Wiedza na temat diety dziecka to jedna z najważniejszych rzeczy, jakiej muszą nauczyć się młodzi rodzice. Należy zdać sobie jednak sprawę, że choć kryteria rozszerzania diety dziecka są jasno określone, to do każdego dziecka należy podchodzić indywidualnie. Dietę niemowlaka ustala się obserwując na bieżąco, jak zachowuje i jak rozwija się dziecko. W pewnym momencie można zacząć ją urozmaicać. Na czym polega urozmaicanie diety dziecka i jak podejść do rozszerzania diety niemowlaka? W którym momencie rozszerzanie diety niemowlaka jest możliwe i wręcz wskazane?
Podstawę diety niemowlaka stanowi karmienie piersią i mleko mamy
Podstawą diety niemowlęcia przez pierwsze 6 miesięcy życia dziecka jest mleko matki. Każde dziecko w czasie swoich pierwszych 6 miesięcy życia wymaga tak naprawdę wyłącznego karmienia piersią. Mleko mamy stanowi źródło niezbędnych dla rozwoju w tym okresie składników odżywczych, witamin, minerałów i przeciwciał, dzięki którym dzieci karmione piersią mogą się prawidłowo rozwijać. Wyłączne karmienie piersią stanowić może w tym okresie jedyne źródło pożywienia maluszkowi. Oczywiście w sytuacji, gdy mleka matki jest zbyt mało lub nie ma go wcale, albo też dziecko niechętnie je z piersi można jako alternatywę zastosować mleko modyfikowane (początkowe od 1 dnia życia dziecka a potem mleka następne). Tak czy inaczej to mleko powinno być głównym posiłkiem dla dziecka. Dopiero, gdy dziecko wykazuje gotowość można zacząć rozszerzać dietę niemowlaka. Kiedy to może nastąpić?
Rozszerzanie diety niemowlaka - kiedy można zacząć wprowadzać zmiany w jadłospisie dziecka?
Rozszerzenie diety niemowlaka ma na celu przede wszystkim zapewnić mu prawidłowy rozwój i podaż niezbędnych składników odżywczych, bez których wzrost, rozwój odporności i inne procesy zachodzące w organizmie nie byłyby możliwe. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii Hepatologii i Żywienia Dzieci mówi, że rozpoczęcie rozszerzania diety niemowlęcia powinno nastąpić nie wcześniej niż w 17 tygodnia życia i nie później niż w 26 tygodniu życia dziecka. Dlaczego wprowadzanie nowych pokarmów stałych powinno się rozpocząć nie wcześniej niż pod koniec 4/w 5 miesiącu życia dziecka? Przede wszystkim chodzi o fakt, że w okolicach 4-5 miesiąca życia dzieci nabywają umiejętność siedzenia - a bez niej nie jest możliwe przejście na karmienie łyżeczką. Co więcej - aby w diecie dziecka mogły pojawić się inne niż mleko matki pokarmy zasady żywienia dzieci mówią, że maluszki powinny:
-
wykazywać zainteresowanie tym, co jedzą ich rodzice
-
nie bać się wkładania do ust ciał obcych (konieczność jedzenia łyżeczką)
-
sztywno trzymać głowę
-
otwierać usta w celu przyjęcia pokarmu.
Tego typu zachowania sprzyjają rozszerzaniu diety niemowlaka. Jakie są zasady tego typu modyfikacji diety?
Zasady żywienia zdrowych niemowląt, czyli jak bezpiecznie przeprowadzić rozszerzanie diety niemowlaka
Zdolność przyjmowania pokarmów stałych dziecko jak już wcześniej wspomniano uzyskuje zwykle w okolicach 5-6 miesiąca życia dziecka. Do tego czasu dziecko powinno być karmione piersią przez pierwsze 6 miesięcy. Dopiero w tym okresie dziecko osiąga zwykle zdolność do samodzielnego jedzenia pokarmów o stałej konsystencji. Rozszerzenie diety niemowlaka nie polega jednak na tym, aby w jednej chwili zrezygnować z mleka modyfikowanego i przejść całkowicie na pokarmy stałe. Rozszerzać dietę niemowlęcia należy stopniowo, powoli i z zachowaniem określonych zasad. Kiedy należy podawać nowy produkt? Wówczas, gdy zauważymy, że ten aktualnie podany dobrze się przyjął i nie spowodował u dziecka jakichś niepożądanych efektów i problemów. W pierwszych miesiącach rozszerzania diety niemowlaka posiłki stałe stanowią posiłki uzupełniające pomiędzy kolejnymi porcjami mleka. Podawane są w małych ilościach. Od czego najlepiej zacząć?
Schemat żywienia niemowląt, czyli o tym, żeby trzymać się ustalonej kolejności wprowadzania pokarmów
Rozszerzanie diety i wprowadzanie pokarmów stałych to obowiązkowy czas w życiu każdego malucha (zarówno, jeśli karmisz dziecko piersią lub mlekiem modyfikowanym). Dodawanie nowych pokarmów ma na celu przede wszystkim uzupełnienie diety dziecka w składniki odżywcze. Okazuje się bowiem, że wraz z każdym kolejnym miesiącem zapotrzebowanie dziecka na zawartość substancji odżywczych i zapotrzebowanie energetyczne znacząco rośnie, co jest wprost związane z procesami wzrostu i rozwoju. Dodatkowo jednak ma to na celu poznawanie nowych smaków - zwłaszcza, że to w tych miesiącach u dziecka kubki smakowe mają kontakt z ogromną liczbą nowych smaków. Generalną zasadą jest to, aby nowe produkty wprowadzać stopniowo. Kolejność wprowadzania pokarmów, choć coraz bardzie liberalizowana, to pozostaje jednak istotnym elementem rozszerzania diety niemowlaka. Jak zatem wygląda?
Rozszerzanie diety niemowlęcia - najpierw warzywa, potem owoce
Pierwszym pokarmem, który można i trzeba dołączyć do jadłospisu dziecka są warzywa. Pierwszym składnikiem diety niemowląt powinna być marchewka, a następnie ziemniaki. Warzywa powinny stanowić uzupełnienie diety dzieci karmionych piersią czy też mlekiem modyfikowanym. Ważne, aby były ugotowane i zmiksowane. Nie należy podawać surowych warzyw czy też smażonych. Należy też zapamiętać, aby pierwsze posiłki były podawane w niewielkiej ilości i stanowiły głównie uzupełnienie diety maluszka. Drugą kwestią jest też fakt, że dziecko samo decyduje, ile dziecko zjada. Nie należy jednak przesadzać. Po wprowadzeniu nowego warzywa warto obserwować dziecko i w kolejnych dniach stopniowo zwiększać ilość podawanego pokarmu. Zwykle po kilku dniach pojawia się możliwość wprowadzania nowych, kolejnych potraw. Z nowo już wprowadzonych nie trzeba w tym momencie rezygnować.
Rozszerzanie diety niemowlaka - kiedy mięso i ryby do jego diety?
Po 6 miesiącu życia warto wprowadzić pokarmy mięsne i ryby. W tym okresie spada ilość zmagazynowanego w ciele dziecka żelaza, a pokarmy mięsne pozwalają na wystarczające przyswajanie żelaza do organizmu, bo są jego doskonałym źródłem. A należy pamiętać, że żelazo jest niezbędne do prawidłowego rozwoju dziecka. Wśród pokarmów mięsnych powinien przeważać indyk, kurczak, królik. Natomiast jeśli chodzi o ryby to preferowane są tłuste ryby morskie (łosoś, śledź, halibut). Ugotowane i zmiksowane mięso (lub gotowe produkty je zawierające dedykowane małym dzieciom) powinny z upływem tygodni zastępować pokarm matki i być obecne codziennie w dziecięcym menu. Z kolei ryby powinno się podawać dziecku 1-2x w tygodniu.
Białko mleka krowiego a ryzyko alergii?
Karmiąc dziecko mlekiem matki ryzyko przedostania się do niego białka mleka krowiego jest nieduże. Posiłki mleczne na bazie mleka krowiego powinno się wprowadzić również po 6 miesiącu życia. Nie ma uznania stosowana niegdyś zasada unikania wczesnego podawania dziecku mleka krowiego czy też produktów z glutenem. Okazuje się bowiem, że opóźnienie ich wprowadzenia wcale nie zmniejsza ryzyka pojawienia się ewentualnej alergii. Wyjątek stanowić mogą jednak sytuacje, gdy w rodzinie występuje potwierdzona alergia (zwłaszcza alergia pokarmowa na mleko lub gluten). Wówczas najlepiej skonsultować się z lekarzem pediatrą lub alergologiem celem ustalenia prawidłowego schematu wprowadzania potraw, takich jak mleko krowie czy produkty glutenowe.
Eksperci podkreślają, że to dziecko decyduje co i kiedy będzie jadło...
Każdy rodzić chce jak najszybciej wprowadzić w diecie niemowlaka zmiany i urozmaicenie. Pamiętaj jednak, że jeśli dziecko nie chce jeszcze jeść innych posiłków uzupełniających niż mleko - nie zmuszaj go do tego. Posiłki z mlekiem widocznie jeszcze mu wystarczają. Zalecenia dotyczące tej kwestii mówią, że do ukończenia 1 roku życia dzieci mogą jeszcze opierać swoją dietę o mleko mamy. Mogą - ale nie muszą i z korzyścią dla nich mogą wzbogacać ją o nowe potrawy - zgodnie z przedstawionym schematem.
Pamiętaj także, że każdy posiłek stały dziecko powinno popić. Do tego celu stosuj zwykle przegotowaną wodę. Unikaj podawania mu napojów słodzonych - wybieraj ewentualnie soki 100% bez dodatku cukru.
O autorze
mgr farm. Mateusz Jabłoński
Absolwent Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego na kierunku farmacja. Od ponad 12 lat nieprzerwanie pracuje w aptece ogólnodostępnej. Od ponad 7 lat piastuje stanowiska kierownika apteki. W swojej pracy kieruje się przede wszystkim dobrem pacjenta, dlatego też stara się uzmysławiać pacjentom, jak ważna jest świadoma i przemyślana farmakoterapia.
Poza pracą w aptece współpracuje z kilkoma branżowymi serwisami farmaceutycznymi, m.in. mgr.farm, aptekarz.pl, receptura.pl, gdzie przygotowuje i publikuje artykuły o tematyce farmaceutycznej i prozdrowotnej.
W czasie wolnym ceni sobie możliwość przebywania z rodziną, a w wolnych chwilach grywa w squasha.
« wróć
