Uszy to szczególny element ludzkiego organizmu. Szczególna jest także ich higiena. Higiena ucha tylko pozornie przypomina higienę innych części ciała. Czyszczenia uszu wymaga odpowiedniego i rozsądnego podejścia, gdyż nieprawidłowe czyszczenie uszu może być przyczyną przykrych dolegliwości, takich jak chociażby zapalenie ucha środkowego. Aby jednak dowiedzieć się, jak wygląda prawidłowe czyszczenie uszu poznajmy ich budowę.
Budowa ucha, czyli narządu słuchu. Jak działa słuch?
Narząd słuchu, jakim jest ucho składa się co do zasady z trzech części: ucha zewnętrznego, ucha środkowego i ucha wewnętrznego. Ucho zewnętrzne obejmuje małżowinę uszną i zewnętrzny przewód słuchowy (kanał słuchowy zewnętrzny). To w nim wydzielana jest i czasami nadmiernie gromadzi wydzielina uszu, tzw. woskowina uszna. Kolejna z części ucha to ucho środkowe, które stanowi miejsce obecności błony bębenkowej oraz tzw. kosteczek słuchowych. Są nimi młoteczek, kowadełko i strzemiączko. Z kolei ucho wewnętrzne obejmuje kanały półkoliste i ślimaka, którego zadaniem jest konwersja drgań przeniesionych z kosteczek słuchowych na impulsy elektryczne, kierowany następnie do układu nerwowego.
W zewnętrznym przewodzie słuchowym umiejscowione są szczególnie ważne z punktu widzenia higieny uszu gruczoły łojowe i gruczoły potowe. To ich wydzielina (woskowina, woszczyna) pełni zarówno funkcję ochronną dla przewodu słuchowego i całego ucha, jak i może być przyczyną problemów z uszami w sytuacji niewłaściwej ich higieny.
Obecność woskowiny jest czymś normalnym
Woskowina to nic innego jak naturalna wydzielina gruczołów łojowych, zlokalizowanych w obrębie kanału słuchowego ucha zewnętrznego. Zadaniem woskowiny jest po pierwsze czyścić uszy z zanieczyszczeń dostających się do nich z najbliższego otoczenia. Usuwanie zanieczyszczeń odbywa się także przy pomocy specjalnie skonstruowanego nabłonka wyścielającego zewnętrzny przewód słuchowy. Specjalne komórki rzęskowe usuwają nadmiar woskowiny w kierunku ujścia przewodu słuchowego na zewnątrz. Woskowina pełni także rolę nawilżającą wobec uszu, a także hamuje rozwój bakterii i aktywnie usuwa dostające się tam wirusy.
Czy w związku z obecnością woskowiny uszy czyszczą się samoczynnie? Teoretycznie tak. Mimo to zaleca się stosowanie zabiegów higienicznych w kontekście ucha zewnętrznego i małżowiny usznej. W jaki sposób myć uszy, aby nie uszkodzić narządu słuchu, a zwłaszcza błony bębenkowej?
Jak prawidłowo dbać o higienę uszu?
Codzienna toaleta powinna uwzględniać czyszczenie uszu. Nie jest jednak zalecane płukanie uszu przy użyciu dużej ilości wody. Należy też unikać kierowania silnego strumienia wody bezpośrednio do ucha. W jaki zatem sposób dokonać czyszczenia uszu? Higiena ucha powinna obejmować przede wszystkim czyszczenie małżowiny usznej i ujścia przewodu słuchowego. Do czyszczenia małżowiny usznej najlepiej używać wody, ewentualnie z dodatkiem naturalnych środków myjących. Należy pamiętać, aby do wnętrza ucha nie dostała się zbyt duża ilość wody, co mogłoby grozić nieprzyjemnymi dolegliwościami. Głównym celem zabiegów higienicznych w obrębie uszu jest usuwanie nadmiaru nagromadzonej woskowiny, która w naturalny sposób nagromadziła się u ujścia kanału słuchowego. Nadmiar wydzieliny można usunąć ręcznie lub za pomocą patyczków higienicznych. Co jednak należy o nich wiedzieć?
Patyczki higieniczne - jak powinno wyglądać prawidłowe czyszczenie uszu przy ich pomocy?
Higiena ucha za pomocą patyczków higienicznych nie jest zabroniona. Należy jednak zdać sobie sprawę z ich docelowego przeznaczenia. Patyczkiem higienicznym usuwamy jedynie nadmiar wydzieliny nagromadzonej w początkowym miejscu przewodu słuchowego. Bezwzględnie nie należy umieszczać patyczków głęboko w przewodzie słuchowym. Nieostrożne ich stosowanie może skończyć się podrażnieniem nabłonka znajdującego się w obrębie kanału słuchowego. Jednym z bardziej niebezpiecznych możliwych powikłań niewłaściwego stosowania patyczków higienicznych jest uszkodzenie błony bębenkowej, co wprost może wywołać zaburzenia słuchu. Uszkodzenia błony bębenkowej w uchu środkowym są bardzo częste u dzieci, które nieostrożnie stosują patyczki douszne. Dlatego też patyczki powinny być stosowane z dużą rozwagą. A w jakich okolicznościach może dochodzić do gromadzenia się nadmiaru woskowiny?
Kiedy może pojawić się tzw. zatkane ucho?
Korek woskowinowy, odczuwany jako zatkane ucho może pojawić się bez konkretnego powodu. Są jednak sytuacje, które sprzyjają gromadzeniu się nadmiaru wydzieliny i jej zbijaniu się w trudną do usunięcia strukturę. Do wzmożonego zalegania woskowiny dochodzi często u osób posiadających aparat słuchowy. Podobne problemy obserwuje się u osób dorosłych i młodzieży często stosujących słuchawki do uszu. Nie bez znaczenia pozostaje też fakt częstego korzystania z basenu. Na tego typu dolegliwości częściej narażone są także osoby chorujące na cukrzycę, osoby starsze, a także osoby dotknięte anatomicznymi wadami budowy aparatu słuchowego.
Jakie objawy powinny skłonić do dokładniejszej higieny uszu?
Korek woskowinowy w obrębie przewodu słuchowego może dawać różne objawy. Niektóre osoby odczuwają ból ucha. Warto jednak pamiętać, że ból ucha może być powodem poważniejszych problemów, dlatego też długo utrzymujące się dolegliwości bólowe powinny skłonić do konsultacji lekarskiej.
Poza bólem osoby, u których występuje blokada przewodu słuchowego spowodowana nagromadzeniem się woskowiny odczuwają często zawroty głowy i problem tzw. szumów usznych. Dla części osób subiektywnym problemem jest doskwierające uczucie pełności w uchu, które pozostawione same sobie może sprzyjać częściowej utracie słuchu. Dlatego też, aby temu przeciwdziałać i zapobiegać wskazana jest codzienna higiena uszu. Profilaktycznie można jednak stosować preparaty do czyszczenia uszu, które są dostępne w każdej aptece. Na czym polega zasada ich działania i jakie formy produktów oferują apteki?
Usuwanie woskowiny przy pomocy preparatów z apteki
Czyścić uszy można przy pomocy ciepłej wody. Czasami jednak, aby dokładnie wyczyścić uszy z nagromadzonej wydzieliny niezbędne jest zastosowanie specjalistycznych preparatów dostępnych w aptekach. Tego typu produkty można stosować profilaktycznie albo w momencie pojawienia się już korka woskowinowego. Co do zasady one upłynniają wydzielinę, która blokuje wnętrze ucha. Wśród tego typu preparatów wyróżnia się m.in. krople do uszu lub spraye douszne. Stosowanie preparatów w postaci kropli, jak i aerozoli wymaga umieszczenia ich w kanale słuchowym i odczekania kilku - kilkunastu minut w celu osiągnięcia oczekiwanego rezultatu.
Preparaty dostępne w aptekach zaliczają się do kilku różnych grup. Wyróżnia się produkty na bazie wody lub oleju, które albo upłynniają wydzielinę, albo poprzez natłuszczenie kanału słuchowego ułatwiają ewakuację woskowiny na zewnątrz przewodu słuchowego. W ofercie aptek znajdują się także preparaty zawierające surfaktanty, czyli środki powierzchniowo czynne. Ich zadaniem jest rozbijanie złożonych struktur woskowiny, co ułatwia jej sprawne usunięcie na zewnątrz. Pamiętaj jednak, aby podczas ich stosowania nie używać patyczków do uszu, które mogą zniwelować korzystny efekt terapeutyczny.
Czym grozi sytuacja, gdy woskowina zalega zbyt długo?
Ochrona uszu, jaką gwarantuje woskowina przestaje być efektywna, jeśli jej nadmiar wywołuje niepotrzebne dolegliwości. Warto wiedzieć, że systematycznie gromadząca się woskowina, a jednocześnie brak działań mających na celu jej usunięcie mogą w dłuższej perspektywie czasu przełożyć się na bardziej poważne problemy. Jednymi z nich są różnego rodzaju infekcje w efekcie rozwoju bakterii w obrębie wydzieliny uszu. Gromadząca się woskowina może być też związana ze stanem zapalnym w obrębie ucha. Zapalenie ucha (np. zapalenie ucha zewnętrznego) może wymagać bardziej wymagającego podejścia terapeutycznego i zastosowania właściwej farmakoterapii.
Dbaj o uszy!
Uszy to nie tylko element budowy naszego organizmu. Uszy pozwalają nam słyszeć, a to niezwykle cenna zdolność. Dlatego też dbanie o uszy powinno być czymś normalnym i regularnie praktykowanym. Zapamiętaj:
- czyść uszy regularnie za pomocą ciepłej wody,
- unikaj umieszczania w uchu zewnętrznym, a zwłaszcza w jamie bębenkowej patyczków higienicznych, które mogą uszkodzić błonę bębenkową,
- profilaktycznie stosuje preparaty do czyszczenia uszu, dostępne w aptekach,
- zadbaj o unikanie ekspozycji na hałasy (zwłaszcza słuchanie głośnej muzyki może wywoływać negatywne zmiany w uszach),
- higiena ucha to zabiegi mające na celu usunięcie nadmiaru woskowiny - ona naturalnie występuje w uszach, szkodliwy może być jedynie jej nadmiar.
O autorze
mgr farm. Mateusz Jabłoński
Absolwent Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego na kierunku farmacja. Od ponad 12 lat nieprzerwanie pracuje w aptece ogólnodostępnej. Od ponad 7 lat piastuje stanowiska kierownika apteki. W swojej pracy kieruje się przede wszystkim dobrem pacjenta, dlatego też stara się uzmysławiać pacjentom, jak ważna jest świadoma i przemyślana farmakoterapia.
Poza pracą w aptece współpracuje z kilkoma branżowymi serwisami farmaceutycznymi, m.in. mgr.farm, aptekarz.pl, receptura.pl, gdzie przygotowuje i publikuje artykuły o tematyce farmaceutycznej i prozdrowotnej.
W czasie wolnym ceni sobie możliwość przebywania z rodziną, a w wolnych chwilach grywa w squasha.
« wróć
