzo niski. Jaki jest poziom dawek zalecanych dla tej grupy wiekowej?
-
1-3 lata - zaleca się suplementację cholekalcyferolu w dawce 600 IU/dobę
-
u dzieci w wieku 4-10 lat zaleca się (zwłaszcza, jeśli ekspozycja na słońce jest niewystarczająca) podawać dziennie witaminę D w dawce 600-1000 IU/dobę.
-
Witamina D3 dla zdrowej młodzieży
Stosowanie suplementów diety w tej grupie wiekowej ma na celu zapewnić odpowiednie stężenie witaminy D w ich organizmie. Podobnie jak w innych grupach wiekowych, tak i wśród młodzieży spotkać się można z niedoborem witaminy D. Jakie są wytyczne dla prawidłowo prowadzonej suplementacji w tej grupie wiekowej?
-
osoby w wieku 11-18 lat powinny pamiętać o witaminie D codziennie, w dawce od 1000 do 2000 IU dobę. Stosowaniu cholekalcyferolu nie przeszkadza dieta czy też schorzenia współtowarzyszące.
Osoby dorosłe i osoby starsze
Osoby dorosłe również wymagają suplementacji witaminy D. W populacji polskiej ciężko o nadmiar witaminy D w organizmie, choć taki oczywiście może wystąpić w przypadku nieprawidłowo prowadzonej suplementacji (przyjmowanie bardzo wysokich dawek przez dłuższy okres czasu). Jak wyglądają zalecenia dla osób dorosłych?
-
osoby dorosłe do 65 roku życia i osoby starsze do 75 roku życia - rekomenduje się przyjmowanie codziennie od 1000 do 2000 IU/dobę w przypadku niespełnienia wymogu codziennej ekspozycji na słońce (np. za pomocą produktu Vigalex Forte lub Ibuvit D3 2000).
-
osoby starsze powyżej 75 roku życia - zaleca się dawkowanie na poziomie 2000 - 4000 IU/dobę witaminy D3 (np. za pomocą produktu Ibuvit D3 4000).
Kobiety planujące ciążę i oraz zalecenia dla kobiet w ciąży i karmiących piersią
Kobiety planujące ciążę powinny przyjmować witaminę D w dawkach dedykowanych osobom dorosłym, tj. od 1000 do 2000 IU/dobę. W przypadku kobiet będących już w ciąży oraz karmiących piersią wytyczne zalecają, aby codziennie przyjmować 2000 IU dobę cholekalcyferolu. Zaleca się też, aby pod kontrolą lekarza badać poziom 25 OH D w ciąży.
Metody leczenia niedoboru witaminy D
Co zrobić, jeśli poziom witaminy D rzeczywiście jest niebezpiecznie niski? Lub też należysz do jednej z grup ryzyka i jednocześnie posiadasz niski poziom witaminy w organizmie (niedobór witamin może być wówczas szczególnie niebezpieczny). Przede wszystkim zaleca się cykliczne sprawdzanie poziomu witaminy D. Poza kontrolą stężenia lekarz powinien Ci zlecić stosowanie leku zawierającego odpowiednią dawkę cholekalcyferolu. Pamiętaj, aby stosować się do jego zaleceń, gdyż w procesie leczenia niedoboru witaminy D jest to niezwykle ważne (zwłaszcza, jeśli dochodzi do tego zmieniony metabolizm witaminy D).
Jaki jest poziom górnych dopuszczalnych dobowych dawek witaminy D3?
Przyjmuje się, że maksymalny poziom przyjmowanych w trakcie doby dawek witaminy nie powinien przekraczać:
-
0-12 miesięcy - nie więcej jak 1000 IU/dobę
-
1-10 lat - nie więcej jak 2000 IU/dobę
-
11-18 lat - nie więcej jak 4000 IU/dobę
-
dorośli i seniorzy - nie więcej jak 4000 IU/dobę
-
kobiety w ciąży i kobiety karmiące - nie więcej jak 4000 IU/dobę
-
dorośli i osoby starsze z nadwagą - nie więcej jak 10.000 IU/dobę.
O autorze
mgr farm. Mateusz Jabłoński
Absolwent Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego na kierunku farmacja. Od ponad 12 lat nieprzerwanie pracuje w aptece ogólnodostępnej. Od ponad 7 lat piastuje stanowiska kierownika apteki. W swojej pracy kieruje się przede wszystkim dobrem pacjenta, dlatego też stara się uzmysławiać pacjentom, jak ważna jest świadoma i przemyślana farmakoterapia.
Poza pracą w aptece współpracuje z kilkoma branżowymi serwisami farmaceutycznymi, m.in. mgr.farm, aptekarz.pl, receptura.pl, gdzie przygotowuje i publikuje artykuły o tematyce farmaceutycznej i prozdrowotnej.
W czasie wolnym ceni sobie możliwość przebywania z rodziną, a w wolnych chwilach grywa w squasha.
« wróć
