Witamina D należy do jednych z ważniejszych witamin dla ludzkiego organizmu. Dlatego też tak ważna jest dbałość o prawidłowy poziom witaminy D3. Okazuje się jednak, że w naszym kraju wcale nie trudno o niedobory witaminy D. Nadmiar witaminy D można osiągnąć praktycznie tylko latem lub w przypadku zbyt intensywnej suplementacji witaminy D3. Kiedy może dojść do niedoboru witaminy D? Jakie są objawy niedoboru witaminy D - czy chodzi tylko o obniżenie odporności? No i jak wygląda leczenie niedoboru witaminy D. O tym wszystkim dowiesz się z poniższego artykułu, w którym witamina D3 odkryje przed Tobą wszystkie swoje tajemnice.
Witamina D i jej rola w organizmie człowieka, czyli od czego zależą mocne kości
Witamina D należy do witamin rozpuszczalnych w tłuszczach. Warto to wiedzieć, bo witamina D lepiej wchłania się w towarzystwie tłustych potraw lub z preparatów na bazie oleju (inne witaminy rozpuszczalne w tłuszczach to chociażby to witamina A, E i K). Witaminę D spotkać można praktycznie w każdym rejonie ludzkiego ciała, co wprost wynika z licznych funkcji, jakie pełni w naszym organizmie. Przede wszystkim witamina D3 pobudza wchłanianie wapnia w przewodzie pokarmowym. Dlatego też właściwe stężenie witaminy D jest tak ważne dla zdrowia kości, dla których wapno jest głównym składnikiem budulcowym.
Odpowiedni poziom witaminy D wpływa również pozytywnie na funkcjonowanie poszczególnych układów w organizmie, m.in. układu odpornościowego, układu sercowo-naczyniowego i ośrodkowego układu nerwowego. Jakie są konsekwencje zdrowotne niedoboru witaminy D w kontekście wymienionych funkcji tego związku?
Niedobór witaminy D objawy - czy wiesz, że ciągłe zmęczenie może wynikać właśnie z tego powodu?!
Objawy niedoboru witaminy D w organizmie bezpośrednio wiążą się z poszczególnymi układami, w obrębie których swoje funkcje sprawuje ten związek. Najczęstsze objawy niedoboru witaminy D to przede wszystkim przewlekłe zmęczenie i ogólne osłabienie, a nawet problemy sfery psychologicznej. Brak witaminy D obniża zdolność organizmu do wysiłku, determinuje bóle mięśni i ogólne osłabienie mięśni, a także powoduje trudności z efektywną regeneracją mięśni. Tym, co również jako pierwsze rzuca się w oczy są przeważnie też częste infekcje związane z niskim poziomem witaminy D. Niedobór witaminy D osłabia funkcje odpornościowe organizmu (odporność organizmu spada, przez co wzrasta podatność względem chorób zakaźnych infekcyjnych, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym). Ten spadek odporności jest szczególnie widoczny u osób unikających słońca i stosujących restrykcyjne diety.
Niedobór witaminy D a jej udział w metabolizmie wapnia
Wapń, jak również fosfor są niezbędne dla prawidłowego rozwoju układu kostnego (szczególnie dla prawidłowego rozwoju dziecka). Deficyt witaminy D może przyczynić się do niewystarczającej mineralizacji kości. Długi i duży niedobór witaminy D u dzieci może wywoływać powolny wzrost, a u niektórych może rozwinąć się krzywica kości. Natomiast u dorosłych zbyt niskie jej stężenie może indukować bóle kości, bóle mięśni i prowadzić do osłabienia mięśni, a także poważniejszych chorób w postaci osteoporozy. Z niedoborem witaminy D nierozerwalnie wiąże się niestety osłabienie kości. Możliwe skutki? Nawet zniekształcenie sylwetki oraz krzywica żeber...
Jakie mogą być skutki niedoboru witaminy D3?
Niedostateczna ilość w organizmie, jeśli chodzi o witaminę D może skutkować niekorzystnymi zmianami. Niektóre dopiero po dłuższym czasie udaje się powiązać właśnie z niedoborem witaminy D. Chodzi chociażby o wypadanie włosów. Okazuje się bowiem, że niedostateczne dla organizmu dawki witaminy D mogą sprzyjać nadmiernemu wypadaniu włosów. Niedobór witaminy D3 może też indukować niektóre choroby autoimmunologiczne, np. reumatoidalne zapalenie stawów. Niskie stężenia witaminy D obserwuje się także w sytuacji, kiedy uwidaczniają się choroby nowotworowe oraz stany zapalne skóry (niedobór witaminy D3 zwiększa ryzyko raka jelita grubego, powoduje też czasami uciążliwy świąd skóry). Oprócz tego pojawiają się też choroby przyzębia (nawet wypadanie zębów), częstsze infekcje, a u dzieci nadmierne pocenie, czy też pogorszenie słuchu. Nadmierna potliwość powinna zwrócić naszą uwagę zwłaszcza w odniesieniu do dzieci.
Brak witaminy D sprzyja także chorobom serca. Przez jej niedobór w naczyniach krwionośnych może odkładać się wapń, co stanowi zagrożenie dla zdrowia.
Co powoduje niedobór witaminy D?
Niedobór witaminy D3 pojawić się może praktycznie u każdego. Niemniej jednak witamina D3 występuje w niedostatecznej ilości u osób unikających słońca. W związku z tym, że witamina D3 powstaje przede wszystkim w skórze podczas ekspozycji na słońce na niedobór witaminy D narażone są przede wszystkim osoby pozostające przez większość dnia w zamkniętych pomieszczeniach. O ile latem poziom promieniowania słonecznego jest wysoki, o tyle jesienią i zimą śmiało można stwierdzić, że w naszym kraju nawet 80-90% osób dorosłych może mieć niedobór witaminy D. Dodatkowo niski poziom witaminy D3 obserwuje się zwłaszcza u osób starszych, u niemowląt i małych dzieci, u kobiet w ciąży, u osób stosujących dietę ubogą w witaminę D, u osób z chorobami nerek i wątroby oraz u tych o ciemnej pigmentacji skóry. Te wszystkie osoby (jak również osoby otyłe) należą do grup ryzyka niedoboru witaminy D. U osób z niewydolnością nerek również obserwuje się zaburzenia ilości witaminy D (witamina D poprzez niewydolność nerek może nie być efektywnie przekształcana do swojej aktywnej postaci).
Produkty zawierające witaminę D - co może być naturalnym źródłem witaminy D?
Najlepszym źródłem witaminy D jest Słońce i synteza skórna witaminy D. Pod wpływem promieniowania słonecznego w skórze dochodzi do syntezy witaminy D3. Witamina D jest następnie transportowana krwioobiegiem do wątroby i tam magazynowana (związek ten organizm magazynuje także częściowo w tkance tłuszczowej). Aktywacja witaminy D zachodzi w obrębie nerek w momencie zwiększonego zapotrzebowania organizmu na nią. Witamina D znajduje się także w wielu produktach, które na co dzień spożywamy. Spora zawartość witaminy D znajduje się m.in. w tłustych rybach (śledź, łosoś). Witamina D to także produkty mleczne (sery, mleko), oleje roślinne, jaja oraz mięso (wątroba). W okresie jesienno-zimowym przeważnie nie są w stanie zaspokoić wszystkich potrzeb organizmu na witaminę D. Warto jednak z nich korzystać, aby wspierać prowadzoną suplementację.
Czy i kiedy warto stosować suplementację witaminy D w organizmie?
Choć przedawkowanie witaminy D jak najbardziej jest możliwe, to w okresie jesienno-zimowym, w naszej szerokości geograficznej jest o to niezwykle trudno. W związku ze znikomym wpływem długiej ekspozycji na niską ilość promieniowania słonecznego w tym okresie zaleca się włączenie suplementacji witaminy D minimum w czasie od września do maja. Odpowiednią dawkę witaminy D dobiera się przede wszystkim pod względem wieku. Jak zatem wygląda dawkowanie witaminy D (dzienne zapotrzebowanie) w zgodzie z najnowszymi wytycznymi?
- 0-6 miesięcy: 400 j.m./dobę (witaminę D zaleca się podawać już od pierwszych dni życia)
- 6-12 miesięcy: 400-600 j.m./dobę
- 1-3 lata: 600 j.m./dobę
- 4-10 lat: 600-1000 j.m./dobę
- 11-18 lat: 1000-2000 j.m./dobę
- osoby dorosłe: 2000 j.m./dobę
- osoby po 75 roku życia: 2000-4000 j.m./dobę.
Dbałość o właściwy i wystarczający poziom witaminy D powinna towarzyszyć nam codziennie, zwłaszcza w kontekście dzieci. W aptekach dostępne są zarówno suplementy diety, jak i produkty lecznicze (leki), które mają za zadania zapobiegać niedoborom witaminy D. O większej niż zalecana dawka suplementacji (leczeniu) witaminą D może zadecydować lekarz po rozmowie z pacjentem i przeprowadzeniu badania krwi, podczas którego oznacza się poziom witaminy D w surowicy krwi. Odpowiednie badania laboratoryjne zleca lekarz. Nieodpowiednia ilość witaminy D może być następnie powodem do wdrożenia bardziej skutecznego.
Uzupełnić niedobór! Tylko jak skutecznie zwiększyć ilość witaminy D we krwi?
W związku z tym, że witamina D ma wpływ na wiele procesów zachodzących w organizmie powinniśmy mocno dbać o właściwy poziom tej witaminy w organizmie. Kierując się zasadą, że zarówno niedobór, jej brak jak i nadmiar witaminy D jest dla organizmu szkodliwy i niekorzystny zasadnym jest stosowanie tej substancji przez dłuższy czas (jako ciekawostkę można zapamiętać, że nadmiar witaminy D czasami objawia się jako nadmierne pragnienie). Uzupełnianie niedoboru witaminy D u dorosłych w naszym kraju można i przeważnie trzeba prowadzić praktycznie przez cały rok, jeśli w okresie letnim stosujemy mocne filtry przeciwsłoneczne, które uniemożliwiają produkcję związków niezbędnych do syntezy witaminy D w skórze. Wyrównanie poziomu witaminy D w organizmie może trwać miesiącami, zwłaszcza w przypadku osób z potwierdzonym znacznym niedoborem tego związku.
O autorze
mgr farm. Mateusz Jabłoński
Absolwent Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego na kierunku farmacja. Od ponad 12 lat nieprzerwanie pracuje w aptece ogólnodostępnej. Od ponad 7 lat piastuje stanowiska kierownika apteki. W swojej pracy kieruje się przede wszystkim dobrem pacjenta, dlatego też stara się uzmysławiać pacjentom, jak ważna jest świadoma i przemyślana farmakoterapia.
Poza pracą w aptece współpracuje z kilkoma branżowymi serwisami farmaceutycznymi, m.in. mgr.farm, aptekarz.pl, receptura.pl, gdzie przygotowuje i publikuje artykuły o tematyce farmaceutycznej i prozdrowotnej.
W czasie wolnym ceni sobie możliwość przebywania z rodziną, a w wolnych chwilach grywa w squasha.
« wróć
