Dna moczanowa (podagra, artretyzm, skaza moczanowa) jest przewlekłą chorobą atakującą stawy - z problemem tym borykają się w głównej mierze mężczyźni po 40. roku życia. Kobiety chorują natomiast znacznie rzadziej i dopiero po menopauzie. To choroba wyjątkowo uciążliwa i bolesna, ale można jej zapobiegać. Sprawdź czym jest, jakie wywołuje objawy i dlaczego rozwija się dna moczanowa oraz jakie są możliwości leczenia.
Czym jest dna moczanowa?
Dna moczanowa jest chorobą przewlekłą, w której okresowo występują ostre napady zapalenia stawów stóp oraz następujące po nich fazy remisji i wyciszenia objawów. Faza ostra cechuje się występowaniem silnych dolegliwości bólowych, zaczerwienienia i obrzęku w obrębie stawów, w połowie przypadków symptomy dotyczą stawu dużego palca stopy. Bezpośrednią przyczyną wywołującą dnę moczanową jest podwyższone stężenie kwasu moczowego we krwi, który ulega krystalizacji i odkłada się w stawach.
Przyczyny rozwoju choroby
Prawidłowe stężenie kwasu moczowego we krwi wynosi od 180 do 420 μmol/L, przy czym wyższe wartości notuje się u mężczyzn, a niższe u kobiet. Kiedy poziom kwasu moczowego we krwi podnosi się powyżej tych wartości, nie może zostać w sposób fizjologiczny i prawidłowy usunięty z organizmu przez nerki, a więc zaczyna się krystalizować i odkładać - przede wszystkim w stawach, ale czasem też w ścięgnach i tkankach otaczających stawy.
Podwyższony poziom kwasu moczowego (hiperurykemia) towarzyszący dnie moczanowej może być konsekwencją albo zbyt dużej podaży tzw. puryn przekształcanych w organizmie w kwas moczowy lub też zmniejszonego wydalania kwasu moczowego
- zbyt wysoka podaż puryn spowodowana błędami żywieniowymi (spożywaniem zbyt dużej ilości produktów takich jak czerwone mięso, owoce morza, fruktozy, nadmiernym spożyciem alkoholu), przyjmowaniem niektórych leków lub zespołem metabolicznym;
- zmniejszone wydalanie kwasu moczowego - może występować w wyniku przyjmowania niektórych leków wpływających na pracę nerek, jako powikłanie choroby nerek lub w następstwie zaburzeń genetycznych.
Warto wiedzieć, że nie każdy pacjent, u którego występuje zwiększone stężenie kwasu moczowego we krwi, choruje lub zachoruje na dnę moczanową - choroba rozwija się tylko u ok. 20% osób z hiperurykemią, a do czynników sprzyjających zachorowaniu należą:
- nadwaga lub otyłość - prowadzą do wzrostu stężenia kwasu moczowego i są poważnych czynnikiem sprzyjającym rozwojowi dny moczanowej,
- nadciśnienie tętnicze,
- wiek - z wiekiem ryzyko zachorowania rośnie,
- płeć - na dnę moczanową aż siedmiokrotnie częściej chorują mężczyźni,
- uwarunkowania genetyczne - skłonność do dny moczanowej może być dziedziczna,
- nadużywanie alkoholu - zarówno lekkiego, jak i mocnego,
- wzrost stężenia kwasu moczowego może być spowodowany również zażywaniem niektórych leków - aspiryny, cyklosporyn, leków moczopędnych, chemioterapeutyków,
- odwodnienie - utrudnia nerkom usuwanie nadmiaru kwasu moczowego,
- przebyte zabiegi chirurgiczne, infekcje lub urazy - mogą nasilić lub wywołać objawy dny moczanowej.
Dna moczanowa - objawy
Objawy dny moczanowej pojawiają się jako nawracające ataki zapalenia stawów - nadmiar kwasu moczowego odkłada się przede wszystkim w stawie dużego palca stopy, ale objawy dny moczanowej zaatakować mogą również kolana, stawy skokowe czy nadgarstki. Ostry napad dny moczanowej powoduje silne dolegliwości bólowe, zwłaszcza dokuczliwe nocą. Towarzyszą im często obrzęk i zaczerwienienie.
Zapalenie stawu podstawy palucha związane z nadmiernym stężeniem kwasu moczowego i odkładaniem się kryształów moczanu sodu utrudnia pacjentowi poruszanie się i normalne funkcjonowanie, powodując znaczne obniżenie jakości jego życia, zwłaszcza jeśli bólowi towarzyszą jeszcze inne objawy. Dna moczanowa może bowiem powodować także uczucie zmęczenia, wyczerpania, a nawet wysoką gorączkę.
Etapy choroby
Dna moczanowa to choroba, dla której typowe jest cykliczne pojawianie się i ustępowanie objawów. Wyróżniamy w jej przebiegu cztery fazy:
- hiperurykemia bezobjawowa - charakteryzuje się wysokim stężeniem kwasu moczowego, któremu nie towarzyszą żadne objawy chorobowe. Pierwsze objawy dny moczanowej mogą pojawić się nawet po wielu latach od stwierdzenia hiperurykemii;
- faza ostra - napad dny moczanowej, który trwa zwykle kilka godzin. Napady powtarzają się w czasie od siedmiu do czternastu dni, a bóle stawu lub stawów w czasie napadu dny najbardziej dokuczliwe są nocą. Zdarza się, że w tej fazie stężenie kw. moczowego we krwi mieści się w normie, podwyższone są natomiast parametry takie jak CRP oraz poziom leukocytów i OB;
- okres międzynapadowy - czas ich trwania, gdy pacjent nie odczuwa objawów swojej choroby, trwa od kilku tygodni do nawet kilku lat. Początkowo są dłuższe, z czasem jednak skracają się.
Fazą czwartą jest dna przewlekła.
Dna przewlekła
Niekontrolowany farmakologicznie rozwój dny moczanowej prowadzić może do jej przejścia w stan zaawansowany. Przewlekła dna moczanowa powoduje trwałe uszkodzenia kości (nadżerki kostne) oraz stawów (np. zwężenia szczeliny stawowej w obrębie zaatakowanego stawu), co jest z kolei przyczyną ograniczenia ruchomości i postępującej niepełnosprawności ruchowej chorego. Wraz z postępem choroby może dojść również do niewydolności nerek.
Rozpoznanie dny moczanowej - etapy diagnostyki
Istnieje kilka innych chorób, które na podstawie samych objawów pomylić można z dną moczanową. W rozpoznaniu stosuje się więc diagnostykę laboratoryjną i obrazową:
- badania laboratoryjne w diagnostyce dny moczanowej - wykonuje się oznaczenie stężenia kwasu moczowego oraz dobową utratę kwasu moczowego (z moczu) oraz badanie płynu stawowego pobranego ze stawu objętego procesem chorobowym;
- badanie obrazowe - RTG pozwala ocenić stan stawu, potwierdzić lub wykluczyć obecność zmian typowych dla dny moczanowej - guzków dnawych, nadżerek, itp.
Leczenie dny moczanowej
W leczeniu dny moczanowej zwraca się uwagę przede wszystkim na uśmierzanie bólu i zahamowanie postępu choroby w celu ochrony pozostałych stawów oraz leczenie powikłań. Należy pamiętać, że dna moczanowa jest chorobą nieuleczalną - całkowite wyleczenie pacjenta nie jest możliwe.
Leczenie dny moczanowej obejmuje leczenie farmakologiczne (min. niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki regulujące poziom kw. moczowego), w poszczególnych przypadkach chirurgiczne (usuwanie guzków ze stawów), leczenie chorób towarzyszących oraz, co szczególnie istotne, zmianę trybu życia i diety. Koniecznie też lecz choroby współistniejące pod okiem lekarza.
Dieta w dnie moczanowej
Kwas moczowy i jego poziom można utrzymać na odpowiednim poziomie stosując leki przepisane przez lekarza oraz dietę ubogą w puryny. Ograniczyć należy spożycie alkoholu, mięsa czerwonego, ryb morskich, szpinaku, nasion strączkowych. Niezalecane są również soki warzywne, słodzone napoje, ostre przyprawy.
Do produktów, które chory będący w leczeniu przewlekłym może spożywać, należą: produkty mleczne (mleko, sery żółte i twarogi, serek mascarpone), tłuszcze (oleje roślinne, oliwa z oliwek), kapusta, cukinia, pomidory, ziemniaki, gruszki i wiele innych.
Jak zapobiegać rozwojowi dny moczanowej?
Zachorowania na dnę moczanową można uniknąć. Jeśli ktoś z Twoich najbliższych krewnych choruje na dnę moczanową, utrzymuj prawidłową masę ciała, spożywaj produkty o niskiej zawartości puryn i uprawiaj regularną aktywność fizyczną - to pozwoli Ci uniknąć nadwagi, nadciśnienia tętniczego i oczywiście odkładania się w stawach kryształków moczanu sodu, a więc rozwoju podagry.
Podsumowanie
Dna moczanowa jest chorobą o złożonych przyczynach i bardzo bolesnym przebiegu. Nawet jeśli od jednego do kolejnego napadu dny mija kilka miesięcy lub lat, to dalekie skutki choroby mogą doprowadzić do trwałych zmian w stawach i stopniowego zaniku sprawności ruchowej pacjenta. Dlatego też niezwykle ważne jest skorzystanie z konsultacji lekarskiej już przy pierwszych niepokojących objawach.
{%PRODUCTS_WIDGET%}
O autorze
mgr farm. Edyta Sukiennik
Absolwentka Uniwersytetu Medycznego w Łodzi na kierunku farmacji. Posiada I-stopień specjalizacji aptecznej. Farmaceutka z powołania. Od 25 lat związana czynnie z zawodem farmaceuty. A od ponad 22 lat piastuje funkcje kierownika. Swoją pierwszą aptekę otworzyła w 2004 roku. W kolejnych latach tworzyła kolejne placówki wychodząc naprzeciw potrzebom rynku. Od początku kierowała się podstawowymi wartościami którymi są: szacunek, uczciwość, odpowiedzialność dla dobra i zdrowia pacjenta. Empatia, cierpliwość i wyrozumiałość to jej podstawowe cechy osobowości.
W wolnym czasie podróżuje. Uwielbia poznawać nowe miejsca, poznawać ludzi i ich obyczaje.
« wróć
