Zapalenie spojówek to wbrew pozorom częsta przypadłość wśród osób dorosłych i u dzieci. Istnieje kilka rodzajów zapalenia spojówek, z czym wiążą się różne przyczyny choroby. Objawy zapalenia spojówek w pewnej części są podobne dla różnych rodzajów zapalenia spojówek, są jednak i takie, które ułatwiają rozróżnienie z jakim zapaleniem spojówek mamy do czynienia. Czym różnią się poszczególne formy zapalenia spojówek i jak leczyć zapalenie spojówek, aby było ono skuteczne i bezpieczne?
Zapalenie spojówek - jakie znamy rodzaje zapalenia spojówek?
W praktyce nie trudno rozpoznać zapalenie spojówek. Objawy mu towarzyszące są zwykle bardzo charakterystyczne, choć jak już wspomniano mogą się nieco różnić w zależności od przyczyny zapalenia spojówek. Właśnie ze względu na nią wśród możliwych rodzajów zapalenia spojówek wyróżnić można:
- alergiczne zapalenie spojówek
- wirusowe zapalenie spojówek
- bakteryjne zapalenie spojówek
- grzybicze zapalenie spojówek (choć ten rodzaj występuje przeważnie bardzo rzadko).
Poszczególne rodzaje mogą różnić się nie tylko objawami, ale też czasem trwania. Wyróżnia się przy tym ostre zapalenie spojówek oraz przewlekłe zapalenie spojówek. Czym charakteryzują się poszczególne formy choroby, świadczące o zapaleniu spojówek?
Alergiczne zapalenie spojówek
Stan zapalny spojówek o podłożu alergicznym to jedna z najczęstszych chorób oczu, z jaką pacjenci zgłaszają się po poradę do farmaceuty lub lekarza (w tym lekarza okulisty). Przyczyny zapalenia spojówek mają podłoże alergiczne. Są zatem efektem narażenia oczu na kontakt z alergenami, na które dana osoba jest uczulona. Dla jednych będą to pyłki roślin, a dla innych z kolei sierść zwierząt czy też roztocza kurzu domowego. W zależności od przyczyny wyróżnia się kilka rodzajów alergicznego zapalenia spojówek:
- alergiczne sezonowe zapalenie spojówek (występuje zwykle w okresie pylenia konkretnych roślin)
- całoroczne alergiczne zapalenie spojówek (będące przeważnie efektem uczulenia na roztocza kurzu domowego lub sierść zwierząt)
- kontaktowe zapalenie skóry powiek i kontaktowe zapalenie spojówek - jest zwykle skutkiem kontaktu z czynnikiem drażniącym, będącym chociażby składnikiem jakiegoś kosmetyku)
- atopowe zapalenie spojówek (to najcięższa forma alergicznego zapalenia spojówek, nierzadko przewlekła i mogąca prowadzić do takich powikłań, jak zapalenie rogówki)
- wiosenne zapalenie spojówek (tu przyczyną jest kontakt z konkretnym alergenem przy współudziale dodatkowego czynnika, jakim jest promieniowanie UV).
Objawy alergicznego zapalenia spojówek
Objawy zapalenia spojówek o charakterze alergicznym to przede wszystkim zaczerwienienie oczu i uciążliwe, nadmierne łzawienie oczu. Obecność łzawienia oczu to także objaw takich schorzeń, jak alergiczny nieżyt nosa, które nierzadko występuje jednocześnie wraz z alergicznym zapalenie spojówek. AZS to jednak nie tylko zaczerwienienie oczu, ale też świąd oczu i ich pieczenie. Może pojawić się także światłowstręt. Aby zapobiec postępowi choroby i usprawnić proces leczenia należy unikać kontaktu oczu z alergenem (choć np. w okresie pylenia jest to niezwykle trudne). Pomóc mogą preparaty dostępne w aptekach bez recepty.
Leczenie zapalenia spojówek wywołanego alergią
W przypadku sezonowego i całorocznego alergicznego zapalenie spojówek do dyspozycji pozostaje przeważnie doraźne leczenie objawowe. W tym celu stosuje się leki przeciwalergiczne - zarówno w postaci tabletek doustnych, jak i w postaci kropli. Krople do oczu na alergiczne zapalenie spojówek posiadają substancje łagodzące objawy choroby, które zmniejszają stan zapalny i redukują ilość czynników wywołujących nieprzyjemne dolegliwości. Bez recepty w aptece znajdziemy krople do oczu z olopatadyną, z kromoglikanem disodowym oraz z ektoiną, czyli leki przeciwhistaminowe.
Bakteryjne zapalenie spojówek
W przypadku zakażenia bakteryjnego czynnikiem wywołującym charakterystyczne objawy zapalenia spojówek mającym podłoże bakteryjne są różnego rodzaju bakterie - zwykle najpierw w obrębie jednego oka, potem dochodzą objawy w drugim oku. Przeważnie winą za bakteryjne zapalenie spojówki obarcza się gronkowce i paciorkowce. Czasami jednak może pojawić się rzeżączkowe zapalenie spojówek. Zwykle ma ono miejsce podczas porodu i wówczas takie bakteryjne zapalenie spojówek u dzieci wymaga dokładniejszego leczenia.
Jak wyglądają objawy zapalenia spojówek, którego przyczyną jest zakażenie bakteryjne? Przede wszystkim ma miejsce zaczerwienienie oka (zwłaszcza w przypadku ostrego zakażenia bakteryjnego). Typowe objawy zapalenia spojówek o podłożu bakteryjnym to także obecność wydzieliny. Charakterystyczna wydzielina ropna pojawia się najczęściej rano po nocy i wywołuje nierzadko sklejanie powiek. Na powierzchni oczu może pojawić się czasami błonka, wynikająca z działalności bakterii. Osoby z bakteryjnym zapaleniem spojówek skarżą się także często na silny ból oka i uczucie ciała obcego w oku. Pojawić się także może obrzęk spojówek i obrzęk powiek.
Bakteryjne zapalenie spojówek leczenie
W przypadku zakażenia bakteryjnego przeważnie stosuje się leczenie objawowe. Pomocne mogą być ampułki z solą fizjologiczną, która służy do przemywania oczu (zwłaszcza po nocy). Bakteryjne zapalenia spojówek trwają zwykle od 5 do 7 dni i co do zasady samoistnie zanikają. Mimo to przy uciążliwym bakteryjnym zapaleniu spojówek lekarz może zdecydować o włączeniu kropli lub maści na receptę. Krople do oczu na receptę zawierają przeważnie antybiotyki, które obejmują już leczenie przyczynowe w przypadku infekcji o nasilonym charakterze (a także w przypadku dzieci). Włączenie kropli z antybiotykiem wskazane jest także wtedy, gdy przyczyną choroby jest rzeżączka. Ważne, aby leczyć zapalenie spojówek zgodnie ze schematem przedstawionym przez lekarza (chodzi o to, aby zachować odpowiednią dawkę i częstotliwość podawania kropli z antybiotykiem).
Wirusowe zapalenie spojówek to zapalenie spojówek wywołane cząsteczkami wirusów
Wirusowe zapalenia spojówek są przeważnie efektem kontaktu z wirusami. Bardzo często mają one miejsce w okresie infekcyjnym. Są one nierzadko powikłaniem lub współwystępują z infekcją górnych dróg oddechowych (przeziębienie, grypa). Przyczyną wirusowego zapalenia spojówek może być też wirus ospy wietrznej. Typowe objawy tego rodzaju zapalenia spojówek to przekrwienie spojówek i mocno zaczerwienione oczy. Zapalenie spojówki wywoływane wirusami objawia się także swędzeniem i pieczeniem. Ważne jednak w kontekście jego rozróżnienia od bakteryjnego jest fakt braku obecności ropnej wydzieliny. Charakterystycznym objawem jest także powiększenie węzłów chłonnych, co ma związek z aktywacją układu odpornościowego względem patogenu. Powiększone węzły chłonne zwykle właśnie wskazują na wirusową przyczynę choroby.
Przeważnie stosuje się leki przeciwwirusowe wobec przyczyny wywołującej chorobę podstawową. Można też stosować leki zmniejszające zaczerwienienie oka oraz krople nawilżające. Warto pamiętać o nawilżaniu oczu w przebiegu stanu zapalnego oka, gdyż traci ono wówczas częściowo swoją funkcję ochronną jaką jest zapobieganie wysychaniu powierzchni oczu. W tym celu w obrębie oka stosuje się sól fizjologiczną lub preparaty na zespół suchego oka, zawierające hialuronian sodu, trehalozę lub ektoinę.
Domowe sposoby, które sprawdzą się na każdy rodzaj zapalenia spojówek
Czy to w przypadku wirusowego zapalenia spojówek, czy też bakteryjnego zapalenia spojówek oraz alergicznego zapalenia spojówek dobrym rozwiązaniem są chłodne okłady na oczy. Bardzo często stosuje się też okłady z naparu z rumianku lub świetlika lekarskiego. Ten drugi występuje też w postaci kropli do oczu o działaniu łagodzącym.
O czym bezwzględnie należy pamiętać, jeśli pojawi się stan zapalny spojówki? Na co powinny uważać osoby noszące soczewki kontaktowe?
Zapamiętaj:
- jeśli pojawi się przekrwienie spojówki i stan zapalny bardzo ważne jest unikanie dotykania oczu brudnymi rękami - wskazane jest częste mycie rąk, zwłaszcza w momencie pojawienia się bakteryjnego zapalenia spojówek lub w celu uniknięcia jego wystąpienia
- wskazane jest unikanie kontaktu oczu z czynnikami drażniącymi i alergizującymi!
- osoby używające soczewek kontaktowych powinny wybierać krople do oczu pozbawione konserwantów (zwłaszcza chlorku benzalkoniowego)
- wspomagająco w zapaleniu spojówek stosuj krople nawilżające na zespół suchego oka - poprawiają one stopień nawilżenia oczu, co dodatkowo chroni je przed podrażnieniami
- jeśli to możliwe stosuj krople o działaniu przeciwzapalnym - w tym celu skontaktuj się z lekarzem.
Zapalenie spojówek to choroba, która może być skutecznie leczona - ważne, aby dobrać odpowiedni preparat do konkretnej przyczyny.
O autorze
mgr farm. Mateusz Jabłoński
Absolwent Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego na kierunku farmacja. Od ponad 12 lat nieprzerwanie pracuje w aptece ogólnodostępnej. Od ponad 7 lat piastuje stanowiska kierownika apteki. W swojej pracy kieruje się przede wszystkim dobrem pacjenta, dlatego też stara się uzmysławiać pacjentom, jak ważna jest świadoma i przemyślana farmakoterapia.
Poza pracą w aptece współpracuje z kilkoma branżowymi serwisami farmaceutycznymi, m.in. mgr.farm, aptekarz.pl, receptura.pl, gdzie przygotowuje i publikuje artykuły o tematyce farmaceutycznej i prozdrowotnej.
W czasie wolnym ceni sobie możliwość przebywania z rodziną, a w wolnych chwilach grywa w squasha.
« wróć
