Wzdęcia brzucha to wbrew pozorom bardzo powszechna dolegliwość w przewodzie pokarmowym. Wzdęcia, choć nie są czymś, co poważnie zagraża zdrowiu i życiu to potrafią skutecznie utrudniać normalne funkcjonowanie. Co więcej - nieposkromione gazy w jelitach są nierzadko przyczyną unikania spotkań towarzyskich, co dodatkowo obniża samoocenę i utrudnia kontakty z innymi osobami. Chcesz się dowiedzieć czym są wzdęcia brzucha? Jak powstają, co jest przyczyną wzdęć? A przede wszystkim - jak sobie z nimi radzić? Wszystko to znajdziesz w tym artykule.
Wzdęcia i gazy jelitowe - czym są?
Przewód pokarmowy to miejsce, w którym zachodzą liczne procesy. Szczególnie dotyczy to procesu trawienia, który rozpoczyna się już w jamie ustnej, a główna jego część ma miejsce w jelicie cienkim i jelicie grubym. To właśnie tam, na skutek odbywających się procesów trawienia dochodzi do powstawania niewielkich pęcherzyków powietrza. Tzw. gazy jelitowe są naturalnie obecne zatem w przewodzie pokarmowym i z punktu widzenia fizjologii nie są niczym nadzwyczajnym. Niecodzienny może być natomiast ich nadmiar. Mówimy wówczas właśnie o wzdęciach brzucha, co wynika ze zbyt dużej ilości gazów w jelitach.
W normalnych warunkach gazy jelitowe są odprowadzane na zewnątrz różnymi sposobami. Odbywa się to chociażby poprzez odbijanie. Wydalaniem gazów zajmuje się też jelito grube. Celem tych działań jest pozbycie się nadmiaru gazów z jelit.
Jakie są przyczyny wzdęcia brzucha?
Nadmiar gazów w jamie brzusznej może być spowodowany różnymi czynnikami. Przyczyn, dla których dochodzi do powstawania wzdęć jest naprawdę dużo. Zaliczyć do nich można zarówno czynniki, na które mamy jakiś wpływ jak i czynniki, co do których nasze działania mogą nie przynieść zamierzonych skutków. Główną i chyba najważniejszą przyczyną wzdęć są nietolerancje pokarmowe, które skutkują nieprawidłowymi procesami trawienia.
W układzie pokarmowym substancje dostające się do niego wraz z pokarmem podlegają licznym przemianom. Niestety nasz organizm może mieć problem z trawieniem niektórych posiłków. Wynika to zwykle z uwarunkowań genetycznych, przez co niektóre pokarmy są przez nasze jelito cienkie nietolerowane. Efektem jest bardzo często nadmierna ilość gazów w jelitach, co odbierane jest przez nas jako wzdęcia.
Nadprodukcja gazów jako efekt złej diety
Nadmiar gazów w jelitach wynika zwykle ze spożycia produktów tzw. gazotwórczych. Nie wszystkie przyjmowane przez nas posiłki przyczyniają się do nadmiaru gazów. Niemniej jednak są takie, które nadają się do tego doskonale. Co zatem pobudza produkcję gazów?
-
rośliny strączkowe (a przede wszystkim fasola, groch, bób)
-
kapusta, cebula, kukurydza
-
mleko i przetwory mleczne
-
sery (głównie sery pleśniowe)
-
owoce (takie jak jabłka, gruszki, brzoskwinie czy śliwki)
-
produkty zbożowe (chleb, makarony)
-
napoje gazowane (bogate w dwutlenek węgla).
Praktycznie wszystkie wymienione wyżej pokarmy mają tendencję do fermentacji bakteryjnej w obrębie jelit. Flora bakteryjna przewodu pokarmowego wykorzystuje je do swoich potrzeb, a powstające w wyniku tych procesów produkty przemiany materii wywołują właśnie wzdęcia. Nieprzyjemne objawy są zatem bardzo często wynikiem nadmiernej fermentacji bakteryjnej. Dodatkowo spożywanie napojów gazowanych bardzo mocno wpływa na powstawanie wzdęć, gdyż tego typu napoje są idealnym źródłem pęcherzyków powietrza dla naszych jelit. Dlatego też pierwszym krokiem w celu wyeliminowania wzdęć jest zadbanie o właściwą dietę.
Jakie są jeszcze przyczyny wzdęcia brzucha?
Wśród innych możliwych powodów, które wpływają na powiększenie obwodu brzucha wymienić należy także złe nawyki. Jednym z nich jest niekontrolowane zasysanie powietrza ustami. Połykanie powietrza (najczęściej podczas spożywania posiłku) powoduje przedostawanie się go dalej do przewodu pokarmowego, co dodatkowo wpływa na zwiększenie objętości narządów. Dlatego też należy wystrzegać się łapczywego połykania powietrza - również wtedy, kiedy żujemy gumę czy też w trakcie palenia papierosów. Osobom, które zbyt często korzystają z żucia gumy w celu oczyszczenia jamy ustnej zwykle towarzyszy właśnie nadmierne połykanie powietrza.
Wśród innych, ważnych przyczyn powstawania wzdęć nie należy zapominać o ewentualnych schorzeniach przewodu pokarmowego. Jednym z najczęstszych jest zespół jelita drażliwego. Choroba ta objawia się nieprawidłową pracą jelit i zaburzeniem motoryki jelit, przez co w przewodzie pokarmowym bardzo często dochodzi do nadprodukcji gazów jelitowych. Inne popularne schorzenia, w przebiegu których przez nieprawidłową perystaltykę jelit występować mogą wzdęcia brzucha to chociażby wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Bardzo często objawem tej choroby jest właśnie wzdęty brzuch. Wzdęcia występować mogą także jako objaw choroby ośrodkowego układu nerwowego.
Nietolerancja laktozy
U niektórych osób, zwłaszcza tych, które rzadko spożywają produkty mleczne może pojawić się nietolerancja laktozy. Laktoza to nic innego jak węglowodan (cukier), który występuje w mleku. W kontekście przewodu pokarmowego laktoza jest pożywką dla bytujących w jelitach bakterii. Dodatkowo osoby z nietolerancją laktozy pozbawione są enzymu rozkładającego ten złożony cukier na cukry proste. Niedobór laktazy powoduje zatem, że bakterie mogą bez przeszkód wykorzystywać laktozę do swoich potrzeb, wywołując przy tym bardzo często wzdęcia. Pamiętaj zatem, że jeśli po spożyciu produktów mlecznych towarzyszy Ci odczuwanie dyskomfortu w obrębie jamy brzusznej to możesz mieć problem z niedoborem laktazy.
Wzdęcia i ich objawy
Wzdęcia brzucha, choć nie zagrażają one bezpośrednio zdrowiu i życiu, to wiążą się w nieprzyjemnymi dolegliwościami. Objawy towarzyszące wzdęciom najczęściej opisywane są jako subiektywne powiększenie obwodu brzucha. Osoby takie bardzo często narzekają na uczucie pełności w jamie brzusznej i towarzyszące mu uczucie ucisku w brzuchu. Inne dokuczliwe objawy, zwłaszcza kiedy występują przewlekłe wzdęcia to także ból brzucha. Bóle brzucha, które występują przewlekle powinny jednak być sygnałem do dokładniejszego zbadania ich przyczyny. Dużym problemem (zwłaszcza w zespole jelita drażliwego) są zaburzenia czucia trzewnego, które sprawiają, że dolegliwości, które zwykle nam nie przeszkadzają w tym przypadku odczuwane są znacznie bardziej. Tak jest właśnie chociażby w przypadku wzdęć w przebiegu zespołu jelita drażliwego.
Sposoby na wzdęcia, czyli techniki zmniejszające dolegliwości wzdęć
Wzdęty brzuch to bezsprzecznie nieprzyjemne uczucie i duży dyskomfort. Powiększenie obwodu brzucha dodatkowo nie wygląda zbyt dobrze i może powodować złe samopoczucie. Jak zatem radzić sobie z problemem wzdęć? Przede wszystkim należy zmienić skład codziennej diety. Pierwszym krokiem jest zatem przestrzeganie spożywania posiłków, które nie mają tendencji do wywoływania wzdęć. Wiedząc, że związki występujące w roślinach strączkowych mogą powodować wzdęcia staraj się ich unikać. W zamian za to korzystaj z takich potraw, jak ryż, mięso, pomidory, jajka ryby czy też winogrona. Produkty te mają niską tendencję do wywoływania wzdęć. Tego typu zalecenia to najprostsze domowe sposoby na pozbycie się wzdęć.
Pamiętaj także, że zwiększona ilość gazów w jelitach to efekt nadmiernego połykania powietrza. Staraj się zatem jeść z zamkniętymi ustami i nie jeść łapczywie. Pamiętaj o praktykowaniu aktywnego trybu życia. Aktywność fizyczna pozytywnie wpływa na motorykę przewodu pokarmowego i pozwala pozbywać się nadmiaru pęcherzyków powietrza z jelita cienkiego i jelita grubego. Co więcej - właściwa i odpowiednia masa ciała również pozwala na prawidłową pracę przewodu pokarmowego i mniejszą tendencję do wzdęć. A zatem jeśli wzdęty brzuch jest Ci dobrze znany spróbuj zmienić swoje nawyki i przyzwyczajenia.
Leczenie przyczynowe?
Powodem wzdęć jest nadmiar pęcherzyków powietrza w jelitach. Logicznym postępowaniem powinno być zatem zmniejszenie ich ilości w obrębie przewodu pokarmowego. Jak to zrobić? Poza wymienionymi wyżej sposobami można rozważyć zastosowanie odpowiednich suplementów lub leków. Część z nich wpływa na procesy trawienia - regulując je i zapobiegając w ten sposób wytwarzaniu wzdęć. Inne zaś zawierają np. symetykon, czyli substancję, która rozbija pęcherzyki powietrza i uwalnia od ich nadmiaru. A zatem sposobem na wzdęty brzuch mogą być leki, suplementy diety lub wyroby medyczne zawierające w swoim składzie symetykon.
Wizyta u lekarza? Kiedy?
Kiedy warto by zgłosić się do lekarza? Jakie inne objawy powinny nas zaniepokoić? Na pewno sygnałem alarmowym, po którym powinniśmy udać się do lekarza jest nieodpowiedni wygląd mas kałowych, a zwłaszcza obecność w nich krwi. Można wówczas samemu wykonać badanie na krew utajoną w kale. Tego typu testy dostępne są chociażby w aptekach i są niezwykle proste do wykonania. Lekarz może dodatkowo zlecić podstawowe badania laboratoryjne w celu uzyskania większej liczby informacji o stanie Twojego zdrowia. Pamiętaj, że jeśli wzdęcia to wynik jakiejś poważniejszej choroby to może to wymagać wdrożenia odpowiedniego leczenia. Zwłaszcza dotyczy to schorzeń jelita grubego, jak wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Choroby jelit bardzo często upośledzają wchłanianie składników odżywczych, przez co możesz czuć się osłabiony i zmęczony. Nie lekceważ tego.
Zapamiętaj - ból brzucha występujący w przypadku wzdęć powinien być zawsze zbadany - zwłaszcza, jeśli występuje przewlekle albo wiąże się z bolesnością w klatce piersiowej!
Jakie badania może zlecić lekarz?
Lekarz, po przeprowadzeniu wywiadu lekarskiego może zlecić Ci wykonanie kilku badań w celu znalezienia możliwej przyczyny wzdęć. Do takich badań zaliczyć należy przede wszystkim USG jamy brzusznej, które pozwala ocenić stan Twoich narządów w obrębie brzucha. Wśród innych metod diagnostycznych jest także kolonoskopia (która bada końcowe odcinki przewodu pokarmowego) i gastroskopia (która pozwala ocenić stan Twojego żołądka i dwunastnicy). Dodatkowo lekarz może zlecić przeprowadzenie badania mikrobiologicznego stolca. Pozwala to ocenić stan mikroflory Twojego przewodu pokarmowego. Jeśli okaże się, że występują w nim jakieś drobnoustroje chorobotwórcze lekarz może zaordynować Ci właściwą terapią przeciwbakteryjną.
Zapamiętaj!
-
Wzdęcia brzucha nie muszą być wyrokiem. Unikaj produktów wykazujących tendencje do wywoływania wzdęć
-
Wzdęcia powstają też kiedy połykasz za dużo powietrza. Staraj się unikać łapczywego połykania powietrza
-
Jeśli masz tendencję do wzdęć staraj się także unikać żucia gumy i palenia papierosów. Te dwa nawyki sprzyjają powstawaniu wzdęć
-
Przewlekłe wzdęcia mogą być objawem choroby, zwłaszcza schorzeń jelita cienkiego. Warto zatem mieć to na uwadze i udać się do lekarza, jeśli wzdęcia występują u Ciebie często
-
Jeśli chcesz się pozbyć wzdęć skorzystaj z dostępnych w aptekach produktów na wzdęcia. Zwykle zawierają one symetykon, który rozbija pęcherzyki powietrza obecne w przewodzie pokarmowym.
O autorze
mgr farm. Mateusz Jabłoński
Absolwent Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego na kierunku farmacja. Od ponad 12 lat nieprzerwanie pracuje w aptece ogólnodostępnej. Od ponad 7 lat piastuje stanowiska kierownika apteki. W swojej pracy kieruje się przede wszystkim dobrem pacjenta, dlatego też stara się uzmysławiać pacjentom, jak ważna jest świadoma i przemyślana farmakoterapia.
Poza pracą w aptece współpracuje z kilkoma branżowymi serwisami farmaceutycznymi, m.in. mgr.farm, aptekarz.pl, receptura.pl, gdzie przygotowuje i publikuje artykuły o tematyce farmaceutycznej i prozdrowotnej.
W czasie wolnym ceni sobie możliwość przebywania z rodziną, a w wolnych chwilach grywa w squasha.
« wróć
